Są błędy? Niejasności? Brakuje czegoś? A może chcesz użyć poniższych informacji? - pisz: lp.pw|adytnalta.akcilegnawe#lp.pw|adytnalta.akcilegnawe
Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
![]() |
Opis cmentarza


Położenie
Cmentarz polny położony w południowej części wsi. Jadąc drogą z Buku Pomorskiego w kierunku Nowej Wsi, tuż po wjeździe na teren Nowej Wsi (patrz zielony znak drogowy) skręcamy w pierwszą w lewo i tuż za gospodarstwem znów w lewo. Dalej kierujemy się prosto (tzn tak jak przebiega droga) 1 kilometr i po lewej stronie powinniśmy zobaczyć zarośnięty nieużytek. Cmentarz od strony południowo-zachodniej graniczy z drogą, którą dojechaliśmy a z pozostałych stron z gruntami uprawnymi.
Podstawowe informacje
Data założenia | IV ćw. XVIII w. - przynajmniej 1785 |
Wyznanie | ewangelicki |
Ówczesna parafia | Lisnowo (od 1722) |
Status | nieczynny |
Powierzchnia | ~0,07ha |
Nr działki | 68 |
Kształt | zbliżony do prostokąta |
Najstarszy zachowany nagrobek z inskrypcją | - |
Istniejąca dokumentacja | ? |
Zagrożenia | śmieci, odpady budowlane, splantowanie |
Stan zachowania | FATALNY, Typ III |
Data ostatniego pochówku, zamknięcia, likwidacji | ?, ?, - |
Forma ochrony | wojewódzka ewidencja zabytków |
Stan prawny | nieustalony (prawdopodobnie gmina Jabłonowo Pomorskie), Bi |
Najstarszy odnotowany w księdze zmarłych parafii ewangelickiej w Lisnowie pochówek w Adamowie odbył się 8 września 1785 roku. Zmarłym był Erdmann Woyciechowski, syn George'a Woyciechowskiego i jego drugiej żony Elisabeth Krause.
Roślinność
Drzewa | jesion, … |
Krzewy | głóg, lilak, … |
Inne | barwinek, pokrzywy, … |
Układ zewnętrzny czytelny choć niewykluczone, że cmentarz był kiedyś większy. Układ wewnętrzny całkowicie zatarty. Brak rzadkich i okazowych gatunków roślin, brak pomników przyrody.
Nagrobki i inne elementy
Nagrobki | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mogiły obmurowane | TAK | 4 | I poł. XX w. | beton, lastryko | |
Mogiły obmurowane z postumentem | NIE | - | - | - | - |
Mogiły ziemne | ? | - | - | - | - |
Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
Krzyże | NIE | - | - | - | - |
Postumenty | NIE | - | - | - | - |
Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
Cippusy | NIE | - | - | - | - |
Grobowce | NIE | - | - | - | - |
Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
Inne | NIE | - | - | - | - |
RAZEM | > 4 stanowiska | ||||
Elementy | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
Brama | NIE | - | - | - | - |
Kościół | NIE | - | - | - | - |
Kaplica | NIE | - | - | - | - |
Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2019
Porządkowanie
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Adamowie
Historia
Nazwa Adamowo pojawia się po raz pierwszy w wizytacji parafii rzymskokatolickiej w Płowężu z 1743 roku. Była to wieś wyodrębnia z majątku Płowężek i należąca do ich ówczesnych właścicieli, najprawdopodobniej rodu Nieborskich. Nie wiadomo, czy osadnictwo olęderskie rozpoczęło się jeszcze w latach 40. XVIII w. Najstarszy wpis w istniejących księgach metrykalnych parafii ewangelickiej w Lisnowie, który dotyczy mieszkańców Adamowa, pochodzi z 1765 roku (chrzest Michaela Woyciechowskiego). Według katastru fryderycjańskiego z 1773 roku osada liczyła 4 gospodarzy, 4 osoby ze służby i 1 karczmarza.
Jeszcze w 1868 roku w Adamowie mieszkali sami ewangelicy (27 osób). Protestanci należeli do parafii ewangelickiej w Lisnowie, szkoła znajdowała się w Buku Góralskim. Pierwszy polski spis powszechny z 1921 roku odnotował, że ludnośc ewangelicka Adamowa stanowiła 44% wszystkich mieszkańców.
Ludzie
Lista strat z I wojny światowej: Findling, Gorecki
Nazwiska osób pochowanych na cmentarzu (na podstawie Westpreussen.de): Anger, Arndt, Bahr, Block, Deuter, Drawert, Eggert, Farber, Fenske, Fiedler, Gienau, Giese, GuttHohlweg, Holinski, Holm, Holz, Kanehl, Klann, Klebau, Kluwe, Krause, Ladzik, Lankau, Lasowski, Lichtenfeld, Lietz, Loeffelbein, Macziewski, Mahlke, Manke, Marquardt, Maschke, Mau, Moldenhauer, Molzahn, Nass, Radtke, Reetz, Rosenau, Schachowitzki, Schachtschneider, Schroder, Schwartz, Smolinski, Stahnke, Templin, Walter, Werner, Wieczorski, Woyciechowski, Ziburski
Bibliografia:
- 2580 Kgl. Lindenau, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1911.
- M. Bar, Der Adel und der adelige Grundbesitz in Polnisch-Preussen zur Zeit der preussischen Besitzergreifung : nach Auszügen aus den Vasallenlisten und Grundbüchern, Leipzig 1911, s. 37.
- S. Bilski, Region brodnicki. Historia, zabytki, krajobraz, Toruń: TTK, 1985, s. 19.
- J. F. Goldbeck, Volständige Topographie des Königreichs Preussen, Marienwerder, 1789, s. 3.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 480-482.
- E. Jacobson, Topographisch-statistisches Handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder, 1868, s. 176-177.
- J. Krzepela, Rody ziem pruskich. Cz. I, Kraków 1927, s. 1.
- L. Ledebur, Adelslexicon der Preussischen Monarchie. Dritter Band, Leipzig 1857, s. 33.
- H. Plehn, Ortsgeschischte des Kreises Strasburg in Westpreussen, Königsberg, 1900, s. 1.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 3.
- Sulimierski F., Chlebowski B., Walewski W. i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. I., s. 22.
- J. Waniewska, Portrety rodziny Walickich, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, 1976, t. 20 (patrz aneks nr 1 i przypisy do artykułu).