Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na wschodnim skraju wsi. Stojąc przy dawnej szkole mamy na południe od niej w zasięgu wzroku maleńki budynek kuźni. Tu skręcamy w lewo kierując się w stronę najbliższego starego domu z czerwonej cegły. Dalej prosto i po nieco ponad 100 metrach mamy po prawej stronie szklarnie, a po lewej cmentarz. Obiekt od północy sąsiaduje z gruntem ornym, od wschodu z ścieżką, od południa ze szklarniami, a od zachodu z gospodarstwem domowym.
Podstawowe informacje
| Data założenia | XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Sypniewo (od 1888), Stare Gronowo (1657-1888) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,36 ha |
| Nr działki | 123 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | k. XIX w |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945, ? |
Roślinność
| Drzewa | dąb, klon, … |
| Krzewy | lilak |
| Inne | bluszcz, … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | >20 | k. XIX - I poł. XX w. | lastryko, beton | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | TAK | 1 | k. XIX / pocz. XX w. | żeliwo | krata żeliwna otaczająca 3 mogiły |
| Postumenty | TAK | 9 | k. XIX w - I poł. XX w. | piaskowiec, lastryko, beton | przy mogiłach i osobno |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | > 16 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2016;
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2016;
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Jazdrowie
Historia
Najstarsza wzmianka o Jazdrowie sięga 1653 roku. Według katastru fryderycjańskiego z 1773 była to wieś gburska bez folwarku, ale z młynem i smolarnią. Według informacji Królewskiej Komisji Generalnej z 1821 Jazdrowo należało już do Józefa Götzendorff-Grabowskiego (właścicieli Sypniewa od 1711), który nabył wieś droga spadku od ojca. Wówczas składała się z wolnego majątku sołtysiego, 11 gospodarstw gburskich, szynku, smolarni, szkoły, podleśnictwa, kuźni, 2 szałasów. W skład Jazdrowa wchodził Werski Most. W 1824 właścicielem Sypniewa i wszystkich jego posiadłości został Królewski Bank Główny w Berlinie i wydzierżawił część gruntów Jazdrowa jednemu z gospodarzy Georgowi Marquardtowi. W 1840nowy właściciel Sypniewa, Johann Friedrich Nagel odkupuje dzierżawę.
Wedle dokumentów pierwsza szkoła została założona w 1786 jednak wizytacja archidiakonatu kamieńskiego z 1766 wymienia dom modlitwy (pełniący funkcję szkoły). Protestanci przynależeli do parafii w Starym Gronowie, a od 1888 do parafii w Sypniewie. W latach 80. XIX w. ewangelicy liczyli 78% mieszkańców, a w 1921 prawie 83%.
Ludzie
Gospodarze z 1821: Michael Maeck (sołtys), Kottke I, Kottke II, Bettke, Thom, Frase, Kottke III, Marquardt, Stolp, Bethke, Braun, Litom, Kottke (szynk), Dams (smolarnia)
Lista strat z I wojny światowej: Blumberg, Drews, Gerth, Hanke, Karau, Kottke, Marquardt, Migawa, Rakowski, Schultz, Stolp. Szmeiter, Thom, Wegner, Winter, Wordelmann, Zuch
Kalendarz nauczycielski: Rudolf Jethon (1925)
W księdze adresowej z 1928 r. wymieniono nazwiska: Bethke (właściciel gospodarstwa), Geske (murarz), Kottke (krawiec), Rool (murarz), Schluter (kowal), Sieg (właściciel gospodarstwa)
W księdze adresowej z 1941 r. wymieniono nazwiska: Bethke (szewc), Marquardt (krawiec), Stenk (szewc)
Bibliografia:
- 2570 Wilhelmsbruch, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1941.
- E. Calier, Powiat nakielski w XVI stuleciu. Szkic geograficzno-historyczny, Poznań: W. Simon, 1886, s. 18.
- Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 95 (Hirschahen).
- J. Dorawa, Szkice z dziejów wsi podsępoleńskich, [w:] "Dzieje Sępólna Krajeńskiego" pod red. Z. Biegańskiego, 2010, s. 173, 518-520.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg, 1890, s. 484-485.
- Informacje o Jazdrowie na stronie powiatu sępoleńskiego, https://www.powiat-sepolno.pl/193,jazdrowo.html
- Kalendarz nauczycielski na rok 1925, Tuchola, 1924, s. 49.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1167.
- A. Mietz, Archidiakonat kamieński archidiecezji gnieźnieńskiej. Struktura terytorialna i stan kościołów w czasach staropolskich 1512-1772, Włocławek: Lega, 2005, s. 96.
- F. W. F. Schmidt, Der Der Kreis Flatow in seinem gesammten Beziehungen, Thorn, 1867, s. 294.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 42.
- Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego gminy Sępólno Krajeńskie. Cz. I. Uwarunkowania, 2010.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 537.
- M. Wojciechowski, Powiat sępoleński w latach 1920-1939, Sępólno Krajeńskie, 2009, s. 147.