Cmentarz ewangelicki - Bycz

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

ZGc3WnHQgzJ24JIYier9QvZhjBzbYBM4-lAULxkJqnE2Y4GtbeyMNQ_XcDIT3nM_Yp7-kxxQ0-r9LJHPvGU=w320

Opis cmentarza

jAnpJ4X_tsrRPzy-DJqwcUkP6LcyaH2QXeMKkIWmM4a9AAnZxv--S6rAeV-v5eZttVCdhgLJqdxh8RQWgw=s32 mennonici.png
Położenie

Cmentarz położony ok. 600 metrów na północny wschód od centrum wsi, na terenie zalesionym. Będąc przy jedynym skrzyżowaniu we wsi obieramy drogę na wschód (drogowskaz na Orle), by po niecałych 250 metrach skręcić w lewo na szutrową drogę. Zatrzymujemy się niecałe 100 metrów za jedynym miniętym gospodarstwem. Po lewej stronie mamy cmentarz sąsiadujący ze wszystkich stron z lasem.

Podstawowe informacje
Data założenia najwcześniej w 1778, na pewno istniał już w 1797
Wyznanie ewangelicko-augsburski
Ówczesna parafia Sompolno (od 1840), Babiak (1796-1840), Władysławów (1776-1796); Od 1797 nieodległy Lubsin był filiałem tej parafii
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,44 ha
Nr działki 39
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek 1929
Istniejąca dokumentacja
Zagrożenia śmieci, splantowanie terenu
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -

Od 1797 roku funkcję filiału parafii władysławowskiej spełniał Lubsin. Z uwagi na duża odległość od macierzystej parafii we Władysławowie (43 km) domyślamy się, że ewangelicy z Byczy korzystali z własnego kantoratu i tamtejszego domu modlitwy.

Roślinność
Drzewa akacja, klon, …
Krzewy grochodrzew, lilak, …
Inne trawa …

Układ cmentarza częściowo czytelny. Brak informacji o alei. Brak pomników przyrody.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże TAK 3 I poł. XX w. metal 1 fragmentaryczny i 2 całe
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 6 I poł. XX w. beton -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty TAK 9 I poł. XX w. beton 6 przy mogiłach obmurowanych
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE 12 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy TAK - XIX w. kamień polny zachowany fragmentarycznie
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne TAK 1 ok. 2010 metal nowy krzyż
Inskrypcje

Galeria zdjęć

fot. Ula Karolczak, 2016

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19

Renowacja

Nie przeprowadzono. Około 2010 ewangelik z parafii konińskiej, Andrzej Schmidt, wykonał krzyż drewniany, który zamontowano na cmentarzu.

Osadnictwo w Byczy

Historia

Niezależnie od tego, czy osadników do Byczy sprowadził właściciel Lubrańca Michał Dąbski w 1765 jak uważa Breyer, czy też Holendry Bycz powstały w 1770 poprzez wyrąb lasu na ziemi należącej do majątku Orle w posiadaniu biskupów kujawskich (wersja bardziej prawdopodobna), to na wiarygodne dane o istnieniu luteran w Byczy natykamy się dopiero w zapiskach parafii Orle z 1778. Wtedy po raz pierwszy wśród wsi, od których parafia ściągała dziesięcinę pojawia się dopisek o luterańskim charakterze miejscowości. Rok później w parafialnej (Orle) księdze ślubów odnotowano ślub luteran. W tym samym 1779 odbyła się wizytacja parafii Orle z polecenia biskupa Józefa Rybińskiego, a wykonana przez prałata Kazimierza Lipskiego. Wizytacja ta odnotowuje 40 akatolików w Byczy. Dodajmy dla porządku, że Bycz istniała już przynajmniej od 1421, a w latach 80. XVIII wieku Dąbscy byli jej właścicielami.
Posługę kaznodziejską dla olędrów z Byczy miał sprawować pastor z odległego o 43 km Władysławowa (pow. turecki, woj. wielkopolskie). W 1797 do rangi filiału parafii władysławowskiej wyrósł nieodległy Lubsin. Zanim Bycz zaczął podlegać pod parafię ewangelicką w Sompolnie podlegał pod Babiak, a tamtejszy pastor odprawiał co 2 miesiące mszę w byczyńskim kantoracie. Z tego samego 1797 pochodzi pierwsza wzmianka o istnieniu kantoratu w Byczy. Według statystyk z 1867 był to drewniany budynek, w którym uczyło się 30 dzieci.
Pierwszy spis powszechny z 1921 mówi, że 88% mieszkańców Byczy było ewangelikami. Dość silnymi ośrodkami protestantyzmu były sąsiednie wsie w Krogulcu, Stawiskach i Zakręcie. W 1936 planowano wybudować kaplicę, tym samym zamykając salę do modlitwy w dawnej szkole. Kaplica została wybudowana, lecz po wojnie cegła została zużyta do budowy szkoły w Byczy.

Ludzie

Księga adresowa Polski z 1928: August Radacz (gospodarz), Gotlib Radacz (gospodarz), Wilhelm Szpicer (gospodarz)

Osoby o nazwiskach: Bloch, Bohse, Diesterheft, Dreger, Fergin, Glim, Hiff, Janke, Koert, Krueger, Kurz, Lange, Mathews, Mischke, Mittelstaedt, Platt, Reschke, Riedel, Schmidt, Steinke, Tonn, Weike, Wenzel, Weisenthal, Wojan, Zander, Ziegenhagen

Bibliografia:

  1. M. Borucki, Ziemia kujawska pod względem historycznym, jeograficznym, archeologicznym, ekonomicznym i statystycznym, Włocławek, 1882, s. 151, 369. comp.jpg
  2. A. Breyer, Zur Geschichte von Sompolno und Umgebung, "Unsere Heimat" 1937, H. 4. Wersja online z 2006, s. 60. comp.jpg
  3. E. H. Busch, Beitrage zur Geschichte und Statistik des Kirchen und Schulwesens der Ev.-Augsburg. Gemeinden im Konigreich Polen, Leipzig, 1867, s. 211.
  4. A. Gąsiorowski, "Regestr diecezjów" Franciszka Czaykowskiego, czyli właściciele ziemscy w Koronie, 1783-1784, 2006, s. 846.
  5. R, Gerber, Szkolnictwo Królestwa Polskiego w okresie międzypowstaniowym, "Rozprawy z dziejów oświaty" 1960, nr 3, s. 103.
  6. E. Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden der Kalischer Diözese, 1937, s. 20, 34, 83, 238. comp.jpg
  7. E. Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555-1939. Eine Parochialgeschichte in Einzeldarstellungen, Vierkirchen über München : Selbstverlag des Verfassers, 1971, s. 90-92.
  8. S. Kozierowski, Badanie nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, T1. A-Ł, 1921, s. 89. comp.jpg
  9. W. Kujawski, Repetytorium Ksiąg Wizytacyjnych Diecezjii Kujawsko-Pomorskiej przechowywanych w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku, cz. 2: Wizytacje XVIII wieku, Z 3: Wizytacje pierwszej połowy XVIII wieku, “Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, 2000, t. 73, s. 345.
  10. P38 S27 B ZARYŃ, 1:25 000, WIG, 1936. comp.jpg
  11. A. Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Wielkopolska. T2, 1883, s. 33. comp.jpg
  12. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 1, Warszawa, województwo warszawskie. Warszawa: GUS, 1925, s. 102. comp.jpg
  13. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. I, s. 490. comp.jpg
2010byczcmentarzewangelicki
wersja strony: 7, ostatnia edycja: 07 Sep 2017 11:13
Edytuj Oceń (0) Tagi Historia Pliki Drukuj Narzędzia + Opcje
O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License