Cmentarz ewangelicki - Bobrowo

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

ABMl_KArgTrFBkuXwmYn1V7tSbi5ND3XY6EpoFIzZpZD2aTDHNRdc9F1jrcCN_bPqOTtcQkCY3PevIk=w320

Opis cmentarza

zabudowany.png renowacja.png
Położenie

Cmentarz położony na skraju terenu zabudowanego na południe od centrum wsi. W Małkach na skrzyżowaniu z drogowskazem na Bobrowo zjeżdżamy z DK15 w lewo. Następnie ok. 5, 5 km aż dojedziemy do skrzyżowania gdzie drogi prowadzą wg drogowskazów na Zbiczno (prosto), Wąbrzeźno (w lewo) i Brodnicę (w prawo). Jedziemy prosto ok. 200 metrów mijając po lewej stronie 1 gospodarstwo. Za nim mamy grunt orny i obok zieloną kępę - tu jest cmentarz. Od północy sąsiaduje z gospodarstwem domowym, od wschodu z nieużytkami, od południa z gruntem uprawnym, a od zachodu z terenem zalesionym.

Podstawowe informacje
Data założenia k. XIX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Grzybno (od 1898), Kawki (1865-1898), przedtem Brodnica (świątynia wybudowana w 1830, protestantyzm w Brodnicy sięga 1553 roku), we wsi kaplica ewangelicka
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,34 ha
Nr działki nie wyodrębniono, na terenie 61/2
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek 1898
Istniejąca dokumentacja APE Malbork, sygn. 9/59/0/ 1872, Der katholische Begräbnisplatz und der Privatbegräbnisplatz der evangelischen Gläubigen in Bobrau, 1888-1891; APE Malbork, sygn. 9/59/0/1871, Die Anlegung eines Begräbnisplatzes in Bobrau, 1906-1907
Zagrożenia śmieci, dewastacja
Stan zachowania UPAMIĘTNIONY, Typ VIb
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -
Roślinność
Drzewa dąb,klon, świerk, brzoza, …
Krzewy lilak, grochodrzew…
Inne trawa, …

Układ cmentarza czytelny. Brak pomników przyrody.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK ? k. XIX w - I poł. XX w. lastryko, beton
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty TAK ? k. XIX - I poł. XX w. lastryko, beton
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE 89 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne TAK 1 2012 kamień polny kamień z tablicą pamiątkową

Brak danych o osobach znanych i zasłużonych pochowanych na cmentarzu.

Inskrypcje - fot. Mariusz Kaniecki, 2016;

Galeria zdjęć

fot. Mariusz Kaniecki, 2016

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 25
{$caption}
fot. 26
{$caption}
fot. 27
{$caption}
fot. 28
{$caption}
fot. 29
{$caption}
fot. 30
{$caption}
fot. 31
{$caption}
fot. 32
{$caption}
fot. 33
{$caption}
fot. 34
{$caption}
fot. 35
{$caption}
fot. 36
{$caption}
fot. 37
{$caption}
fot. 38
{$caption}
fot. 39
{$caption}
fot. 40
{$caption}
fot. 41
{$caption}
fot. 42
{$caption}
fot. 43
{$caption}
fot. 44
{$caption}
fot. 45
{$caption}
fot. 46
{$caption}
fot. 47
{$caption}
fot. 48
{$caption}
fot. 49
{$caption}
fot. 50
{$caption}
fot. 51
{$caption}
fot. 52
{$caption}
fot. 53
{$caption}
fot. 54
{$caption}
fot. 55
{$caption}
fot. 56
{$caption}
fot. 57
{$caption}
fot. 58
{$caption}
fot. 59
{$caption}
fot. 60
{$caption}
fot. 61
{$caption}
fot. 62
{$caption}
fot. 63
{$caption}
fot. 64
{$caption}
fot. 65
{$caption}
fot. 66
{$caption}
fot. 67
{$caption}
fot. 68
{$caption}
fot. 69
{$caption}
fot. 70
{$caption}
fot. 71
{$caption}
fot. 72
{$caption}
fot. 73

Renowacja

W 2012 roku przeprowadzono prace porządkowe polegające na wycince krzaków, wywozie śmieci i zgrabieniu liści. Nie zajmowano się nagrobkami. Uroczystość została zwieńczona nabożeństwem ekumenicznym po przewodnictwem ks. proboszcza Michała Walukiewicza z parafii ewangelicko-augsburskiej z Rypina oraz ks. kanonika Romana Dobrzewińskiego z parafii rzymskokatolickiej w Bobrowie. Odsłonięto wtedy kamień z tablicą pamiątkową sfinansowany przez wójta gminy Pawła Klonowskiego i dr Rudolfa Birkholza.

Osadnictwo w Bobrowie

Historia

Pierwsza pisemna wzmianka o Bobrowie pojawia się w 1222 w dokumencie nadania ziemi chełmińskiej biskupowi Chrystianowi. Nie ulega wątpliwości, że osada istniała już wcześniej o czym świadczy grodzisko. W okresie krzyżackim wielki mistrz zakonu nadał Bobrowo kapitule chełmińskiej by powstał tu klasztor. Już w 1251 nakazano wzniesienie kościoła. W pełni zbudowany kościół wzmiankowany został w 1324, a pierwszy proboszcz w 1327. Po II pokoju toruńskim Bobrowo włączono w skład starostwa brodnickiego. Jako wieś kościelna funkcjonowała do 1516, gdy biskup Konopacki przekazał wieś Hugonowi ze Smoląga. Od tej pory stała się dobrem szlacheckim. Kolejno właścicielami byli rody Działyńskich, Wichulskich, Zamoyscy, Parzniewscy, Karkowscy, Czapscy, Lehwald-Jezierscy, potem znów Czapscy. Na skutek problemów finansowych Jan Czapski zmuszony został sprzedać majątek w 1887 roku. Nabywcą okazała się być pruska komisja kolonizacyjna. Po rozparcelowaniu ziemi i sprowadzeniu niemieckich kolonistów przerobiono gorzelnię na kaplice ewangelicką. Do czasu komisji kolonizacyjnej Bobrowo było wsią niemal wyłącznie katolicką: 273 katolików i 2 ewangelików. W 1921 ewangelicy stanowili 38% mieszkańców.
W okresie międzywojennym największe gospodarstwo prócz parafii i gminy posiadała rodzina Zumbach o korzeniach szwajcarskich

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej: Broszeit, Brzoska, Dahm, Dietrich, Dombrowski, Freid, Freude, Gahr, Giese, Goertz, Guhlke, Herzberg, Heymann, Hostmann, Jankowski, Kittendorf, Kloss, Kwella, Lewandowski, Lotarski, Mehlberg, Neske, Reich, Rotzoll, Schmidt, Schwarz, Thoms, Wsieczkowski, Żukowski

Kalendarz Nauczycielski na rok 1925 - Kaszubowski, Szarafin

Księga adresowa z 1928: Dyliński (młyn), Grzywacz (zajazd), Krajnik (kowal), Kwiatkowski (kowal), Murawski (kowal), Łukowski (cieśla), Norden (gospodarz), Putschin (stolarz), Rajniak (kowal), Rozwadowski (szewc), Słupski (krawiec), Sobiech (wiatrak), Wisińsi (murarz), Zumbach (właściciel majątku)

Z rodziny Zumbach wywodził się późniejszy podpułkownik pilot, członek Dywizjonu 303, Jan Zumbach.

Bibliografia:

  1. 2781 Wrotzk, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1911. comp.jpg
  2. APE Malbork, sygn. 9/59/0/1871, Die Anlegung eines Begräbnisplatzes in Bobrau, 1906-1907.
  3. APE Malbork, sygn. 9/59/0/1872, Der katholische Begräbnisplatz und der Privatbegräbnisplatz der evangelischen Gläubigen in Bobrau, 1888-1891.
  4. Bobrowo na PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/916/Bobrowo/
  5. F. Calsow, General-Adressbuch der Ritterguts- und Gutsbesitzer in Norddeutschland, T. IV Westpreussen, Berlin, 1872, s. 52-53. comp.jpg
  6. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Bobrowo na lata 2010-2014, s. 16
  7. Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche, Berlin, 1880, s. 91-93. comp.jpg
  8. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg, 1890, s. 546-548. comp.jpg
  9. Kalendarz nauczycielski na rok 1925, Tuchola, 1924, s. 25. comp.jpg
  10. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1133. comp.jpg
  11. Odsłonięcie tablicy na cmentarzu ewangelickim w Bobrowie, comp.jpg
  12. H. Plehn, Ortsgeschischte des Kreises Strasburg in Westpreussen, Königsberg, 1900, s. 2-4. comp.jpg
  13. Provinz Westpreussen. Im Auftrag der Landwirtschaftskammer unter Mitwirkung der Königlichen Behörden der Provinz, Berlin, 1909, s. 292-293. comp.jpg
  14. K. Rauer, Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter, 1857, s. 48. comp.jpg
  15. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 3 comp.jpg
  16. R. Stawski, Jak sprzedano Bobrowo, "Czas Brodnicy", wyd. internetowe z 14.06.2013, http://www.czasbrodnicy.pl/czasbrodnicy/1,93191,14100897,Jak_sprzedano_Bobrowo.html
  17. R. Stawski, Walka o polskie majątki, "Czas Brodnicy", wyd. internetowe z 17.10.2013, http://www.czasbrodnicy.pl/czasbrodnicy/1,93191,14794686,Walka_o_polskie_majatki.html
  18. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Bobrowo. Część A. Uwarunkowania i diagnoza stanu zagospodarowania przestrzennego, Bobrowo 2010, s. 37, http://www.bobrowo.bip.net.pl/?a=1399 [dostęp: 05.10.2015]
  19. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. I, s. 265. comp.jpg
  20. J. Wultański, Historia ewangelicyzmu brodnickiego, Brodnica 1998
2012bobrowocmentarzewangelicki
wersja strony: 4, ostatnia edycja: 11 Oct 2016 09:15
Edytuj Oceń (0) Tagi Historia Pliki Drukuj Narzędzia + Opcje
O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License