Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz polny, położony na wschód od centrum Grocholina przy drodze prowadzącej do Palmierowa. Wyjeżdżamy z Kcyni w stronę Grocholina ul. Witosa i dojeżdżamy do przydrożnego krzyża gdzie skręcamy w lewo do charakterystycznego zagajnika przy drodze. Tam jest cmentarz. Od zachodu graniczy z drogą, a z pozostałych stron z polem uprawnym.
Podstawowe informacje
| Data założenia | II poł. XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Kcynia (od 1820 jako filiał Nakła, od 1826 jako samodzielna parafia, pierwszy dom modlitwy w 1784), w Grocholinie istniała kaplica |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | 0,24ha |
| Nr działki | nie wyodrębniono, na terenie 178 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | I poł. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, likwidacja |
| Stan zachowania | BARDZO ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1964, ? |
Prawdopodobnie był większy.
Roślinność
| Drzewa | dąb, jesion, lipa… |
| Krzewy | lilak, robinia akacjowa, … |
| Inne | trawa, bluszcz, … |
Układ cmentarza nieznany. Brak informacji o alei.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 2 | I poł. XX w. | lastryko, beton | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 3 | I poł. XX w. | beton, lastryko, piaskowiec | destrukty |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Krzyż | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Sławomir Sikorski, 2016
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
Renowacja
Większość nagrobków musiała zostać usunięta.
Wiadomo, że w 1855 epidemia zdziesiątkowała mieszkańców Grocholina. Być może cmentarz powstał jako miejsce pochówku ofiar epidemii.
Osadnictwo w Grocholinie
Historia
Miejscowość najwcześniej w dokumentach pojawia się w roku 1384. Pierwszym znanym właścicielem był książę opawski i raciborski Wacław. W 1445 Grocholin został wymieniony na inną wieś z Mikołajem z Oporowa, ówczesnym podstolim łęczyckim. Majątek odziedziczyli jego synowie. Kolejnym właścicielem od co najmniej 1479 był Jan Miłoński, który wydzierżawiał wieś. Miłońscy posiadali Grocholin przez cały wiek XVI i z czasem przyjęli nazwisko Grocholscy. Jeszcze w XVI w. wieś Grocholin stała się własnością arcybiskupów gnieźnieńskich, choć dwór z folwarkiem nadal dzierżyli Grocholscy. Arcybiskupem był wówczas Wojciech Baranowski realizujący wielkie ambicje polityczne u boku króla Zygmunta III Wazy. Dzięki temu krewni Baranowskiego weszli w posiadanie Grocholina. Stało się to w 1623 gdy Maciej Grocholski sprzedał za gigantyczną kwotę Grocholin Albrechtowi Baranowskiemu, staroście kcyńskiemu. Ostatni z Grabowskich zmarł w 1818. Swoje posiadłości pozostawił w zadłużeniu na skutek czego wystawione zostały na licytację. Wykupili je Skórzewscy zaś w 1836 Grocholin znalazł się w rękach rodziny von Treskow (Carl Julius). Syn Carla Juliusa, Julius przekazał Grocholin w spadku dwóm córkom, a te z kolei sprzedały go kuzynowi Zygmuntowi von Treskow. Zygmunt nigdy nie założył rodziny i zdecydował się przekazać w 1924 Grocholin najstarszemu prawnukowi Juliusa, Hansowi von Rosen.
Baron Hans von Rosen studiował rolnictwo w Poznaniu, w Grocholinie zamieszkał od 1933. Poślubił Evę Kruger, córkę geodety z Krosna Odrzańskiego. Sprzyjał ruchowi faszystowskiemu, walczył w wojnie niemiecko-radzieckiej, podczas której dostał się do niewoli skąd uciekł (?) w 1945.
Ewangelicy z Grocholina uczęszczali do parafii w Kcyni, szkołę posiadali na miejscu. Ich większy napływ rozpoczął się po objęciu majątku przez rodzinę von Treskow. W latach 80. XIX w. stanowili 52% mieszkańców, w 1921 34%.
Ludzie
Lista strat w I wojnie światowej zawiera następujące nazwiska: Adamowski, Dembski, Demski, Dickmann, Gatzke, Gotz, Hubner, Idziński, Karolewski, Kautz, Kendziora, Kobs, Koter, Kowalski, Kulow, Lemke, Mahnke, Nowicki, Olszewski, Reckow, Riewe, Ryback, Schelangowski, Schubert, Steinberg, Zdrojewski
Księga adresowa Polski z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Zygmunt Treskow (właściciel majątku), Baum (kołodziej), Budziński (artykuły kolonialne), Strehlau (murarz), Voightland (kowal)
Bibliografia:
- 3070 Exin, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1: 25 000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1936
- Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen dem Areal nach von 500 Morgen, Berlin, 1872, s. 152-153.
- J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 513.
- Grocholin w PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1016/Grocholin/
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1310.
- S. Łaniecki, Nadnoteckie pałace, dwory folwarki Krajny i Pałuk, Toruń, 2013, s. 115-131.
- Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia, s. 115, http://www.kcynia.bip.net.pl/?a=3446 (część 4)
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie, Warszawa: GUS, 1926, s. 93.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. II, s. 812.
- Teki Dworzaczka, http://teki.bkpan.poznan.pl/index_regesty.html
- Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 47.
- Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, Bromberg, 1833, s. 101.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 132-133.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen, Posen: W. Decker, 1898, s. 61-62.
- Zabytkowy park dworski w Grocholinie, http://www.parki.org.pl/parki-dworskie-i-przypalacowe/zabytkowy-park-dworski-w-grocholinie