Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
![zabudowany.png="teren](https://lh6.googleusercontent.com/-cHxv_V_GWWc/Te986zSj-LI/AAAAAAAACCE/SUxAXxr4jhA/s32/zabudowany.png="teren)
Położenie
Cmentarz położony tuż za świetlicą wiejską w Iwcu. Od północy sąsiaduje z nieutwardzona drogą do gospodarstwa, od wschodu i południa z polem uprawnym, a od zachodu ze świetlicą wiejską.
Podstawowe informacje
| Data założenia | przynajmniej 1815 |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Iwiec (od 1893), Tuchola (1774-1893) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,40 ha |
| Nr działki | 302 |
| Kształt | zbliżony do prostokąta |
| Najstarszy zachowany nagrobek | IV ćw. XIX w. |
| Istniejąca dokumentacja | APE Malbork, RK, sygn. 1953, Der Begräbnisplatz in Iwitz, 1815-1816 |
| Zagrożenia | śmieci, kradzież, likwidacja |
| Stan zachowania | UPORZĄDKOWANY, Typ VIb |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, - |
Roślinność
| Drzewa | lipa, świerk, brzoza, klon, … |
| Krzewy | lilak, … |
| Inne | trawa, barwinek, … |
Układ cmentarza czytelny. Na terenie cmentarza znajdują się pomniki przyrody: 4 lipy, świerk i 2 klony.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 30 | k. XIX - I poł. XX w | lastryko, beton | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | 11 | k. XIX - I poł. XX w. | lastryko, beton, piaskowiec | 4 osobno, reszta przy mogiłach |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| RAZEM | > 34 stanowiska | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | TAK | - | 2005 | metal | metalowe słupki połączone łańcuchem na całej długości działki |
| Brama | TAK | 1 | 2005 | cegła | 2 słupki w miejscu wejścia na cm |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Krzyż | TAK | 1 | 2005 | drewno | - |
| Inne | TAK | 2 | 2005 | granit, drewno | kamień z tablicą pamiątkową, ławeczka |
Niektóre źródła podają, że jest tu około 100 nagrobków.
Inskrypcje
INS. 4 to nagrobek nauczyciela w stanie spoczynku Heinricha Ehresmanna - patrz nekrolog w "Deutsche Rundschau in Polen" z 10.03.1939, nr 57, s. 8.
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2016
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
 |
| fot. 23 |
 |
| fot. 24 |
 |
| fot. 25 |
 |
| fot. 26 |
 |
| fot. 27 |
 |
| fot. 28 |
 |
| fot. 29 |
 |
| fot. 30 |
 |
| fot. 31 |
 |
| fot. 32 |
 |
| fot. 33 |
 |
| fot. 34 |
 |
| fot. 35 |
 |
| fot. 36 |
Renowacja
Cmentarz został uporządkowany przez Stowarzyszenie na Rzecz Ocalenia Śladów Przeszłości w gminie Cekcyn "Światło" i miejscową młodzież w 2005. Wycięto krzaki, zamontowano krzyż, kamień z tablicą i ławeczkę oraz ogrodzenie. Cmentarz w ekumenicznym nabożeństwie poświęcili ks. kom. Marek Loskot z parafii ewangelicko-augsburskiej w Bydgoszczy i ks. Mieczysław Gajewski z parafii iwieckiej. W latach 2008-2010 w Dzień Zaduszny 2 listopada ks. Dariusz Leman odprawiał na nim nabożeństwa za dusze zmarłych.
W 2015 roku powstał pomysł by rozbudować sąsiadującą świetlicę kosztem cmentarza bądź też utworzyć miejsce spotkań dla mieszkańców, a dokładnie mówiąc amfiteatr.
Osadnictwo w Iwcu
Historia
Wieś powstała na wykarczowanym uprzednio obszarze Borów Tucholskich. Pierwszy osadnik, Jakub Kaszubowski, sprowadził się w 1747 roku. Z nowopowstałej kolonii Iwiec wyrósł do rangi dużej wsi włościańskiej z rozwiniętym rzemiosłem. Około 1910 istniały w Iwcu: piekarnia, 3 dekarzy, rzeźnik, 3 murarzy, kowal, krawiec, szewc, kołodziej i stolarz, a także 3 sklepy i prywatna mleczarnia Selmy Hofstetter.
Protestanci w latach 80. XIX wieku stanowili prawie 2/3 wszystkich mieszkańców. Tuż po odzyskaniu niepodległości było ich 45% (1921). Ich macierzystą parafia mieściła się w Tucholi. W 1893 powołano do życia nową, w Iwcu, choć samych początków możemy doszukać się już w 1889, gdy kaznodzieja ewangelicki z Tucholi zaczął regularnie spotykać się z wiernymi w szkole. W 1896 wybudowano stojący do dziś kościół, będący obecnie siedzibą parafii rzymskokatolickiej pw Matki Boskiej Różańcowej. W tym samym czasie powstał też budynek nowej szkoły. Znaczny ubytek wiernych spowodował, że parafia w Iwcu po 1926 roku zarządzana była z Tucholi.
Ludzie
Lista poległych w I wojnie światowej zawiera następujące nazwiska: Adamski, Becker, Beck, Dwilat, Eichberger, Frank, Frommholz, Gatzkowski, Gerth, Gierszewski, Gwisdalla, Gotzinger, Guhlke, Hamann, Hartmann, Janoszek, Jonas, Jurkiewicz, Kalies, Kathak, Kaschle, Kaschubowski, Kasischke, Kasprowicz, Kleina, Koch, Kolassa, Kotlenga, Kotowski, Kowalewski, Kruger, Kuhlke, Kulczik, Kuhn, Milbrandt, Nelke, Orlowski, Ossowski, Pantiel, Patzer, Paul, Pawłowski, Petzhold, Pick, Prill, Radtke, Redmann, Richter, Rzyduch, Schlumm, Schroder, Schweling, Sonnenberg, Stachowitz, Stodolski, Suchanski, Sworowski, Suhring, Tillwach, Tuniszewski, Wegner, Weltrowksi, Winkler, Wirth, Zenker
Księga adresowa z 1928: Cenker (zajazd), Ewelt (kowal), Klebowski (torf), Kouzny (rzeźnik), Molus (akuszerka), Ryłkowski (zajazd)
Bibliografia:
- 2474 Lindenbusch, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1: 25 000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1874.
- Gemeindelexikon für die Provinz Westpreussen : auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, 1885, s. 146-147.
- J. F. Goldbeck, Volständige Topographie des Königreichs Preussen, Marienwerder, 1789, s. 85.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 532.
- W. Hubatsch, Die evangelischen General-Kirchenvisitationen in den von Ost- und Westpreußen sowie Posen 1920 abgetrennten Kirchenkreisen, 1971, s. 153, 412.
- E. Jacobson, Topographisch-statistisches Handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder, 1868, s. 36-37.
- Z. Kasprzyk, Gmina Cekcyn: Amfiteatr na cmentarzu w Iwcu?!, "Tygodnik Tucholski", wersja online z 21.10.2015, http://tygodnik.pl/a/gmina-cekcyn-amfiteatr-na-cmentarzu-w-iwcu-zdjecia
- Z. Kasprzyk, Gmina Cekcyn: Amfiteatr na cmentarzu w Iwcu?! Ciąg dalszy, "Tygodnik Tucholski", wersja online z 29.10.2015, http://tygodnik.pl/a/gmina-cekcyn-amfiteatr-na-cmentarzu-w-iwcu-ciag-da
- W. Kozłowski, Tucholskie wsie, Tuchola, 2009, s. 182-185.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1165.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 61.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 324.