Cmentarz ewangelicki - Jadowniki Bielskie

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

CNtbUF2jPDzxwsGbtRrDLv8PqWQWF4y8ksNEcJ90XIyKPRbsw4pqz8wtpM0aUvaNsFee-jb0w4wI7ymxe3E=w320

Opis cmentarza

zabudowany.png 129505-simple-red-square-icon-signs-stop-sign3.png
Położenie

Cmentarz położony przy drodze biegnącej z Młodocina do Jadownik Bielskich. Jadąc DW 251 z Barcina do Żnina w Młodocinie skręcamy w lewo ku Jadownikom (kierunkowskaz Jadowniki 3 km). Po przejechaniu 1,14 km zatrzymujemy się tuż przy pierwszym gospodarstwie po prawej stronie drogi - Jadowniki Bielskie nr 14. Tu znajduje się cmentarz.

UWAGA! Cmentarz znajduje się na terenie prywatnym. Bez pozwolenia właścicieli wstęp wzbroniony

Podstawowe informacje
Data założenia IV ćw. XIX w. (szacunkowo)
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Barcin (od 1852), Barcin-Żnin (1846-1852), Łabiszyn-Barcin (1828-1846)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,15ha
Nr działki na terenie 31/8
Kształt zbliżony do prostokąta
Najstarszy zachowany nagrobek -
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia -
Stan zachowania NAGROBKI ZLIKWIDOWANE?, Typ Ia
Data ostatniego pochówku | zamknięcia | likwidacji ? | ? | ?

Teren nie został sprawdzony - nie wiemy, czy nagrobki istnieją.

Roślinność
Drzewa
Krzewy
Inne

Układ zewnętrzny i wewnętrzny cmentarza nieznany. Brak pomników przyrody.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Mogiły obmurowane NIE - - - -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Krzyż NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje

Nie znaleziono.


Galeria zdjęć

fot. Romuald Góralski, 2019
{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4

Renowacja

Nie przeprowadzono. Cmentarz jest częścią terenu prywatnego, a ściślej gospodarstwa domowego. Podwórko oraz pomieszczenie gospodarcze na prawo od domu stoją na terenie cmentarza.


Osadnictwo w Jadownikach Bielskich

Historia

Majątek Jadowniki Bielskie (pierw. Wartenberg) powstał w miejscu dawnej niewielkiej osady Bielawki (powstałej w latach 1818-1833), która początkowo wchodziła w skład dóbr majątku Jadowniki, a potem stała się samodzielną osadą. Trudno jednoznacznie określić rok powstania, ale na podstawie spisów statystycznych wiadomo, że powstał w latach 60. XIX wieku. Z administracyjnego punktu widzenia był to majątek należący do państwa pruskiego, które go wydzierżawiało. Wieloletnim dzierżawcą był Otto Ludwig von Colbe, syn właściciela majątku Jadowniki Alexandra Edwarda von Colbe. Po śmierci Alexandra Edwarda (1882) Jadownikami władał drugi jego drugi syn Richard von Colbe. A zatem chociaż współcześnie obie miejscowości dzielą wspólną nazwę i w przeszłości znajdowały się w rękach jednej rodziny, to wyłącznie Jadowniki były dobrem prywatnym, a Jadowniki Bielskie były własnością państwa. Wedle spisu właścicieli majątków ziemskich z 1913 roku Jadowniki Bielskie były w posiadaniu Eduarda Colbe (może syn Otto Ludwiga), natomiast w Jadownikach nastąpiła zmiana właściciela na rodzinę von Scheele. Po odzyskaniu niepodległości Jadowniki Bielskie stały się majątkiem należącym do państwa polskiego. Jego dzierżawcą od 1923 roku był Stefan Hauser (co najmniej do 1937). W tym czasie pobliskie Jadowniki nadal były własnością prywatną rodziny von Scheele (co najmniej do 1939).
Miejscowi ewangelicy podlegali pod parafię ewangelicką w Barcinie. Tuz przed wybuchem I wojny światowej ich odsetek wynosił odpowiednio dla Jadownik Bielskich 20% i dla Jadownik 37%. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę według spisu powszechnego z 1921 roku w Jadownikach Bielskich obecnych było 4 ewangelików na 113 mieszkańców - najprawdopodobniej członkowie rodziny dzierżawcy, zaś w Jadownikach: 3 na 114 mieszkańców w części dworskiej i blisko 40% na wsi. Trudno powiedzieć, czy cmentarz pełnił rolę wyłącznie dla ewangelickich mieszkańców tych miejscowości, czy też także był cmentarzem rodowym dla członków rodu von Colbe.
Domena Jadowniki Bielskie za czasów Colbe specjalizowała się w hodowli owiec merynosów i koni belgijskich.

Ludzie

Lista strat w I wojnie światowej zawiera następujące nazwiska: Balcerzak, Grześkowiak, Imbiorowski, Kaczmierczak, Kamiński, Manthey, Matuszak, Nowak, Salius, Weinert, Witutzki, Zabarawski


Bibliografia:

  1. 3173 Bartschin, 1:25 000, 1940. comp.jpg
  2. Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen dem Areal nach von 500 Morgen, Berlin, 1872, s. 156-157. comp.jpg
  3. J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 544. comp.jpg
  4. Deutsche Reiches Adressbuch, 1906, s. 590. comp.jpg
  5. Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. 4, Die Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Posen und ihre Bevölkerung : nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. December 1871, 1874, s. 185. comp.jpg
  6. Gemeindelexikon die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln : auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher Quellen, 1912, s. 74-75 (Reg. Bromberg). comp.jpg
  7. Gemeindelexikon für die Provinz Posen: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1 Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1887, s. 254-255. comp.jpg
  8. Gueter-Adressbuch der Provinz Posen, Stettin: Paul Niekammer, 1907, s. 266-267. comp.jpg
  9. Güter-Adressbuch für die Provinz Posen, 1913, s. 296-297. comp.jpg
  10. Jadowniki Bielskie w PolskieZabytki.pl comp.jpg
  11. L. Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie. Erster Band A-K, 1855, s. 144. comp.jpg
  12. S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski T. 1 A-Ł, Poznań, 1921, s. 293. comp.jpg
  13. Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego, 1926, s. 520-521. comp.jpg
  14. Księga Adresowa Obywateli Ziemskich Rzeczypospolitej Polskiej, 1923, s. 90. comp.jpg
  15. Kurzgefasstes statistisches Handbuch der Provinz Posen, Posen, 1877, s. 172. comp.jpg
  16. "Orędownik Powiatu Żnińskiego", 1923, nr 97, s. 1. comp.jpg
  17. "Orędownik Powiatu Żnińskiego", 1937, nr 11, s. 2. comp.jpg
  18. "Orędownik Powiatu Żnińskiego", 1939, nr 14, s. 5. comp.jpg
  19. J. Perthes, Gothaisches genealogisches Taschenbuch der adeligen Häuser: zugleich Adelsmatrikel der im Ehrenschutzbunde des deutschen Adels vereinigten Verbände, Część 2, 1941, s. 100.
  20. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie, Warszawa: GUS, 1926, s. 128. comp.jpg
  21. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIII, s. 117. comp.jpg
  22. Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, Bromberg, 1833, s. 102. comp.jpg
  23. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 140-141 (Bielawki), 142-143 (Jadowniki). comp.jpg
  24. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen, Posen: W. Decker, 1898, s. 6-8. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License