Cmentarz ewangelicki - Iwiec

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

gwzmb7nMtMX5XRmNVla0XaaiSPRXlI1T2OcE_OAwumG_7XzRRTKZDGUuOonOy7msddS_GUod-ajJhhY=w320

Opis cmentarza

zabudowany.png="teren renowacja.png
Położenie

Cmentarz położony tuż za świetlicą wiejską w Iwcu. Od północy sąsiaduje z nieutwardzona drogą do gospodarstwa, od wschodu i południa z polem uprawnym, a od zachodu ze świetlicą wiejską.

Podstawowe informacje
Data założenia przynajmniej 1815
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Iwiec (od 1893), Tuchola (1774-1893)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,40 ha
Nr działki 302
Kształt zbliżony do prostokąta
Najstarszy zachowany nagrobek IV ćw. XIX w.
Istniejąca dokumentacja APE Malbork, RK, sygn. 1953, Der Begräbnisplatz in Iwitz, 1815-1816
Zagrożenia śmieci, kradzież, likwidacja
Stan zachowania UPORZĄDKOWANY, Typ VIb
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -
Roślinność
Drzewa lipa, świerk, brzoza, klon, …
Krzewy lilak, …
Inne trawa, barwinek, …

Układ cmentarza czytelny. Na terenie cmentarza znajdują się pomniki przyrody: 4 lipy, świerk i 2 klony.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 30 k. XIX - I poł. XX w lastryko, beton -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty NIE 11 k. XIX - I poł. XX w. lastryko, beton, piaskowiec 4 osobno, reszta przy mogiłach
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
RAZEM > 34 stanowiska
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy TAK - 2005 metal metalowe słupki połączone łańcuchem na całej długości działki
Brama TAK 1 2005 cegła 2 słupki w miejscu wejścia na cm
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Krzyż TAK 1 2005 drewno -
Inne TAK 2 2005 granit, drewno kamień z tablicą pamiątkową, ławeczka

Niektóre źródła podają, że jest tu około 100 nagrobków.

Inskrypcje


INS. 4 to nagrobek nauczyciela w stanie spoczynku Heinricha Ehresmanna - patrz nekrolog w "Deutsche Rundschau in Polen" z 10.03.1939, nr 57, s. 8.


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2016
{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 25
{$caption}
fot. 26
{$caption}
fot. 27
{$caption}
fot. 28
{$caption}
fot. 29
{$caption}
fot. 30
{$caption}
fot. 31
{$caption}
fot. 32
{$caption}
fot. 33
{$caption}
fot. 34
{$caption}
fot. 35
{$caption}
fot. 36

Renowacja

Cmentarz został uporządkowany przez Stowarzyszenie na Rzecz Ocalenia Śladów Przeszłości w gminie Cekcyn "Światło" i miejscową młodzież w 2005. Wycięto krzaki, zamontowano krzyż, kamień z tablicą i ławeczkę oraz ogrodzenie. Cmentarz w ekumenicznym nabożeństwie poświęcili ks. kom. Marek Loskot z parafii ewangelicko-augsburskiej w Bydgoszczy i ks. Mieczysław Gajewski z parafii iwieckiej. W latach 2008-2010 w Dzień Zaduszny 2 listopada ks. Dariusz Leman odprawiał na nim nabożeństwa za dusze zmarłych.
W 2015 roku powstał pomysł by rozbudować sąsiadującą świetlicę kosztem cmentarza bądź też utworzyć miejsce spotkań dla mieszkańców, a dokładnie mówiąc amfiteatr.


Osadnictwo w Iwcu

Historia

Wieś powstała na wykarczowanym uprzednio obszarze Borów Tucholskich. Pierwszy osadnik, Jakub Kaszubowski, sprowadził się w 1747 roku. Z nowopowstałej kolonii Iwiec wyrósł do rangi dużej wsi włościańskiej z rozwiniętym rzemiosłem. Około 1910 istniały w Iwcu: piekarnia, 3 dekarzy, rzeźnik, 3 murarzy, kowal, krawiec, szewc, kołodziej i stolarz, a także 3 sklepy i prywatna mleczarnia Selmy Hofstetter.
Protestanci w latach 80. XIX wieku stanowili prawie 2/3 wszystkich mieszkańców. Tuż po odzyskaniu niepodległości było ich 45% (1921). Ich macierzystą parafia mieściła się w Tucholi. W 1893 powołano do życia nową, w Iwcu, choć samych początków możemy doszukać się już w 1889, gdy kaznodzieja ewangelicki z Tucholi zaczął regularnie spotykać się z wiernymi w szkole. W 1896 wybudowano stojący do dziś kościół, będący obecnie siedzibą parafii rzymskokatolickiej pw Matki Boskiej Różańcowej. W tym samym czasie powstał też budynek nowej szkoły. Znaczny ubytek wiernych spowodował, że parafia w Iwcu po 1926 roku zarządzana była z Tucholi.

Ludzie

Lista poległych w I wojnie światowej zawiera następujące nazwiska: Adamski, Becker, Beck, Dwilat, Eichberger, Frank, Frommholz, Gatzkowski, Gerth, Gierszewski, Gwisdalla, Gotzinger, Guhlke, Hamann, Hartmann, Janoszek, Jonas, Jurkiewicz, Kalies, Kathak, Kaschle, Kaschubowski, Kasischke, Kasprowicz, Kleina, Koch, Kolassa, Kotlenga, Kotowski, Kowalewski, Kruger, Kuhlke, Kulczik, Kuhn, Milbrandt, Nelke, Orlowski, Ossowski, Pantiel, Patzer, Paul, Pawłowski, Petzhold, Pick, Prill, Radtke, Redmann, Richter, Rzyduch, Schlumm, Schroder, Schweling, Sonnenberg, Stachowitz, Stodolski, Suchanski, Sworowski, Suhring, Tillwach, Tuniszewski, Wegner, Weltrowksi, Winkler, Wirth, Zenker

Księga adresowa z 1928: Cenker (zajazd), Ewelt (kowal), Klebowski (torf), Kouzny (rzeźnik), Molus (akuszerka), Ryłkowski (zajazd)


Bibliografia:

  1. 2474 Lindenbusch, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1: 25 000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1874. comp.jpg
  2. Gemeindelexikon für die Provinz Westpreussen : auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, 1885, s. 146-147. comp.jpg
  3. J. F. Goldbeck, Volständige Topographie des Königreichs Preussen, Marienwerder, 1789, s. 85.
  4. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 532. comp.jpg
  5. W. Hubatsch, Die evangelischen General-Kirchenvisitationen in den von Ost- und Westpreußen sowie Posen 1920 abgetrennten Kirchenkreisen, 1971, s. 153, 412.
  6. E. Jacobson, Topographisch-statistisches Handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder, 1868, s. 36-37. comp.jpg
  7. Z. Kasprzyk, Gmina Cekcyn: Amfiteatr na cmentarzu w Iwcu?!, "Tygodnik Tucholski", wersja online z 21.10.2015, http://tygodnik.pl/a/gmina-cekcyn-amfiteatr-na-cmentarzu-w-iwcu-zdjecia
  8. Z. Kasprzyk, Gmina Cekcyn: Amfiteatr na cmentarzu w Iwcu?! Ciąg dalszy, "Tygodnik Tucholski", wersja online z 29.10.2015, http://tygodnik.pl/a/gmina-cekcyn-amfiteatr-na-cmentarzu-w-iwcu-ciag-da
  9. W. Kozłowski, Tucholskie wsie, Tuchola, 2009, s. 182-185.
  10. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1165. comp.jpg
  11. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 61. comp.jpg
  12. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 324. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License