| Data założenia |
XIX w. (możliwe, że już w 1804, prawie na pewno od 1857) |
| Wyznanie |
ewangelicki |
| Ówczesna parafia |
Dąbrowa Biskupia (od 1857), (1845-1857) jako filiał Murzynka, przedtem Inowrocław (od 1804 r. we wsi szkoła pełniąca funkcję domu modlitwy) |
| Status |
nieczynny |
| Powierzchnia |
~0,55 ha |
| Nr działki |
232/1 |
| Kształt |
prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek |
I poł. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja |
Karta cmentarna, oprac. W. Popek, 1988. |
| Zagrożenia |
śmieci, zniesienie cmentarza, składowanie odpadów |
| Stan zachowania |
BARDZO ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji |
1964, - |
| Drzewa |
dąb, lipa, akacja, … |
| Krzewy |
lilak, grochodrzew, głóg, … |
| Inne |
bluszcz, trawa, pokrzywy, … |
| Nagrobki |
| Rodzaj |
Istnienie |
Ilość |
Data powstania |
Materiał |
Uwagi |
| Cenotafy |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Cippusy |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Grobowce |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Krzyże |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Obeliski |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Mogiły obmurowane |
TAK |
>38 |
k. XIX - I poł. XX w. |
piaskowiec, lastryko, beton |
|
| Mogiły ziemne |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Płyty poziome |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Płyty pionowe |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Pola grobowe |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Postumenty |
TAK |
>19 |
k. XIX w - I poł. XX w. |
lastryko, piaskowiec, beton |
przy mogiłach i wolnostojące (7), najczęściej same cokoły, na jednym kawałek żelaznego krzyża |
| Przyścienne |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| ŁĄCZNIE |
>40 stanowisk |
| Elementy |
| Rodzaj |
Istnienie |
Ilość |
Data powstania |
Materiał |
Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Brama |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Kościół |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Kaplica |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Inne |
NIE |
- |
- |
- |
- |
Z inicjatywy gminy wycięto roślinność w 2014 i w dniach 21-23 kwietnia 2015 r. Nie dokonywano żadnych działań na nagrobkach.
Historia
Ziemie dzisiejszej wsi Dąbrowa Biskupia w przeszłości pokrywały lasy należące do biskupstwa włocławskiego. W XVIII w. właścicielem był proboszcz z Chlewisk. Po sekularyzacji dóbr kościelnych w 1796 r. las stał się własnością pruskiego rządu. Na mapie Schroettera sporządzonej na podstawie danych zbieranych w latach 1796-1802, zaznaczono w dzisiejszym Nowym Dworze osadę olęderską. Dąbrowa Biskupia powstała chwilę później gdy w 1804 r. osadnicy przybyli podobno z Torunia i Królestwa Polskiego założyli osadę olęderską Louisenfelde. Nazwa nawiązywała do Luizy Pruskiej, żony króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III. W tym samym roku wybudowali szkołę i dom modlitwy, który według przekazów stał po wschodniej stronie wsi. To ważne gdyż najprawdopodobniej znajdował się w bezpośrednim sąsiedztwie cmentarza. W owym czasie nabożeństwo odprawiał pastor przybyły z Królestwa Polskiego. Dom modlitwy włączono w struktury parafialne superintendentury inowrocławskiej. Od 1845 r. był to filiał parafii w Murzynku, a od 1857 r. stał się odrębną parafią. Na wybudowanie kościoła przyszło czekać do 1872 r. gdy nastąpiła konsekracja świątyni ufundowanej przez stowarzyszenie Gustawa Adolfa. Ewangelicy przyjęli nazywać go kościołem pokoju.
We wsi działała m. in.: cegielnia, poczta, urząd stanu cywilnego, a także siedziba żandarmerii z aresztem. To z uwagi na bliskość granicy prusko-rosyjskiej. Oprócz szkoły ewangelickiej funkcjonowała także szkoła katolicka.
W czasie powstania wielkopolskiego w Dąbrowie doszło do potyczki miejscowego Grenzschutzu z powstańcami, w wyniku której pokonano Niemców.
W latach 80. XIX w. ewangelicy stanowili 78% mieszkańców. W 1921 r. było ich 66%. Odtąd nastąpił ich odpływ. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wielu ewangelików wyjechało. Ci, którzy pozostali działali w w kilku stowarzyszeniach niemieckich. Niestety im bliżej II wojny światowej tym bardziej dała się odczuć wroga atmosfera w stosunkach polsko-niemieckich. Funkcjonujący we wsi oddział JdP nie ukrywał orientacji prohitlerowskiej, co zaowocowało sporym oddziałem Selbschutzu działającym w rejonie Dąbrowy Biskupiej. W areszcie, do którego przedtem trafiały osoby nielegalnie przekraczające granicę przetrzymywano Polaków.
Stojący do dziś kościół ewangelicki jest teraz parafią rzymskokatolicką pw. NMP.
Ludzie
W księdze adresowej z 1903 r. wymieniono nazwiska: Behrendt (właściciel gospodarstwa), Below (żandarm), Conrad (sołtys/wójt), Frey (gościniec), Gellert (pastor), Hass (nauczyciel), Hoffmann (komisarz okręgowy), Klinger (piekarz, gościniec), Kwiatkowski (rzeźnik), Lietz (cegielnia), Mauch (właściciel gospodarstwa), Mir (lekarz), Pavel (nauczyciel), Peppel (właściciel gospodarstwa), Schweigert (karczma), Seiffert (naczelnik poczty i urzędnik stanu cywilnego), Streich (właściciel gospodarstwa), Vogel (właściciel gospodarstwa)
Lista strat z I wojny światowej zawiera nazwiska: Arndt, Baumert, Behrendt, Below, Blasak, Boede, Brandschedel, Duwe, Glaser, Golz, Grossmann, Harke (Herke), Heindrich, Jakubowski, Janke, Kahrau, Klump, Kmiecziak, Kropp, Krolak, Kubczak, Kwiatkowski, Lange, Liedtke, Makowski, Mauch, Meyer, Mielcarek, Mikołajczak, Minkley, Nierling, Nitzkowski, Nuss, Papke, Peppel, Potz, Rahn, Ratajczak, Rosin, Schallert, Schmoll, Schubert, Schulz, Seifert, Stark, Szczerkowski, Wesolowski, Wiedemeyer, Wilke, Zaparucha, Zielinski
W księdze adresowej Polski z 1928 r. wymieniono nazwiska: Goede (lekarz), Damer (akuszerka), Popławski (artykuły kolonialne), Kędzierski (kowal), Rosin (krawiec), Wodniak (krawiec), Kunkel (melioracja, przedsiębiorstwo samochodowe), Ramm (młyn), Manthey (murarz), Ciencielewski (handle nierogacizną), Pawlaczyk (piekarz), Kwaiatkowski (rzeźnik), Meyer (rzeźnik), Rydzykowski (przedsiębiorstwo samochodowe, wyszynk), Szydłowski (stolarz), Blode (szewc), Streich (szewc), Witzke (szewc), Gerth (ślusarz), Kuhn (tapicer), Peppel (wiatrak), Friedrich (wyszynk), Tag (wyszynk), Foltynowicz (zboże)
W księdze adresowej z 1941 r. wymieniono następujące nazwiska: Friedrich (piekarz), Pawlacik (piekarz), Meier (rzeźnik, gościniec, sklep), Mruss (fryzjer), Fullrig (gościniec, sklep), Lussa (gościniec), Busse (sklep), Scheuer (młyn), Kendziorski (kowal), Stange (kowal), Riemer (stelmach), Wilke (stelmach)
