Są błędy? Niejasności? Brakuje czegoś? A może chcesz użyć poniższych informacji? - pisz: lp.pw|adytnalta.akcilegnawe#lp.pw|adytnalta.akcilegnawe
Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony w polu bez drogi dojazdowej, która została zatarta. Będąc w Chodorążku kierujemy się w stronę wsi Chlebowo. Po ok. 1,8 km od głównego skrzyżowania w Chodorążku przekroczymy rzeczkę Młynarkę, potem ok. 200 m. za Młynarką skręcamy w lewo w ścieżkę prowadzącą do gospodarstw. Po ok. 800 m. (miniemy 3 gospodarstwa) droga zacznie skręcać w lewo, a na polu w odległości ok. 60 m. widzimy zagajnik, który jest cmentarzem. Ze wszystkich stron graniczy z polem uprawnym, a w nieco dalszej odległości z Młynarką od południa i bagnami od północy.
Podstawowe informacje
| Data założenia | II poł. XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Lipno (od 1793), kantorat Rumunek Chodorążek (1916-1945), przedtem kantorat Makówiec |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,12 ha |
| Nr działki | 377 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek z inskrypcją | 192? |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data ostatniego pochówku, zamknięcia, likwidacji | ?, -, - |
| Forma ochrony | wojewódzka ewidencja zabytków |
| Stan prawny | Skarb Państwa, Bp |
Układ cmentarza częściowo czytelny. Brak informacji o alei
Roślinność
| Drzewa | dąb, klon, brzoza, sosna, … |
| Krzewy | lilak, grochodrzew, … |
| Inne | - |
Brak alei albo zatarta. Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak starodrzewia.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | TAK | 2 | I poł. XX w. | piaskowiec, beton, … | 2 potłuczone |
| Mogiły obmurowane | TAK | >6 | I poł XX w. | piaskowiec, beton | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | >12 | I poł. XX w. | lastryko, beton, piaskowiec | przy mogiłach, osobno orz destrukty |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| RAZEM | >15 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje - fot. Karolina Falleńczyk, 2015
Galeria zdjęć
fot. Karolina Falleńczyk, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Rumunkach Chodorążka
Historia
Istnieją dwie daty sprowadzenia osadników niemieckich, którzy założyli Rumunek na Chodorążku. Jedna podaje, że Rumunek został zasiedlony po 1780, a druga że w 1795 r. W tym czasie Chodorążek należał do Zielińskich, właścicieli Skępego. Biorąc pod uwagę przytoczony okres koloniści pojawili się, gdy majątkiem w Chodorążku władał Marek Zieliński (1766-1819).
Miejscowość została przypisana do parafii ewangelickie w Lipnie zaś kantorat, czyli podstawowa jednostka parafialna służąca za szkołę znajdowała się na Rumunku w położonym na północ Makówcu. Obie miejscowości rozdzielała łąka, która co roku była podtapiana przez przepływającą przez te tereny rzeczkę Młynarkę. To bardzo utrudniało dotarcie dzieci do szkoły w Makówcu. Dopiero w 1916 r. postanowiono utworzyć w Rumunku Chodorążku włąsny kantorat. Zanim powstała kantorówka pierwszy kantor Behrend mieszkał u Ruchelskich, a zajęcia szkolne prowadzone były w domu u Rindfleischów. Ziemię pod budowę szkoły oddał Heinrich Wojke, a drzewo ufundowały władze okupacyjne (Kongresówka była pod panowaniem niemieckim podczas I wojny światowej w okresie 1915-1918). W 1917 ukończono budowę budynku, w którym znajdowało się mieszkanie nauczyciela, klasa oraz sala modlitwy. Za budowę odpowiedzialny był mistrz ciesielski Farlop. Z czasem szkoła z ewangelickiej stała się szkołą polską, w której lekcje religii prowadził nauczyciel z Makówca. Prawdopodobnie pod koniec lat 30. XX w. powstał chór i orkiestra puzonistów. Ostatni nauczyciel został powołany do armii.
Spis powszechny z 1921 r. podaje, że na Rumunku 60% osób było ewangelikami. Względnie pokojowe współżycie Polaków i Niemców przerwała II wojna światowa. W pierwszych dniach września 3 młodych Polaków z Chodorążka brało udział w konwojowaniu kolonistów niemieckich, za co zostali aresztowani i skazani na śmierć. Z rozkazu władz hitlerowskich w latach 1942-1945 obowiązywała nazwa miejscowości Kodern. Po 1945 r. kantorówka została rozebrana. Podobno dwóch chłopów z Chodorążka zbudowało sobie ze szkoły mieszkania. Ze wspomnień mieszkańców wynika, że 19 stycznia mieszkańcy rozpoczęli ewakuację przed nadchodzącym frontem. Części z nich udało się przedostać do Niemiec, a część zrezygnowała z ucieczki wracając z powrotem do wsi. Zastali oddziały radzieckie oraz splądrowane gospodarstwa. Pozostali we wsi Niemcy zostali przydzieleni do pracy na polskich gospodarstwach gdzie przebywali nawet do 1949 r.
Obecni Rumunki Chodorążek jest częścią sołectwa Chodorążek. Jeszcze w latach 80. XX w. nazwa wsi brzmiała Rumunki Chodorążskie.
Ludzie
Osoby, których wspomnienia z Rumunek Chodorążka znajdziemy w opracowaniu E. Eichelkraut:
- Helene Handler, geb. Wojke
- Alma Liedtke
Nauczyciele:
- Behrend (od 1916)
- Klempner
- Pyde
- Hapke
- Brendówna
- Daniel Fech
- Eberhard Bottcher (w czasie II wojny)
Nazwiska gospodarzy mieszkających w czasie II wojnie światowej (P - Polacy): Becker, Binder, Bruckmann, Hoppe, Janke, Jędrzewski (P), Liedtke, Muller, Pahl, Retz, Richert, Rindfleisch, Rossol, Ruchelski, Wiekfeld, Wojke, Zimmermann (P), Żemlewicz (P)
Bibliografia:
- 3181 Leipe, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, OKH/G StdH, 1944.
- A. Breyer, Deutsche Gaue in Mittelpolen, "Deutsche Monatshefte in Polen", Heft 10, 1935. Wersja elektroniczna 2006, s. 22,
- P. Gałkowski, Genealogia ziemiaństwa ziemi dobrzyńskiej XIX - XX wieku, Rypin, 1997, s. 226.
- E. Eichelkraut, Deutsche Dorfer im Kreis Lipno, Dobriner Land, Teil II, Wuppertal, 2000, s. 20-30, 130, 145.
- K. Kłodawski, Z dziejów parafii ewangelicko-augsburskiego wyznania w Lipnie (od końca XVIII wieku do roku 1914), "Notatki Płockie", 2008, nr 3, s. 3-12.
- E. Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555-1939. Eine Parochialgeschichte in Einzeldarstellungen. Vierkirchen über München : Selbstverlag des Verfassers, 1971, s. 57-58.
- M. Krajewski, W cieniu wojny i okupacji. Ziemia Dobrzyńska w latach 1939-1945, Rypin, 1995, s. 49.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 1, Miasto Stołeczne Warszawa, Województwo Warszawskie. Warszawa: GUS, 1925, s. 65.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. I, s. 608.
- Ł. Szewczyk, Dobrzyńskie nazwy części wsi z członem Rumunek/Rumunki, "Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki humanistyczno-społeczne. Filologia polska", Toruń: Wydawnictwo UMK, 1981, z. 18 (118), s. 71, 83.