Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony w lesie, w południowej części wsi, ok. 720 m. od drogi krajowej nr 80. Będąc w Górsku należy skręcić w ul. Dębową. Ze wszystkich stron cmentarz graniczy z lasem, tj. od zachodu ze wspomnianą ul. Dębową, od wschodu obecnie przeprowadzono wyrąb lasu.
Podstawowe informacje
| Data założenia | 1908 |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Górsk |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,48 ha |
| Nr działki | 459 |
| Kształt | zbliżony do kwadratu |
| Najstarszy zachowany nagrobek | k. XIX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | dewastacja |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, - |
Roślinność
| Drzewa | Klon, Sosna |
| Krzewy | lilak |
| Inne | trawy |
Występuje klonowa aleja cmentarna. Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | TAK | 2 | współczesne | drewno | wraz z krucyfiksem |
| Mogiły obmurowane | TAK | 40 | k. XIX w. - I poł. XX w. | lastryko, beton, piaskowiec | w tym 11 mogił dziecięcych |
| Obejścia | TAK | 2 | |I poł. XX w. | sztuczny kamień | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | ? | I poł XX w. | lastryko, sztuczny kamień | 6 w kształcie ściętego pnia dębu |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | TAK | 1 | cegła | I poł. XX w | pozostałości w postaci słupków z krzyżami na szczycie, fot. 1, fot. 2 |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak danych na temat spoczywających tu osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2013
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2013
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
fot. Dorota Słupczewska, 2014
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
 |
| fot. 23 |
 |
| fot. 24 |
 |
| fot. 25 |
 |
| fot. 26 |
 |
| fot. 27 |
 |
| fot. 28 |
 |
| fot. 29 |
Renowacja
W 2020 i 2021 roku cmentarz został uporządkowany poprzez wycięcie krzaków i zbiórkę śmieci. W prace zaangażowani byli mieszkańcy sołectwa, OSP Toporzysko, żołnierze 8 Kujawsko-Pomorskiej Brygady WOT. Staraniem rady sołeckiej stanęła tablica informacyjna. W 2022 roku PERN S.A. zarządzające bazą paliw w Zamku Bierzgłowskim wystawiło krzyż na cmentarzu.
Cmentarz znajduje się pod opieką Zespołu Szkół w Górsku. Najmłodsi uczniowie co roku zbierają śmieci i liście. Takie akcje przeprowadzone były w 2014 i 2015 roku.
Osadnictwo w Czarnym Błocie
Historia
Nie jest prawdą jakoby menonici dokonali zasiedlenia w 1596 roku a tym samym założyli wieś. O trwałym osadnictwe na tym terenie możemy mówić dopiero od 1732 roku. Przedtem jakiekolwiek osadnictwo, w szczególności przed potopem szwedzkim było zabronione przez właściciela czyli miasto Toruń. W 1594 roku wygasł kontrakt zawarty pomiędzy menonitami osiedlonymi przez władze Torunia w Górsku i Starym Toruniu. Ówczesna rada miejska była zdominowana przez luteran i kalwinów, którzy identycznie jak katolicy nie tolerowali anabaptyzmu. Stwierdzili, że ponowny kontrakt zostanie podpisany jedynie z tymi menonitami, którzy dokonają konwersji na luteranizm, kalwinizm bądź katolicyzm. Dla nich oraz dla innych sprowadzonych do Starego Torunia i Górska luteran, kalwinów bądź katolików stworzono 2 lata później (czyli w 1596) możliwość wykorzystania (za dodatkowym kontraktem) łąk i nieużytków o zwyczajowej ówczesnej nazwie "Czarne błoto". Stąd nazwa wsi, nie oznacza to jednak, że teren ten był zamieszkały, co stało się dopiero 136 lat później.
Cmentarz założono dopiero w 1908 roku. Byłby zaczął funkcjonować szybciej, w 1904 roku, lecz wskazane na miejsce pochówku obszary nie nadawały się na cmentarz, co odnotowywał skrpulatnie lekarz powiatowy (urzędnik pełniący funkcję dzisiejszego sanepidu, powiatowego geologa, lekarza weterynarii i eksperta od środowiska w jednym). Przez szereg lat założenie cmentarza uniemożliwiał miejscowy pastor z Górska, tłumacząc, że skoro istnieją cmentarze w Górsku i w pobliskim Zaroślu Cienkim oraz Cegielniku (gdzie założono cm w 1874) to nie ma potrzeby by tworzyć kolejny.
Nigdy obok cmentarza nie istniała żadna swiątynia. Takowa i należąca do baptystów stała na zachodnim krańcu wsi. Występujące na cmentarzu nagrobki to typowe masowo produkowane wyroby ówczesnych zakładów kamieniarskich. Żadne wyżłobienia lub inne szczegóły nigdy nie świadczyły o bytności menonitów.
Ludzie
…
Źródła:
- 2976 Pensau, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1940.
- APM 59, 1925
- APT 82, 567
- APT 81, 1227
- Maercker Hans, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888. Danzig, 1900.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926.
- Steinmann Otto, Der Kreis Thorn. Statistische Beschreibung. Thorn 1866.
- Sulimierski Filip, Chlebowski Bronisław, Walewski Władysław i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902.
- Zdjęcia z porządkowania cmentarza przez uczniów ZS w Górsku, http://www.zsgorsk.pl/index.php/2014-2015/2014-2015/porzdkowanie-cmentarza