Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
Opis cmentarza


Położenie
Cmentarz położony w polu na terenie osady Osiek, która dziś wchodzi w skład wsi Krusze. W Wielkim Komórsku kierujemy się na południe główna ulicą biegnącą przez wieś w stronę wsi Komorsk. Po tabliczce informacyjnej z nazwą wsi Osiek jedziemy ok. 100 m, po czym skręcamy w lewo przy domu murowanym mającym na ścianie napisaną datę 1924. Po ok. 280 m. po prawej stronie na polu stoi charakterystyczna kępa zieleni z wystającą koroną starego drzewa. To ten cmentarz, ze wszystkich stron otoczony przez pole uprawne. Dawna droga została zaorana.
Podstawowe informacje
Data założenia | XVIII w. |
Wyznanie | mennonicko-ewangelicki |
Ówczesna parafia | Warlubie (od 1890), Grupa (1854-1890), mennonici posiadali zbór w Grupie |
Status | nieczynny |
Powierzchnia | ~0,16 ha |
Nr działki | 24 |
Kształt | prostokąt |
Najstarszy zachowany nagrobek | k. XIX w. |
Istniejąca dokumentacja | |
Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
Data zamknięcia, likwidacji | 1945, - |
Roślinność
Drzewa | dąb, klon, … |
Krzewy | lilak, … |
Inne | barwinek, bluszcz |
Na terenie cmentarza występuje pomnik przyrody - dąb szypułkowy o średnicy 600 cm uznany w 2009 r. Opiekunem pomnika przyrody jest szkoła podstawowa im. Jana Pawła II w Wielkim Komorsku. Brak znaczka potwierdzającego przynależność do pomników przyrody.
Brak informacji co do istnienia alei. Układ cmentarza częściowo czytelny.
Nagrobki i inne elementy
Nagrobki | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
Cippusy | NIE | - | - | - | - |
Grobowce | NIE | - | - | - | - |
Krzyże | TAK | ? | ? | marmur, żeliwo | same podstawy pod żeliwne krzyże, a marmurowe to część postumentów |
Obejścia | NIE | - | - | - | - |
Obeliski | NIE | - | - | - | - |
Mogiły obmurowane | TAK | > 20 | k. XIX w. - I poł. XX w. | piaskowiec, lastryko, beton | - |
Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
Płyty pionowe | TAK | ? | II poł. XIX w | piaskowiec | destrukty |
Postumenty | TAK | ? | III ćw. XIX w. - I poł. XX w. | piaskowiec, lastryko, beton | przy mogiłach obmurowanych i w stanie wolnym |
Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
ŁĄCZNIE | ? | ||||
Elementy | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mur ogrodzeniowy | TAK | - | - | - | słupki ogrodzeniowe |
Brama | NIE | - | - | - | - |
Kościół | NIE | - | - | - | - |
Kaplica | NIE | - | - | - | - |
Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje - fot. Karolina Falleńczyk, 2015;
Galeria zdjęć
fot. Karolina Falleńczyk, 2015
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Osieku.
Historia
Wieś królewska Osiek została objęta kolonizacją w 1588 r., a pierwsze wzmianki o pobycie Holendrów zanotowano w 1583 r. Po powodzi w 1855 r. nastąpiło przeniesienie wsi nieco wyżej, pierwotnie znajdowała się na wschód od cmentarza.
…
W 1921 r. protestanci liczyli 66% mieszkańców wsi. Byli wśród nich także mennonici posiadający zbór w Grupie natomiast ewangelicy uczęszczali wtedy do kościoła ewangelickiego w Warlubiu.
Ludzie
Lista strat z I wojny światowej wymienia następujące nazwiska: Gasewski, Goertz, Jantz, Przybilski, Rahn, Werner
Księga adresowa Polski z 1928 r. wymienia następujące nazwiska: Goertz, Janz, Siewert
Bibliografia:
- 2478 Feste Coubiere, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1909.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 532-533.
- E. Jacobson, Topographisch statistisches Handbuch fur den Regierungsbezirk Marienwerder, Danzig, 1869, s. 158-159.
- E. Jakus-Borkowa, Toponimia powiatu świeckiego, 1987, s. 66.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1195.
- H. Maercker, Eine polnische Starostei und ein preußischer Landkreis. Geschichte des Schwetzer Kreises 1473-1873, Band II, "Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins, 1886-1888, H. 17-19", s. 226. [[image http://lapidaria.wdfiles.com/local--files/bibliografia/comp.jpg
link="http://dlibra.bibliotekaelblaska.pl:8283/dlibra/docmetadata?id=18902"]]
- Osiek w internetowej encyklopedii Anabaptystów, http://gameo.org/index.php?title=Kommerau_%28Kuyavian-Pomeranian_Voivodeship,_Poland%29 [dostęp: 10.07.2015]
- M. Skiwska, Mennonici na terenie basenu grudziądzkiego XVI - XVIII wieku, Grudziądz, 2002.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 50.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. VII, s. 632.
- Uchwała Nr XXIV/155/09 Rady Gminy Warlubie z dnia 27 marca 2009 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody
[dostęp: 08.07.2015]