Cmentarz ewangelicki - Kabat I

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

kabat.jpg

Opis cmentarza

polny.png mennonici.png
Położenie

Cmentarz położony ok. 400 m. na zachód od siedziby Radiowego Centrum Nadawczego (RCN). Najłatwiej odmierzyć 170 m. od bramy RCN wzdłuż jedynej drogi do niego prowadzącej. Docieramy do niewielkiego zagajnika po lewej i po prawej stronie drogi. Następnie udajemy się w lewo (na zachód) ok. 260 m. w stronę niewielkiego wzniesienia, na którym powinien być widoczny krzyż. Cmentarz polny, ze wszystkich stron sąsiaduje z nieużytkami.

Podstawowe informacje
Data założenia XIX r. (może koniec XVIII w.)
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Solec Kujawski (od 1834), przedtem Bydgoszcz. W dawnych Zamkowych Olędrach istniała od 1818 kaplica.
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,21ha
Nr działki na terenie 79/7LP
Kształt zbliżony do prostokąta
Najstarszy zachowany nagrobek 1886
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia -
Stan zachowania ZŁY, Typ III, UPAMIĘTNIONY
Data zamknięcia, likwidacji 1945, -
Roślinność
Drzewa sosna, brzoza, dąb
Krzewy lilak
Inne

Brak alei lub niemożliwa do wyodrębnienia. Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza zatarty.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 1 I ćw. XX w. lastryko
Mogiły ziemne NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty TAK 8 IV. ćw. XIX w. - I ćw. XX w. piaskowiec jeden z nich posiadał krzyż ażurowy
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne TAK 1 1999 drewno krzyż i tabliczka upamiętniająca z niekompletnym ogrodzeniem

Brak danych o pochówkach osób znanych i szczególnie zasłużonych.

Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2013


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2013

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13

Renowacja

Nie przeprowadzono. Być może z uwagi na wykorzystywanie terenu jako poligon, nagrobki zostały zniszczone podczas ostrzału - stąd ich pozostałości. Dopiero przy okazji budowy radiowego centrum nadawczego dokonano upamiętnienia cmentarza i zamontowano krzyż z okolicznościową tabliczką.


Osadnictwo w Kabacie

Historia

Najstarszą datą pojawiającą się przy okazji wsi Kabat to 1741 r. Niewykluczone jednak, że ta olęderska osada założona została jeszcze przed potopem. We wsi istniała szkoła ewangelicka, a wierni podlegali parafii ewangelickiej w Solcu Kujawskim. Po 1920 r. w jednoklasowej szkole prowadzone były zajęcia dla polskich i niemieckich dzieci osobno.
Pierwszy spis powszechny odnotował 93% mieszkańców wyznania ewangelickiego. Do wybuchu II wojny światowej ewangelicy stanowili większość. W 1941 r. mieszkańcy zostali wysiedleni natomiast wieś przeznaczona na poligon rakietowy. Funkcjonalnie była powiązana z bydgoską fabryką amunicji D.A.G. Fabrik Bromberg gdzie produkowano testowane pociski. Pamiątką po tych czasach jest zrujnowana żelbetonowa wieża obserwacyjna. W latach 1945-1994 teren dawnej wsi również służył jako poligon, tym razem dla śmigłowców. Potem teren przekazano Lasom Państwowym. W latach 1998-1999 wybudowano radiowe centrum nadawcze programu pierwszego polskiego radia.
Pamiątkami po dawnej wsi są sady, studnie, a także opisany cmentarz.

Ludzie

Księga strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Dittmann, Gerth, Hammermeister, Holz, Hoppe, Kaddatz, Klawonn, Kruger, Kuckuck, Ludtke, Petrich, Pinz, Prochnau, Schreiber, Schulz, Teßner, Wendland, Zahn, Zühlke

Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Dyba (karczma)

Inne:
Herman Böse, nauczyciel
Richard Schmelzers, nauczyciel (1922-1925)


Źródła i opracowania:

  1. 2975 Schulitz, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1910. comp.jpg
  2. K. Bartkowski, Udział starostwa i wójtowstwa bydgoskiego w kolonizacji holenderskiej, "Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu" z. 1, 1996, s. 109-110 comp.jpg
  3. Baza danych Geheimes Stadtarchiv Preußischer Kulturbesitz comp.jpg
  4. K. Ciesielska, Osadnictwo "olęderskie" w Prusach Królewskich i na Kujawach w świetle kontraktów osadniczych "Studia i materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza" t. IV, Poznań 1958.
  5. Dane metrykalne rodziny Pittelkau, http://home.comcast.net/~pittelkau/weddings.htm [dostep: 23.12.2014]
  6. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1324. comp.jpg
  7. G. Meinhardt, Aus Brombergs Vergangenheit. Ein Heimatbuch für den Stadt- und Landkreis,Wilhelmshaven : Bidegast-Vereinigung e. V., 1973 s. 46.
  8. Poligon rakietowy we wsi Kabat, http://kujawsko-pomorskie.regiopedia.pl/wiki/poligon-rakietowy-we-wsi-kabat [dostęp: 23.12.2014]
  9. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 4. comp.jpg
  10. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 648. comp.jpg
  11. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 10-11. comp.jpg
  12. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 367. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License