Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony w polu na północ od wsi, przy ul. Ogrodowej. Idąc główną ulicą Bydgoską skręcamy w ul. Ogrodową. Na samym końcu znajduje się cmentarz. Ze wszystkich stron otoczony przez pola albo nieużytki.
Podstawowe informacje
| Data założenia | pocz. XIX w. (pierwsza dekada XIX w.) |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Dąbrowa Chełmińska (od co najmniej 1904), Ostromecko (od 1855 - ~1904), przedtem Chełmno, od 1862 Ostromecko samodzielną parafią) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,42 ha |
| Nr działki | 33 |
| Kształt | sześciokąt nieforemny |
| Najstarszy zachowany nagrobek | 1876 |
| Istniejąca dokumentacja | APE Malbork, sygn. 9/59/0/1714 Der Begräbnisplatz in Damerau, 1884-1888; Karta cmentarza z 1985 r. |
| Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
| Stan zachowania | UPORZĄDKOWANY, Typ VIb |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, - |
Roślinność
| Drzewa | grab, dąb, lipa, klon |
| Krzewy | grochodrzew, lilak |
| Inne | … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny. Występuje grabowa aleja główna oraz podział na kwatery. Według szkicu odwzorowującego stan z 1939 r. były 3 kwatery natomiast według planu z karty cmentarnej z 1985 r. wyodrębniono 5 kwater. Przy krawędzi wschodniej były nagrobki dziecięce.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | TAK | ? | ? | - | pozostały podstawy |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | ? | k. XIX w- I poł. XX w. | lastryko, sztuczne odlewy | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | ? | k. XIX w. - I poł. XX w. | lastryko, sztuczne odlewy, marmur (INS. 1) | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | > 80 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | TAK | - | lata 30. XX w. albo 1939-1945 | beton, żeliwo, siatka metalowa, cegła | istniało ogrodzenie z desek i żywopłot co widać na zdjęciu z 1938. Później, ewentualnie w innych krawędziach cmentarza utworzono ogrodzenie rozpostarte na betonowych słupkach. Ich pozostałości znajdują się na cmentarzu |
| Brama | NIE | - | - | istniała żeliwna z napisem "Eingang zu Ruhe", pozostał po niej jeden słupek | |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | TAK | 1 | 2000 | kamień, metal, … | pomnik upamiętniający |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych. Brakuje także fragmentów dwóch żeliwnych obejść znajdujących się wg karty cmentarza w 1985 r.
Inskrypcje - fot. M. Lewandowski, 2015; fot. Kornel Pleskot, 2015;
Galeria zdjęć
fot. Kornel Pleskot, 2017
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
 |
| fot. 23 |
 |
| fot. 24 |
 |
| fot. 25 |
 |
| fot. 26 |
 |
| fot. 27 |
fot. Kornel Pleskot, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
 |
| fot. 23 |
|
| fot. 24 |
 |
| fot. 25 |
 |
| fot. 26 |
 |
| fot. 27 |
 |
| fot. 28 |
 |
| fot. 29 |
 |
| fot. 30 |
 |
| fot. 31 |
 |
| fot. 32 |
 |
| fot. 33 |
 |
| fot. 34 |
 |
| fot. 35 |
 |
| fot. 36 |
 |
| fot. 37 |
 |
| fot. 38 |
 |
| fot. 39 |
 |
| fot. 40 |
 |
| fot. 41 |
 |
| fot. 42 |
 |
| fot. 43 |
 |
| fot. 44 |
 |
| fot. 45 |
 |
| fot. 46 |
 |
| fot. 47 |
 |
| fot. 48 |
fot. Marek Lewandowski, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
 |
| fot. 23 |
 |
| fot. 24 |
 |
| fot. 25 |
 |
| fot. 26 |
 |
| fot. 27 |
 |
| fot. 28 |
 |
| fot. 29 |
 |
| fot. 30 |
 |
| fot. 31 |
 |
| fot. 32 |
 |
| fot. 33 |
 |
| fot. 34 |
Inne
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
Renowacja
Cmentarz uporządkowany w 2000 r. Wystawiono pamiątkowy pomnik z inskrypcją, zwieńczony krzyżem. Akcję odkrzaczania powtórzono w 2017 roku.
Osadnictwo w Dąbrowie Chełmińskiej.
Historia
…
Ludzie
Lista strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Bachmann, Bettinger, Beutner, Beyer, Bock, Dittmer, Fiedler, Fiessel, Fisch, Granatowski, Gortz, Jendrczewski, Koch, Kocieniewski, Korzewski, Krause, Lewandowski, Marquardt, Messer, Muller, Neumann, Rutkowski, Sankowski, Schupritt, Steinmann, Trojahn, Wedel, Wischniewski, Wuntsch
1922 rok : Duwe (rolnik), Fiessel (tartak parowy, młyn motorowo-parowy, mleczarnia), Hanlet (zegarmistrz, zastępca wójta), Jarocki (sołtys, rzeczoznawca), Kraśkiewicz (rzeźnik), Nowak (starszy posterunkowy), Publitz (rolnik), Schau (rolnik), Sikora (urzędnik stanu cywilnego), Talkowski (wójt, rzeczoznawca), 2 rodziny żydowskie
Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Cohn (szewc), Duwe (gospodarz rolny), Fiessel (kowal, młyn, tartak), Glinke (rzeźnik), Hanelt (wyroby tytoniowe, zegarmistrz), Jędrzejewski (stolarz), Kamysz (karczma), Koczorski (szewc), Kraśkiewicz (rzeźnik), Kukuk (kowal), Laskowski (piekarz), Lipiński (piekarz), Miodyński (bławaty), Napieralski (rzeźnik), Salaber (krawiec), Schoen (gospodarz rolny), Semrau (bławaty, piekarz, wyroby tytoniowe), Woźny (karczma)
Księga adresowa z 1941 r. zawiera następujące nazwiska: Bartkowski (stolarz), Bartoschinski (krawiec), Bettinger (rzeźnik), Bublitz (piekarz, sklep), Dorfart (kołodziej), Dreyer (młyn), Fiessel (tartak), Frankowski (ślusarz), Jablonski (sklep), Karaschewitz (fryzjer), Kraśkiewicz (rzeźnik), Kuckuk (kowal), Mykowski (stolarz), Salaber (krawiec), Schiemann (karczma, sklep), Slowinski (szewc), Tendrocjewski (sklep), Tomasik (szewc), Weckmuller (karczma), Ziólkowski (dekarz)
Bibliografia:
- 2875 Fordon, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1909.
- APE Malbork, sygn. 9/59/0/1714 Der Begräbnisplatz in Damerau, 1884-1888.
- Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 18.
- Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin, 1928, s. 243.
- A. Duwe, 200 Jahre Evangelischer Friedhof in Kulmisch-Damerau, 2000, http://www.thorn-wpr.de/fqAD200J.htm [dostęp: 10.06.2015]
- J. T. Dziedzic, P. Ossowski, Powiat i miasto Chełmno. Monografia krajoznawcza. Chełmno: F. Tyszkiewicz, 1923.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 479-480.
- Karta cmentarza, oprac. I. Loose, 1985.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1146.
- Z. Raszeja, Ostromecko i okolice, Bydgoszcz: Margrafsen, 2002, s. 347-349.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 7
- Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego, Dąbrowa Chełmińska, 2005, http://www.bip.dabrowachelminska.lo.pl/?cid=151&bip_id=587 [dostęp: 17.03.2015]
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. I, s. 938.