Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony był na północnym skraju wsi, tuż przy skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 241 z drogą powiatową w kierunku Drążna. Na środku skrzyżowania znajduje się kapliczka. Od północy i zachodu sąsiaduje z wymienionymi drogami, a od południa z nieużytkami, a od wschodu z polami uprawnymi.
Podstawowe informacje
| Data założenia | koniec XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Mrocza |
| Status | zlikwidowany |
| Powierzchnia | ~0,26 ha |
| Nr działki | 165/1 i 165/2 |
| Kształt | trapez |
| Najstarszy zachowany nagrobek | brak |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | dewastacja |
| Stan zachowania | ZLIKWIDOWANY, Typ I |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945, 1947? |
Informacje w tabelce odnoszą się do cmentarza ewangelickiego zlikwidowanego najprawdopodobniej w 1947 r., kiedy to na jego terenie (w południowej części) pochowano szczątki 109 żołnierzy Armii Czerwonej poległych w styczniu 1945 r. podczas walk w pobliżu Mroczy. Dane pochowanych żołnierzy znajdują się na stronie Ogólnopolskiej Komputerowej Bazy Cmentarzy Wojennych - TUTAJ.
Roślinność
| Drzewa | klon, … |
| Krzewy | grochodrzew, … |
| Inne | pokrzywy, … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak informacji co do istnienia alei. Układ cmentarza żołnierzy sowieckich czytelny, ale nie ma nic wspólnego z pierwotnym miejscem pochówku.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obejścia | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | - | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | na starej mapie widać jakby w południowej części cmentarza, przy szosie znajdował się jakiś budynek |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych pochowanych na pierwotnym cmentarzu ewangelickim.
Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
Renowacja
Niemożliwa ze względu na likwidację cmentarza. W południowo wschodniej części znajduje się gruzowisko. Nie ma tam elementów przypominających mogiły obmurowane, ale są podobne do fundamentów ogrodzenia. Cmentarz żołnierzy radzieckich przeszedł w 2012 r. gruntowne odnowienie. Stara tablica upamiętniająca Aleksandra Nikandrowicza Kowalenko trafiła do zbiorów Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle.
Osadnictwo w Krukówku.
Historia
Osada folwarczna po raz pierwszy wymieniona w 1578 r., należąca do klucza majątkowego prywatnego miasta Mrocza, stąd właścicielami Krukówka byli Działyńsccy i Małachowscy. Po I rozbiorze Krukówko weszło w skład domeny fiskalnej Mrocza. Folwarkiem powstałym w XIX w. zajmowali się pruscy zarządcy (1896-1910 Zimmermann) aż do sprzedania go pruskiej komisji kolonizacyjnej w 1913 r. W latach 80. XIX w. ewangelicy stanowili w Krukówku 47% mieszkańców. Tuż po odzyskaniu niepodległości przez Polskę było ich 42%, lecz ich liczba stale zmniejszała się ponieważ majątek został przejęty przez Skarb Państwa. Rozparcelowano ziemie i osadzono na niej polskich rolników, w tym żołnierzy Powstania Wielkopolskiego. Podczas okupacji wysiedlono polskich gospodarzy, a ich miejsce w 1940 r. zajęli osadnicy z Besarabii. Po wojnie we dworze zakwaterowano mieszkańców.
Krukówko podlegało pod parafię ewangelicką w Mroczy. Tam również znajdowała się szkoła ewangelicka dla tej wsi.
Nazwę na Herzfelde zmieniono w 1873 r. Podczas okupacji połączono ówczesny Krukówek (Herzfelde) i Krukowo (Baumgarten) (wydzielony w 1913 r. przez komisj kolonizacyjną) w jedno sołectwo Baumgarten. Po 1945 r. administracja polska przyjęła nazwę Krukówko.
Ludzie
W spisie mieszkańców z 1945 r. figurują nazwiska: Bartel, Böhmfeld, Brückmann (Besarabia), Eppler (Besarabia), Gärtig (Besarabia), Grade (Besarabia), Horning (Besarabia), Hinz, Ihli (Besarabia), Jäckel, Karau, Kluge, Manke, Manthey (maszynista), Markus (dróżnik), Müller (Besarabia), Paul (Besarabia), Popp, Schlotter (Besarabia), Schule, Söhn (Besarabia), Speicher (Besarabia), Wegner, Weidner, Winter
W księdze adresowej Polski z 1928 znajdziemy nazwiska: Włodzimierz Kowelski
Ofiary II wojny światowej: Gnade, Emil Winter (front wschodni. zaginiony), Ernst Karau, Ernst Jackel ,Gerhard Hinz (zaginiony) , Peter Ihli (zaginiony), Karl Popp (zaginiony), Paul Weidner, Arno Winter (obóz w Potulicach), Ludwig Rückert
Bibliografia:
- P36 S25 B Mrocza, 1:25000, WIG, 1939.
- Gazeta Toruńska z 04.06.1873, nr 126, s. 3.
- Informacja o cmentarzu żołnierzy Armii Czerwonej w Krukówku na stronach Ogólnopolskiej Komputerowej Bazie Cmentarzy Wojennych [dostep: 20.08.2014]
- Krukówko w PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1102/Krukowko/ [dostep: 20.08.2014]
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1341.
- Mrocza w Polonia Major - Fontes, dokument elektroniczny, 2009.
- Krukówko w Polonia Major - Fontes, dokument elektroniczny, 2009.
- H. Papstein, Kreis Wirsitz, ein westpreußisches Heimatbuch, Bad Zwischenahn : Heimatkreis Wirsitz/Westpreussen, 1982, s. 263-265.
- Plan odnowy miejscowości Krukówko, Mrocza 2013. [dostęp: 20.08.2014]
- "Postęp" z 09.03.1913, nr 57, s. 2
- Renowacja cmentarza w Krukówku, artykuł na portalu Mrocza24.pl z 11.10.2012 r., http://www.mrocza24.pl/Renowacja_cmentarza_w_Krukowku,2458.html [dostęp: 25.08.2014]
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 122.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 726.
- Tablica memoratywna z Krukówka, artykuł na portalu Mrocza24.pl z 06.05.2013 r., http://www.mrocza24.pl/Tablica_memoratywna_z_Krukowka,7287.html [dostęp: 25.08.2014]
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 158.