Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony w lesie, na północ od głównego traktu biegnącego przez wieś. Drogą z Jezior Wielkich jedziemy na Dobsko, po czym skręcamy w lewo w Jeziora Małe. Jedziemy ok. 800 metrów, a potem tuż za domem nr 124 skręcamy w prawo i po 100 metrach stajemy. Po lewej stronie widzimy krzaki - tu jest cmentarz.
Podstawowe informacje
| Data założenia | I poł. XIX w.? |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Jeziora Wielkie (od 1867), Strzelno (1788-1867) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~ 0,10 ha |
| Nr działki | 71 i kawałek 70 |
| Kształt | pięciokąt nieforemny |
| Najstarszy zachowany nagrobek | ? |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, zaoranie |
| Stan zachowania | LIKWIDACJA NAGROBKÓW BEZ ZMIANY FUNKCJI TERENU, Typ Ib |
| Data zamknięcia, likwidacji | ?, ? |
Według podziału katastralnego w Geoportalu działka cmentarna to ta z nr 71, a cmentarz zajmuje również kawałeczek działki nr 70. Teren cmentarza zaznaczony na warstwie rastrowej w Geoportalu niedokładnie pokrywa się z obszarem cmentarza na mapie historycznej. Na niej cmentarz nie rozpoczyna się bezpośrednio przy drodze a ok. 30 m wgłąb lasu. Miał również ok. 0,1 ha.
Roślinność
| Drzewa | ?, |
| Krzewy | lilak, … |
| Inne | …. |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak alei. Układ wewnętrzny cmentarza nieznany, układ zewnętrzny częściowo zatarty.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | - | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Urszula Karolczak, 2016
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Jeziorach Małych
Historia
Jeziora Małe to osada olęderska będąca wchodząca w skład dóbr właścicieli majątku Nożyczyn. Nie udało się znaleźć daty założenia osady, ale najprawdopodobniej powstała w drugiej połowie XVIII wieku. A zatem jeśli wchodziła w skład klucza majątkowego Nożyczyna to niewykluczone, że osadników sprowadzili Tomiccy. Według spisu z 1818 holendry Klein Jeziory liczyły 11 gospodarstw, a zamieszkujący tam protestanci podlegali pod parafię ewangelicką w Strzelnie. W spisie statystycznym z 1860 nadal figurują jako wieś włościańska należąca do majątku. Już wówczas dzieci uczęszczały do szkoły ewangelickiej w Jeziorach Dużych, w których od 1867 funkcjonowała nowa parafia ewangelicka. Stała się ona macierzystą również dla Jeziorek Małych. Zniemczenie nazwy na Kleinsee nastąpiło w 1881. Według statystyk ewangelicy stanowili największy odsetek u progu lat 70. XIX wieku - 49% (w 1833 ewangelicy mieli stanowić 100% (!)), ale z czasem było ich coraz mniej. Na początku XX wieku naliczono ich 31%, a już po odzyskaniu niepodległości w 1921 zaledwie 13%.
Ludzie
Księga adresowa z 1903 r. zawiera następujące nazwiska: Borowiak, Bethke, Basler (murarz), Blum (właściciel młyna), Grzelak (leśniczy), Kruger, Kwiatkowski, Kociński, Lewicki, Lindemann (karczma), Nowak, Patuszak, Riedel, Siewert, Stanny, Skonieczny,
Lista strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Blum, Dąbrowski, Kociński, Kolbe, Neumann, Nowak, Quint, Rucinski, Schramm, Schulz, Sendecki, Siewert, Wosniewicz
Księga adresowa Polski z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: E. Timm (wiatrak)
Bibliografia:
- 3475 Siedlimowo, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940.
- Adressbuch für die Stadt Inowrazlaw und die Kreise Inowrazlaw und Strelno, Inowrazlaw: Kujawischer Bote, 1903, s. 194.
- J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 483.
- T. Ciałkowski, Gmina Jeziora Wielkie. Zarys monograficzny, 1998, s. 96.
- "Gazeta Toruńska" z 31.03.1881, nr 73, s. 4.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1322.
- K. Rauer, Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter, 1857, s. 299.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 82.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 580.
- Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 86.
- Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, 1833, s. 68.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 100-101.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 113.