Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony w polu, w północnej części wsi. Przejeżdżamy drogą wojewódzką nr 267 przez Witowo w kierunku Bytonia i na końcu wsi skręcamy w lewo, według kierunkowskazu na Rybiny (skrzyżowanie tuż za przystankiem PKS). Od cmentarza dzieli nas 3,4 km. Cały czas trzymamy się asfaltowej drogi. Mijamy tabliczkę informacyjną "Czarnocice", skrzyżowanie z kapliczką, następnie budę po prawej stronie. Zatrzymujemy się dopiero tuż za pierwszym gospodarstwem po prawej stronie. Dalej idziemy w pole za gospodarstwo w kierunku zarastającego Jeziora Głuszyńskiego, ok. 90 metrów i jesteśmy na cmentarzu. Sąsiaduje ze wszystkich stron z gruntami uprawnymi bądź nieużytkami.
Podstawowe informacje
| Data założenia | pocz. XIX w. (1804?) |
| Wyznanie | ewangelicko-augsburski |
| Ówczesna parafia | Izbica Kujawka (od 1934, 1910-1934 jako filiał parafii w Kole), Koło-Babiak (1903-1910), Babiak (1796-1903), kantorat od przynajmniej 1804 |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,15 ha |
| Nr działki | 5 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | I ćw. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja | - |
| Zagrożenia | śmieci, splantowanie terenu |
| Stan zachowania | FATALNY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, ? |
Na cmentarzu zachował się tylko 1 nagrobek.
Roślinność
| Drzewa | drzewko owocowe?, … |
| Krzewy | lilak, … |
| Inne | trawa, … |
Układ cmentarza nieznany, brak pomników przyrody.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 1 | I poł. XX w. | beton | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | 1 stanowisko | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | TAK | 1 | I poł. XX w. | cegła | słupki bez furty |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Paweł Malec, 2017;
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
fot. Ula Karolczak, 2016
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
Renowacja
Podobno jeszcze w latach 60. XX wieku na cmentarzu znajdowały się nagrobki. W 2017 dokonano wycinki krzaków na cmentarzu.
Osadnictwo w Czarnocicach
Historia
Czarnocice były królewszczyzną wchodzącą w skład starostwa radziejowskiego i znajdująca się w granicach parafii rzymskokatolickiej w Witowie. Znane w źródłach pisanych od przynajmniej 1422 roku. Istniał tam folwark, często wydzierżawiany na prawie emfiteutycznym. Jednym z ostatnich dzierżawców był Bazyli Potocki (od przynajmniej 1770), który w latach 1783-1789 zbył prawo do emfiteuzy Kazimierzowi Dąbskiemu, właścicielowi m. in. majątku Dobre. Po śmierci Dąbskiego Czarnocice znalazły się w rękach wdowy Marianny z Jasieńskich, prawdopodobnie ostatniej z polskich dzierżawców. Wizytacja parafii Witowo z 1761 informuje nas, że wieś jest opuszczona. Kolejne nie podają żadnych informacji o ilości dymów. Z danych z 1770 wynika, że roczna kwarta płacona do królewskiego skarbu była bardzo mała. Spis na rok 1788 mówi, że prócz folwarku były 2 dymy, a lustracja z 1789 o 1 chałupie.
Po II rozbiorze, nowe pruskie władze zdecydowały się zasiedlić Czarnocice kolonistami. Breyer podaje, że stało się to w latach 1802-1804, gdy na pozyskanych ziemiach osadzono kolonistów ze Szwabii w 7 wsiach, w tym tutaj. Wizytacja parafialna z 1791 nie informuje nas o fakcie przebywania na terenie Czarnocic luteran, a następna z dostępnych z 1816 wymienia wśród miejscowości parafii Witowo Nową Kolonię Czarnocice. Może to oznaczać, że koloniści byli już na dobre zadomowieni. Kantorat musiał istnieć już w 1838 i zapewne został utworzony wkrótce po zasiedleniu na początku XIX wieku. Według statystyk z 1868 uczyło się tu 31 uczniów, a budynek szkolny był z nieopalonej cegły. Tutejsi protestanci stanowili w 1921 roku 36% ludności wsi i podlegali pod parafię ewangelicką w Izbicy Kujawskiej. Stan taki utrzymywał się od 1910, gdy Izbica stała się filiałem (od 1934 samodzielna parafia). Na samym początku włączeni zostali w skład parafii Babiak choć w literaturze opisane są przypadki odwiedzin pastora z Chodcza 2 razy do roku (1831). W 1937 kantorat istniał nadal, choć sala do modlitwy znajdowała się w prywatnym domu rodziny Steinke, bo szkoła stała się polską placówką publiczną. Podobno mieszkały tu także 2 rodziny baptystów.
Ludzie
Kantorzy: Reinhold Pubanz (jako zastępca, 1937), przedtem rolnik Emil Giese
Księga adresowa Polski z 1928: Antoni Szkołuda (właściciel ziemski , 55ha)
Osoby o nazwiskach: Krueger, Markwart, Reschke
Bibliografia:
- 3478 Paniewek, 1:25 000, Meßtischblatt, 1944.
- M. Borucki, Ziemia kujawska pod względem historycznym, jeograficznym, archeologicznym, ekonomicznym i statystycznym, Włocławek, 1882, s. 86, 370.
- A. Breyer, Zur Geschichte von Sompolno und Umgebung, "Unsere Heimat" 1937, H. 4. Wersja online z 2006, s. 65-66, 77.
- E. H. Busch, Beitrage zur Geschichte und Statistik des Kirchen und Schulwesens der Ev.-Augsburg. Gemeinden im Konigreich Polen, Leipzig, 1867, s. 214.
- A. F. Busching, Verzeichniss aller adelichen, geistlichen und koniglischen Oerter in Polen nach den Woiewodschaften und Districten und mit Bemerkung der Anzahl der Rauchfange in jedem Orte, "Magazin für die neue Historie und Geographie", t. 22, 1788, s. 144.
- Cmentarz w Czarnocicach w UpstreamVistula, 2007, http://www.upstreamvistula.org/Cemeteries/Cemetery_Distinct.php?id=492&type=recent&n_searchstring=&i_searchstring=&sortselect=one
- A. Gąsiorowski, "Regestr diecezjów" Franciszka Czaykowskiego, czyli właściciele ziemscy w Koronie, 1783-1784, 2006, s. 858.
- R, Gerber, Szkolnictwo Królestwa Polskiego w okresie międzypowstaniowym, "Rozprawy z dziejów oświaty" 1960, nr 3, s. 103.
- E. Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden der Kalischer Diözese, 1937, s. 8, 97, 281, 282.
- E. Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555-1939. Eine Parochialgeschichte in Einzeldarstellungen, Vierkirchen über München : Selbstverlag des Verfassers, 1971, s. 79-80.
- S. Kozierowski, Badanie nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, T1. A-Ł, 1922, s. 135.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1976.
- Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1789. Cz. 3, Województwa łęczyckie i brzesko-kujawskie, 1977, s. 237.
- B. Nowicki, Parafia ewangelicko-augsburska w Izbicy Kujawskiej. Zarys historii parafii, 2016, http://izbica-kujawska.com/informacje/parafia_ewangelicka_historia.php
- B. Nowicki, Wspomnienia pastora Richarda Kneifla, 2016, http://izbica-kujawska.com/informacje/parafia_ewangelicka_kneifel_wspomnienia.php
- A. Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Wielkopolska. T2, 1883, s. 11.
- E. Piotrowski, Summarjusz królewszczyzn w całej Koronie Polskiej z wyrażeniem posesorów i siłą która płaci rocznej kwarty spisany roku 1770, 1861, s. 61.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 1, Warszawa, województwo warszawskie. Warszawa: GUS, 1925, s. 98.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. I, s. 754.