Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na skraju lasu ok. 730 m. na zachód od wsi. Wjeżdżamy od strony drogi krajowej nr 15 do Kiełpin. Ok. 1 km dalej mamy polną drogę w stronę Pluskowęs, w którą skręcamy (w prawo). Po ok. 700 m. jesteśmy przy skraju lasu, idziemy w prawo (na północ) z jednej strony mając las, a z drugiej pole. Za ok. 100 m mamy cmentarz sąsiadujący od północy, wschodu i zachodu z lasem, a od południa z polem uprawnym. Na północ od cmentarza znajduje się strzelnica.
Podstawowe informacje
| Data założenia | 1907 r. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Ostrowite (od 1905), przedtem Golub (od 1785) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,11 ha |
| Nr działki | 10 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | p. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia | 1945?, - |
Cmentarz prawdopodobnie miał charakter komunalny.
Na cmentarzu potężne ilości śmieci!
Roślinność
| Drzewa | klon, dąb, brzoza, sosna, … |
| Krzewy | lilak, … |
| Inne | trawa, pokrzywy, koniczyna, … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza częściowo czytelny. Brak informacji o istnieniu alei.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 6 | I poł. XX w. | lastryko, beton | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 8 | I poł. XX w. | lastryko, beton | w tym 4 przy mogiłach obmurowanych |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | 14 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2014;
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
 |
| fot. 23 |
 |
| fot. 24 |
 |
| fot. 25 |
 |
| fot. 26 |
 |
| fot. 27 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Kiełpinach.
Historia
Kiełpiny za czasów panowania zakonu krzyżackiego były folwarkiem, po raz pierwszy wspomnianym w 1402 r. Po 1466 r. folwark należy do starostwa golubskiego. Potop musiał zniszczyć zabudowania gdyż lustracja królewszczyzn wspomina o braku budynków i zarosłych polach. Po I zaborze folwark zostaje domeną pruskiego rządu, który wydzierżawia go w 1785 r. Johannowi Masłowskiemu, który sprowadził 4 rodziny kolonistów niemieckich z terenu zaboru rosyjskiego. Dwa lata później w 1787 zakupuje on ten majątek, do którego należą także Lisianka, Pod-Dylewo i Za-Sokoligóra. W 1817 r. majątek zostaje zakupiony przez Johanna Christiana Schumachera, w 1834 przejmuje go urzędnik Ludwig Bolker, w 1840 Friedrich Schirmer, który dołącza do Kiełpin część gruntów z Pluskowęs. W 1858 r. kupuje go Leopold Schonfeld, od 1870 r. właścicielem jest jego syn Theodor. W 1877 przejmuje go Jakob Rappmann, a od 1898 r. właścicielem jest córka Maria Zollern, od 1901 krótko Kowalkowski, a po nim Hans Focking-Langfur. Pomiędzy 1903, a 1907 r. wieś została wykupiona przez komisję kolonizacyjną. W 1910 Kiełpiny przekształcono w gminę wiejską
W latach 80. XIX w. było tylko 2 ewangelików i 91 katolików, tymczasem statystyki z 1921 r. mówią o 219 ewangelikach i 11 katolikach.
Ludzie
W księgach strat z I wojny światowej figurują nazwiska: Brosowski (Brozowski), Gardzielewski, Gronowski, Kasprowski, Kowalski, Rozek, Szymanski, Wajnowski, Wilczewski.
W księdze adresowej z 1928 r. figurują nazwiska: Jędrzejczyk (kowal).
Bibliografia:
- 2879 Schönsee, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1911.
- APE Malbork, sygn. 9/59/0/1561, Die Anlegung eines Begräbnisplatzes in Kelpin, 1907.
- Gminny program opieki nad zabytkami dla Gminy Kowalewo Pomorskie na lata 2013-2017, Kowalewo Pomorskie, 2014, s. 49. [dostęp: 24.09.2014]
- B. Heym, Geschichte des Kreises Briesen und seiner Ortschaften, Briesen am Wpr: Otto Weise, 1902, s. 280-281.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1171.
- A. Mańkowski, J. Paczkowski, Opis królewszczyzn w województwach chełmińskim, pomorskim i malborskim w roku 1664, Toruń: TNT, 1938, s. 16.
- H. Plehn, Ortsgeschischte des Kreises Strasburg in Westpreussen, Königsberg, 1900, s. 60.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 63
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 40.