Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na południe od centrum wsi, ok. 2,2 km na południe od kościoła w Dębowie. Leży ok. 120 m. od drogi powiatowej łączącej Olszewkę z Dębowem (jadąc z Olszewki będzie po prawej stronie, dobrze widoczny). Patrząc od strony Dębowa, minąwszy most na Rokitce dojeżdżamy do skrzyżowania wspomnianej drogi na Olszewkę z drogą gruntową, w którą skręcamy. Cmentarz widzimy po prawej stronie, mamy do niego ok . 470 m. Prowadzi do niego polna droga, dość szeroka miedza. Od północy, wschodu i południa graniczy z polem uprawnym, a od zachodu z polną drogą.
Podstawowe informacje
| Data założenia | XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Sadki (od 1870), Dębionek-Radzicz (1862-1870), przed 1862 Łobżenica |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,31 ha |
| Nr działki | niewyodrębniona, na trenie 136 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | 1869 |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945, - |
Roślinność
| Drzewa | topola, klon, brzoza, … |
| Krzewy | lilak, grochodrzew, … |
| Inne | trawa, pokrzywy, bluszcz, … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak informacji co do istnienia alei. Układ cmentarza nieczytelny.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | ? | ? | lastryko, beton | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | TAK | 1 | 1869 | piaskowiec | stela |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | >1 | ? | lastryko | |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | >5 | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje - fot. Sławomir Sikorski, 2014
Galeria zdjęć
fot. Sławomir Sikorski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Dębowie (kolonia Amfluss).
Historia
Od 1876 r. wieś Dębowo składa się z obszaru dworskiego Dembowo oraz kolonii Amfluss położonej na południe od głównej wsi, nad rzeką Rokitką. Oczywiście osadnictwo protestanckie na terenie kolonii istniało już wcześniej. Sam cmentarz jest z co najmniej połowy XIX w. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Niemcy z kolonii wyjeżdżają, a gospodarstwa zajmują Polacy. W czasie okupacji scalono obszar dworski z kolonią i przyjęto jedną nazwę Amfluß. W 1940 r. wszyscy obywatele polskiego pochodzenia zostali wysiedleni, a na ich miejsce przyszli Niemcy z Besarabii. Ich bytowanie skończyło się w 1945 r.
Ilość ewangelików nigdy nie przekraczała 30%.
Jako, że obszar dworski Dębowo posiada również swój cmentarz ewangelicki, a także cmentarz ewangelicki rodowy familii Martini, historia tego miejsca zostanie przedstawiona na stronach tych cmentarzy.
Ludzie
W czasie okupacji zamieszkiwały tu rodziny:
Abraham (Bessarabia), Arthur (Bessarabia), Braun (Bessarabia), Eppler (Bessarabia), Erfrle (Bessarabia), Felche (Bessarabia), Frei (Bessarabia), Gast (Bessarabia), Gerber (Bessarabia), Härter (Bessarabia), Haster (Bessarabia), Heppert (Bessarabia), Hock (Bessarabia), Hofner (Bessarabia), Hohloch (Bessarabia), Hofner (Bessarabia), Krämer (Bessarabia), Knöll (Bessarabia), Kußmaul (Bessarabia), Litwin (Bessarabia), Litwon, Maisenholder (Bessarabia), Müller (Bessarabia), Prill, Reiser (Bessarabia), Rudel, Rux, Schwarz (Bessarabia), Schock (Bessarabia), Weber (Bessarabia)
Najdawniejszy ślad po ewangelikach pochodzi z 1813 r. http://gedbas.genealogy.net/person/show/1064728419
Bibliografia:
- 2871 Nakel a. d. Netze, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940.
- Deutsches Reichs-Adressbuch. Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 2.
- Dębowo na stronie PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/8721/Debowo/ [dostep: 27.08.2014]
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1291.
- S. Łaniecki, Nadnoteckie pałace, dwory, folwarki Krajny i Pałuk, Toruń, 2013, s. 87-105.
- H. Papstein, Kreis Wirsitz, ein westpreußisches Heimatbuch, Bad Zwischenahn : Heimatkreis Wirsitz/Westpreussen, 1982, s. 301-303.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 121.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. II, s. 28.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 324-325.
