| Data założenia |
1867 |
| Wyznanie |
ewangelicki |
| Ówczesna parafia |
Kawki (od 1867), przedtem Brodnica (świątynia wybudowana w 1830, protestantyzm w Brodnicy sięga 1553 roku) |
| Status |
nieczynny |
| Powierzchnia |
~0,80 ha (część północna 0,28 ha, część południowa 0,42 ha |
| Nr działki |
96 i 98 |
| Kształt |
prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek |
- |
| Istniejąca dokumentacja |
- |
| Zagrożenia |
śmieci, likwidacja |
| Stan zachowania |
BARDZO ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji |
1947, - |
| Nagrobki |
| Rodzaj |
Istnienie |
Ilość |
Data powstania |
Materiał |
Uwagi |
| Cenotafy |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Cippusy |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Grobowce |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Krzyże |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Obeliski |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Mogiły obmurowane |
TAK |
? |
k. XIX - I poł. XX w |
piaskowiec, lastryko, beton |
- |
| Mogiły ziemne |
TAK |
- |
- |
- |
- |
| Płyty poziome |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Płyty pionowe |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Pola grobowe |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Postumenty |
TAK |
? |
k. XIX - I poł. XX w. |
piaskowiec, lastryko, beton |
- |
| Przyścienne |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| ŁĄCZNIE |
> 70 stanowisk |
| Elementy |
| Rodzaj |
Istnienie |
Ilość |
Data powstania |
Materiał |
Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Brama |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Kościół |
TAK |
1 |
1867 |
cegła |
kiedyś ewangelicki, dziś rzymskokatolicki |
| Kaplica |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Inne |
NIE |
- |
- |
- |
- |
Nie przeprowadzono. Teren wydaje się być raz na jakiś czas koszony. Zadbany jest tylko jeden nagrobek - pochowanych jeńców z armii radzieckiej. Reszta tkwi pod ziemią bądź w zaroślach. Zostało niewiele postumentów, a fragmenty niektórych leżą w kupkach, co świadczy o planowej akcji rozbiórkowej w przeszłości. Odpady z dekorowania nagrobka jeńców rzucane są w sąsiedztwo nagrobków ewangelickich. Warto raz jeszcze przypomnieć, że nie tylko kościół, ale także cała południowa część cmentarza znajdują się w rejestrze zabytków.
Historia
Najwcześniejsze źródła pisane pochodzą z 1303 roku i mówią o Kawkach jako wsi włościańskiej należącej do zakonu krzyżackiego leżącej w granicach komturstwa kowalewskiego. Od co najmniej drugiej połowy XIV wieku istniał w Kawkach kościół rzymskokatolicki, który podobnie jak wieś ucierpiał w czasie konfliktu polsko-krzyżackiego (wojna głodowa, wojna trzynastoletnia). W czasie I Rzeczpospolitej Kawki były własnością królewską podlegająca pod starostwo brodnickie. Już wtedy w Kawkach pojawili się pierwsi protestanci, którzy użytkowali tutejszy kościół. Według przekazów kronikarskich doprowadzili budynek do ruiny, której ostateczny cios zadał potop szwedzki. Parafii katolickiej nie odbudowano, katolicy przyłączeni zostali do parafii w Nieżywięciu. Folwark istniał już co najmniej w 1738, a w 1752 starosta brodnicki oddał na prawie emfiteutycznym grunty wiejskie gburom w 40 letnią dzierżawę. Znani właściciele majątku kawkowskiego to: Antoni Tokarski (1773), Michał Czyżewski z Pląchot (od 1782), Piotr Czyżewski (od 1808), Johann Sartorius von Schwanenfeld (od 1827, drogą przymusowej licytacji), radca prawny J. Henning (od 1836), Julius Henning (od 1845), Johann Tiedemann (od 1864), Max Borchmann (od 1872), Antoni Czarnowski, Karwat i Jan Pieniążek (lata 20. XX w.)
Od 1867 roku wieś jest siedzibą parafii ewangelickiej, której kościół został ufundowany przez bremeńskiego kupca , a zarazem właściciela Pląchot Johanna Tiedemanna. Dzwony (3 sztuki) sprowadzono z Bochum. Na ołtarz wykonany przez rzeźbiarza Rosenbauma z Bydgoszczy składały się m. in. figury Mojżesza i Św. Pawła. Główny obraz przedstawiał Jezusa zmartwychwstałego, namalowany przez Rednera z Pelplina. Dwa lata wcześniej w 1865 Tiedemann zmienił nazwę wsi na Hermannsruhe na pamiątkę po zmarłym przedwcześnie synu. Obecność parafii zdecydowanie wzmocniła wpływy ewangelickie. W latach 80. XIX w. społeczność ewangelicka w Kawkach liczyła 82% na terenie wsi i 30% na folwarku. Szkołę wybudowano w 1887, a w 1893 zmieniono status administracyjny łącząc obszar dworski i wieś w wieś gminną. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę ewangelicy stanowili już mniejszą, lecz nadal liczną grupę mieszkańców. Spis powszechny z 1921 mówi o 50% populacji. Z czasem ich liczebność powoli malała do 1939. Niestety wśród miejscowych Niemców w drugiej połowie lat 30. XX w. występowały osoby o sympatiach prohitlerowskich skupione w JDP. Wśród nich znajdował się miejscowy pastor Arnold Sulzberger.
Koniec obecności społęczności niemieckiej wyznania ewangelickiego nastąpił w 1945. Od 1947 kościół został przekazany katolikom. Stanowi filiał pw. Św. Antoniego Padewskiego parafii w Nieżywięciu.
Ludzie
Spis strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Brode, Bunn, Ciwinski, Eichberg, Fischer, Garbe, Gienau, Godzinski, Grapentin, Gorke, Jahnke, Karschke, Klak, Klatt, Kopp, Krupp, Kruschinski, Lampert, Maslowski, Padowski, Poniatowski, Preuss, Riedel, Runde, Rutkowski, Schakowski, Schielke, Schielemann, Schulz, Sielaskiewicz, Treichel, Tussinski, Wilmowitz, Wisniewski, Zebrowski, Zielaskiewicz
Nauczyciel w 1925: Walter Wilmański, Helena Tutajówna
Księga adresowa z 1928: Doddek (krawiec), Fritz (zboże), Gazda (zajazd), Karwat (właściciel ziemski), Klonowski (kowal), Kluszczyński (kołodziej), Malinowski (szewc), Pieniążek (właściciel ziemski)
