Są błędy? Niejasności? Brakuje czegoś? A może chcesz użyć poniższych informacji? - pisz: lp.pw|adytnalta.akcilegnawe#lp.pw|adytnalta.akcilegnawe
Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
![]() |
Opis cmentarza



Położenie
Cmentarz położony w lesie, ok. 1,2 km w linii prostej na zachód od drogo krajowej nr 67. Jadąc z Lipna w stronę Włocławka w miejscowości Krzyżówki skręcamy w prawo jak do producenta mebli ogrodowych (Krzyżówki 34). Dalej ok. 1, 2 km prosto aż po obu stronach lasu będziemy mieli ścieżki leśne. Następnie w lewo pod górę (dojazd samochodem może być utrudniony). Po ok. 140 metrach po lewej stronie zaważymy nagrobki. Ze wszystkich stron cmentarz sąsiaduje z lasem.
Podstawowe informacje
Data założenia | 1914 |
Wyznanie | ewangelicki |
Ówczesna parafia | Lipno (od 1799), kantorat w Baranach |
Status | nieczynny |
Powierzchnia | ~0,27 ha |
Nr działki | 124 |
Kształt | prostokąt |
Najstarszy zachowany nagrobek z inskrypcją | 1934 |
Istniejąca dokumentacja | M. Wiśniewski, Grabiny (Rutki). Cmentarz ewangelicko-augsburski, 2016 |
Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
Data ostatniego pochówku, zamknięcia, likwidacji | ?, -, - |
Forma ochrony | wojewódzka ewidencja zabytków |
Stan prawny | nieustalony, Bz |
Jest to tzw. cmentarz nowy w odróżnieniu od cmentarza starego w Grabinach.
Akta Płockiego Urzędu Gubernialnego z lat 1913-1914 mówią o darowiźnie małżeństwa Gelmer z Grabin działki o powierzchni 0,5 ha na cmentarz dla mieszkańców wsi Grabiny, Rutki, Krzyżówki i południowej części miejscowości Barany. Natomiast Gotfryd i Wilhelmina Mejer z Grabin przekazali niewielka ilość ziemi na pobudowanie drogi dla swobodnego dostępu do głównej drogi prowadzącej na cmentarz.
Roślinność
Drzewa | dąb, akacja, … |
Krzewy | lilak, grochodrzew, … |
Inne | barwinek, … |
Układ cmentarza czytelny. Brak alei albo zatarta. Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Starodrzew - dęby.
Nagrobki i inne elementy
Nagrobki | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
Cippusy | NIE | - | - | - | - |
Grobowce | NIE | - | - | - | - |
Krzyże | NIE | - | - | - | - |
Mogiły obmurowane | TAK | 30 | I poł XX w. | beton, lastryko, piaskowiec | 2 z płytami poziomymi |
Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
Obeliski | NIE | - | - | - | - |
Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
Pola grobowe | TAK | 1 | I poł. XX w. | beton | 1 mogiła 1 z postumentem - zdewastowane |
Postumenty | TAK | > 11 | I poł. XX w. | beton, piaskowiec, lastryko | przy mogiłach |
Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
RAZEM | > 30 stanowisk | ||||
Elementy | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
Brama | NIE | - | - | - | - |
Kościół | NIE | - | - | - | - |
Kaplica | NIE | - | - | - | - |
Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Nie znaleziono nagrobków:
- Karoline Brudnicka geb. Schonborn (1868-1928)
- Jakob Blum (1858-????)
- Karoline Blum geb. Lentz (1845-1941)
- Friedrich Muller (?)
Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2016
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2016
Renowacja
Nie przeprowadzono. Na pewno cmentarz jest odwiedzany o czym świadczą znicze na kilku nagrobkach. Zauważono, że nagrobek Lidii Begalke został niedawno sklejony (2016?). Informacja o pierwotnej półhektarowej wielkości działki może, ale nie musi świadczyć o częściowym splantowaniu.
Osadnictwo w Rutkach i Grabinach
Historia
Biorąc pod uwagę, że w wykazie miejscowości obwodu lipnowskiego u Gawareckiego z 1825 nie ma rumunku Rutki i podobnie nie wymienia jej spis miejscowości podlegających pod parafię ewangelicką w Lipnie z 1837 natomiast występuje on na mapie topograficznej Królestwa Polskiego z ok. 1850 już jest można wnioskować, że Rutki powstały w II ćw. XIX wieku, po 1837. Zasadźcą byli najprawdopodobniej właściciele majątku Ostrowite, Karwosieccy. Na liście płatników składek na rzecz lipnowskiej parafii z 1910 wymieniono 8 gospodarzy z Rutek. Najbliższy kantorat znajdował się w Baranach. Pierwszy spis powszechny z 1921 wykazał, że żyło tu 78% ewangelików. Sporo ich mieszkało w pobliskich Radomicach i oczywiście w Grabinach, których częścią wsi są dziś Rutki.
Grabiny podobnie jak Rutki leżały na terenie należącym do właścicieli majątku Ostrowite Karwosieckich. Na mapie Perthesa z 1785 oznaczone jako nowa osada - to najwcześniejsza wzmianka o tej miejscowości. Należały do parafii ewangelickiej w Lipnie i podlegały pod kantorat w Baranach. Na liście płatników składek na rzecz parafii lipnowskiej z 1910 znajduje się 27 gospodarzy z Grabin. Pierwszy spis powszechny z 1921 wylicza 65% mieszkańców wyznania ewangelickiego.
Ludzie
Nazwiska gospodarzy przed 1945 (okres okupacji): Adams, Becker, Block, Bątkowski, Demant, Domagalski, Glahr, Gorke, Gutowski, Hein, Helbrecht, Huzewski, Janke, Kasprowicz, Klatt, Krotzki, Kruger, Ludtke, Mantei, Maretzki, Meier, Pansegrau, Patz, Politowski, Radtke, Richert, Schiemann, Schneider, Schwanke, Stoltzmann, Suski, Waszkiewicz, Wiese, Zielke, Zutke
Bibliografia:
- 3280 Helmsee, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, OKH/G StdH, 1944.
- Cmentarz ewangelicki w Grabinach (Rutkach) na Upstreamvistula.org.
- W. Gawarecki, Opis topograficzno - historyczny Ziemi Dobrzyńskiéy, Płock, 1827, tabelka na końcu.
- E. Eichelkraut, Deutsche Dorfer im Kreis Lipno, Dobriner Land, Teil I, Wuppertal, 1996, s. 29-30 (Grabiny)
- E. Eichelkraut, Deutsche Dorfer im Kreis Lipno, Dobriner Land, Teil II, Wuppertal, 2000, s. 131, 147 (Grabiny)
- E. Eichelkraut, Deutsche Dorfer im Kreis Lipno, Dobriner Land, Teil III, Wuppertal, 2000, s. 27-29. (Grabiny)
- K. Kłodawski, Z dziejów parafii ewangelicko-augsburskiego wyznania w Lipnie (od końca XVIII wieku do roku 1914), "Notatki Płockie", 2008, nr 3, s. 6, 7, 9, 12.
- K. Perthees, Mappa szczegulna Województw Brzeskiego Kujawskiego i Inowrocławskiego, 1785.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 1, Miasto Stołeczne Warszawa, Województwo Warszawskie. Warszawa: GUS, 1925, s. 61.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. X, s. 44.
- M. Wiśniewski, Grabiny (Rutki). Cmentarz ewangelicko-augsburski, "Notatki z terenu" 2016, t. I, s. 51-59.
- M. Wiśniewski, Grabiny (Rutki). Ruina pod dębiną. Prezentacja cmentarza na profilu FB stowarzyszenia Lapidaria, 2016.