Cmentarz Ewangelicki - Błoto

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

blotto.png

Opis cmentarza

polny.png renowacja.png mennonici.png
Położenie

Cmentarz polny, położony w północno-zachodniej części wsi. Od południowego zachodu graniczy z drogą bitą łączącą Borki ze skrzyżowaniem z drogą wojewódzką nr 550 Chełmno - Unisław. Z pozostałych stron otoczony lasem sosnowym.

Podstawowe informacje
Data założenia ~ XVII w.
Wyznanie menonicko-ewangelicki
Ówczesna parafia ewangelicy: Kokocko, przed 1829 r. Chełmno; menonici: zbór w Sosnówce
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,21 ha
Nr działki 142/3
Kształt zbliżony do prostokąta
Najstarszy zachowany nagrobek XIX w.
Istniejąca dokumentacja APE Malbork, sygn. 9/59/0/1711 Die Erweiterung des evangelischen Kirchhofs in Blotto, 1902.
Zagrożenia dewastacja
Stan zachowania UPORZĄDKOWANY, Typ VIa

Cmentarz poszerzony w 1902.

Roślinność
Drzewa kasztanowiec, akacja, …
Krzewy iglaki, …
Inne trawa, …

Aleja wtórna. Brak zarejestrowanych pomników przyrody.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - tylko podstawy po uciętych krzyżach
Mogiły obmurowane TAK > 40 k. XIX - I poł. XX w. lastryko, piaskowiec, beton -
Mogiły ziemne TAK > 5 - - -
Pola grobowe TAK 3 XIX / XX pozostałości po żeliwnych ogrodzeniach -
Obeliski NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Postumenty TAK > 15 k. XIX - I poł. XX w lastryko, beton, piaskowiec, żeliwo -
Przyścienne NIE - - - -
RAZEM > 60 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy TAK 1 2011 beton, drewno zbudowany po renowacji
Brama TAK 1 2011 beton, drewno zbudowana po renowacji
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.

Inskrypcje


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2016;

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 25
{$caption}
fot. 26
{$caption}
fot. 27
{$caption}
fot. 28
{$caption}
fot. 29
{$caption}
fot. 30
{$caption}
fot. 31
{$caption}
fot. 32
{$caption}
fot. 33
{$caption}
fot. 34
{$caption}
fot. 35
{$caption}
fot. 36
{$caption}
fot. 37
{$caption}
fot. 38
{$caption}
fot. 39
{$caption}
fot. 40
{$caption}
fot. 41
{$caption}
fot. 42
{$caption}
fot. 43
{$caption}
fot. 44
{$caption}
fot. 45
{$caption}
fot. 46
{$caption}
fot. 47
{$caption}
fot. 48
{$caption}
fot. 49
{$caption}
fot. 50
{$caption}
fot. 51
{$caption}
fot. 52
{$caption}
fot. 53
{$caption}
fot. 54
{$caption}
fot. 55
{$caption}
fot. 56
{$caption}
fot. 57
{$caption}
fot. 58
{$caption}
fot. 59
{$caption}
fot. 60
{$caption}
fot. 61
{$caption}
fot. 62
{$caption}
fot. 63
{$caption}
fot. 64

fot. Zbigniew Dykiel, 2012;

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6

Renowacja

Pierwsze prace porządkowe na cmentarzu przeprowadzono już w 2003 roku. Potem, w 2009, wykonano większość prac renowacyjnych na nagrobkach, a także zamontowano tablicę pamiątkową oraz wykonano alejkę i drewnianą bramę wejściową. W 2011 dokonano ogrodzenia cmentarza. Środki na ten cel pochodziły ze Starostwa Chełmińskiego (konkurs "Dziedzictwo kulturowe naszego sołectwa") i Urzędu Gminy Unisław. W późniejszych latach obsadzono iglakami i posiano trawę. Co roku na cmentarzu prowadzony jest oprysk. Na rogatkach miejscowości od strony Unisławia i Borek zamontowano tabliczki z mapą dojazdu do cmentarza. Renowacja w ogromnej większości jest dziełem pracy i poświęcenia mieszkańców Błót, a w szczególności Pani sołtys Małgorzaty Bednarek. W 2013 w ramach walki ze szrutówkiem kasztanowiaczkiem uczniowie SP w Brukach Unisławskich uprzątnęli liście cmentarnych kasztanowców.


Osadnictwo w Błocie

Historia

Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z końca XIV wieku, a więc z czasów krzyżackich. Była to miejscowość należąca do miasta Chełmno. Częste powodzie powodowały nieurodzaj. Sytuacja zmieniła się dopiero na początku siedemnastego stulecia. W 1602 r. biskup chełmiński Wawrzyniec Gembicki osadził olędrów (w tym mennonitów) na obszarze zwanym wówczas Białobłoty. Odpowiada to dzisiejszemu terytorium wsi Błoto oraz Bruki Kokocka (Bruki II). W późniejszym czasie zasiedlono także sąsiednie Bruki Unisławskie (Bruki I). Biskup pozwolił na posiadanie własnego cmentarza i szkoły.
Błoto to charakterystyczna dla osadnictwa olęderskiego rzędówka bagienna. Działała szkoła ewangelicka. Menonici uczęszczali do zboru w Sosnówce, a ewangelicy od 1829 do parafii w Kokocku. W połowie lat 80. XIX w. protestanci stanowili 92% mieszkańców. Żyło tu w tym czasie także 6 Żydów. Pierwszy spis powszechny wykazał, że ilość ewangelików w 1921 wynosiła blisko 80%.

Ludzie

Gospodarze osadzeni przywilejem w 1602: Akierman, Stegorz, Grorczon, Grofelt, Kowal, Rybak, Shoc, Mencz, Kosbiersch, Koch

Lista strat z I wojny światowej: Adams, Blessing, Bottke, Epding, Fenske, Gohl, Hinz, Kopp, Kruger, Kuhrke, Lauter, Lawrenz, Ludwikowski, Majewski, Merlitz, Moede, Muller, Ott, Raabe, Roch, Schulz, Sonnenberg, Steinke, Suchott, Tietz, Trude, Waschke, Wetzel

z 1922: Jurkiewicz (sołtys, wiatrak),

Nauczyciel z 1925: Wilhelm Krebs

Księga adresowa z 1928: Aszkowski (murarz), Jurkiewicz (wiatrak), Pansegrau (gospodarz), Sobolewski (szewc), Wolfram (kołodziej)

Księga adresowa z 1941: Bensemann (stolarz)

Inne: Beyer, Klatt, Tapper, Treichel, Wittkowski, Wodtke, Zimmermann,


Źródła:

  1. 2775 Rasmushausen, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1936. comp.jpg
  2. APE Malbork, sygn. 9/59/0/1711 Die Erweiterung des evangelischen Kirchhofs in Blotto, 1902.
  3. M. Biskup (red.), Dzieje Chełmna i jego regionu. Toruń: TNT, 1968, s. 68. comp.jpg
  4. Błoto w internetowym Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=428&q=b%C5%82oto&d=0&t=0
  5. Cmentarz menonicki we wsi Błoto, 2009, https://www.youtube.com/watch?v=gz9JX4w0nZE
  6. Cmentarz w Błocie na forum Marienburg.pl comp.jpg
  7. Deutsches Reichs-Adressbuch. Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 4. comp.jpg
  8. J. T. Dziedzic, P. Ossowski, Powiat i miasto Chełmno. Monografja krajoznawcza, Chełmno, 1923, s. 22, 109, 115, 172, . comp.jpg
  9. Gemeindelexikon für die Provinz Westpreussen : auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1887, s. 120-121. comp.jpg
  10. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg, 1890, s. 475-476. comp.jpg
  11. E. Jacobson, Topographisch-statistisches Handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder, 1868, s. 70-71. comp.jpg
  12. Kalendarz nauczycielski na rok 1925, Tuchola, 1924, s. 26. comp.jpg
  13. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1133. comp.jpg
  14. A. Mańkowski, Dwa przywileje emfiteutyczne biskupa Gembickiego dla Holendrów z r. 1602, [w: ] "Zapiski TNT", 1937, t. X, nr 11-12, s. 410-418. comp.jpg
  15. A. Mietz, Wiejskie cmentarze protestanckie w dolinie Wisły pod Chełmnem w XVII - XVIII w. Katalog cmentarzy, "Rocznik Grudziądzki", 1994, t. XI, s. 182, 183, 184, 186, 187, 188, 189, 191-192. comp.jpg
  16. O sprzątaniu przez uczniów SP w Brukach Unisławskich w 2013 w ramach ratowania kasztanowców, http://spbruki.jimdo.com/
  17. Plan odnowy miejscowości Błoto na lata 2008-2015, 2008. comp.jpg
  18. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 7. comp.jpg
  19. M. Smól, Błoto. Zadbali o mennonickie mogiły. "Gazeta Pomorska" z 21.11.2009 r. [dostęp: 05.04.2012] comp.jpg
  20. M. Smól, Bruki Unisławskie. Zadbali o cmentarz i go ogrodzili. "Gazeta Pomorska" z 01.12.2011 r. [dostęp 05.04.2012] comp.jpg
  21. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, s. 252. Warszawa, 1880-1902. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License