Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony w polu, w północnej części miejscowości. Jedziemy drogą z Brzuzego do Żałe, po ok. 1,5 km znajdujemy się w Kleszczynie i skręcamy przed kapliczką w lewo. Następnie ok. 1 km prosto i przy gospodarstwie po prawej stronie skręcamy w lewo. Stąd niecałe 100 metrów dzieli nas od cmentarza. Ze wszystkich stron sąsiaduje bądź z gruntami uprawnymi bądź z nieużytkami.
Podstawowe informacje
| Data założenia | 1800 (prawdopodobnie powstał wcześniej przy okazji budowy kantoratu - 1765) |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Rypin (od 1938), Michałki-Rypin (1863-1938), Michałki (1784-1863), we wsi kantorat od 1765 r. |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,27 ha |
| Nr działki | 135 |
| Kształt | zbliżony do prostokąta |
| Najstarszy zachowany nagrobek | pocz. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
| Stan zachowania | UPAMIĘTNIONY, Typ III (stoi tablica, 2 nagrobki są zadbane, lecz reszta zdewastowana w krzakach) |
Układ cmentarza nieznany. Brak informacji o alei.
Roślinność
| Drzewa | - |
| Krzewy | lilak, grochodrzew, … |
| Inne | … |
Brak alei albo zatarta. Brak zarejestrowanych pomników przyrody.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | TAK | 2 | I poł. XX w. | beton | zwieńczenie postumentów, 1 potłuczony |
| Mogiły obmurowane | TAK | ok. 20 | k. XIX - I poł. XX w. | beton | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 10 | I poł. XX w. | beton | przy mogiłach, osobno oraz same cokoły |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| RAZEM | 20 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | TAK | 1 | 2011 | beton, granit | tablica informacyjna |
Na cmentarzu pochowano co najmniej jednego kantora Adolfa Ferdinanda Ratzlaffa z małżonką.
Inskrypcje - fot. Paweł Bogdan Gąsiorowski, 2012; Tymoteusz Słowikowski, 2015; Grzegorz Becmer, 2016;
Galeria zdjęć
fot. Grzegorz Becmer, 2016;
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
 |
| fot. 23 |
fot. Tymoteusz Słowikowski, 2015;
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
 |
| fot. 23 |
fot. Paweł Bogdan Gąsiorowski, 2012;
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
Renowacja
W 2011 roku z inicjatywy Pani powiązanej z rodziną Nawotke ustawiono tablicę pamiątkową i zasadzono rośliny. Ponadto wycięto krzaki tak by istniało dojście do nagrobków dzieci Nawotke i zamontowano na nich nowe tabliczki. Reszta cmentarza pozostaje zdewastowana i zarośnięta.
Osadnictwo w Kleszczynie
Historia
Najstarsze wzmianki o kantoracie w Kleszczynie pochodzą z 1765 roku, a zatem koloniści musieli zostać sprowadzeni przez ówczesnych właścicieli majątku Żałe, pod który podlegał folwark i rumunek Kleszczyn, Gockowskich. Wizytacja parafialna z 1782 wspomina "Lutrzy we wsi Kleszczynie mają dom prywatny do swojego nabożeństwa i drugi na Hucie. Szkoła wyznaniowa funkcjonowała do najpóźniej 1839, a potem został przeniesiona do sąsiedniej Przyrowy. Informacje statystyczne z 1867 wspominają o szkole w Przyrowej, w której uczą się jedynie 4 dzieci, a nauka odbywa się w wynajętym pomieszczeniu (inaczej domu prywatnym). Prawdopodobnie społeczność ewangelików w Kleszczynie w odróżnieniu od Przyrowy była o wiele większa i w 1870 przeniesiono kantorat z powrotem do Kleszczyna. Wybudowano nowy drewniany budynek posiadający klasę, salę modlitwy i dwupokojowe mieszkanie dla nauczyciela.
Po Gockowskich właścicielami Kleszczyna byli Chełmiccy, następnie Rumińscy, a ostatnim przedwojennym posiadaczem byli Kowalewscy. Administarcyjnie prócz folwarku i rumunku Kleszczyn składał się z osad Krystianowo, Studzianka i Przeszkoda. Pierwszy spis powszechny z 1921 ujawnił, że 93% mieszkańców było wyznania ewangelickiego. Drugim większym skupiskiem było Krystianowo. Od 1784 do 1938 protestanci podlegali pod parafię ewangelicką w Michałkach, a od 1938 pod Rypin.
Ludzie
Kantorzy: Michael Kruger, Christian Janecki, Michael Ratzlaff, Christian Treichel (po 1818), Andreas Treichel, Adolf Ratzlaff, Jakob Grapatin, Ernst Gollnick, Karl Drews, Alexander Treichel, Hermann Matz, Arnold Beyrer (1918-1939)
Bibliografia:
- 150 Jahre evangelisch-lutherische Gemeinde Michałki-Rypin, wersja elektroniczna, 2008, s. 12, 14, 17.
- A. Breyer, Deutsche Gaue in Mittelpolen, "Deutsche Monatshefte in Polen", Heft 10, 1935. Wersja elektroniczna 2006, s. 20, 22, 24,
- E. H. Busch, Beitrage zur Geschichte und Statistik des Kirchen und Schulwesens der Ev.-Augsburg. Gemeinden im Konigreich Polen, Leipzig, 1867, s. 193.
- CP-07 Kol II, Sek I Golub Dobrzyń, Topograficzna Karta Królestwa Polskiego, 1:126 000, OKH/G StdH, 1850.
- P. Gałkowski, Genealogia ziemiaństwa ziemi dobrzyńskiej XIX - XX wieku, Rypin, 1997, s. 36.
- W. Gawarecki, Opis topograficzno - historyczny Ziemi Dobrzyńskiéy, Płock, 1825, tabelka na końcu.
- M. Grzybowski, Katolickie kaplice dworskie oraz miejsca kultu innowierców na Mazowszu w drugiej połowie XVIII w. [c. d.] Materiały źródłowe z wizytacji kościelnych, "Studia Płockie", 1986, t. 14, s. 305.
- E. Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555-1939. Eine Parochialgeschichte in Einzeldarstellungen. Vierkirchen über München : Selbstverlag des Verfassers, 1971, s. 59-60, 69
- E. Kneifel, Geschichte der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen. Winsen an der Luhe: Selbstverlag, 1964, s. 45.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 1, Miasto Stołeczne Warszawa, Województwo Warszawskie. Warszawa: GUS, 1925, s. 166.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 137.
- Ł. Szewczyk, Dobrzyńskie nazwy części wsi z członem Rumunek/Rumunki, "Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki humanistyczno-społeczne. Filologia polska", Toruń: Wydawnictwo UMK, 1981, z. 18 (118), s. 95.
- A. Treichel, Geschichte des Deutschtums von Rippin und Umgegend, 1943, s. 8, 28, 37, 39, 40, 45, 49, 54, 55, 60, 61, 62, 63, 80.
- Zdjęcia cmentarza w Kleszczynie na forum Tradytor.pl z 2011, http://forum.tradytor.pl/viewtopic.php?t=3843