Cmentarz ewangelicki - Kruszyny

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

Przechwytywanie.PNG

Opis cmentarza

polny.png
Położenie

Cmentarz położony w polu, ok. 120 m. na zachód od głównego skrzyżowania we wsi przy kościele. Dojść do niego można dawną aleją prowadzącą od drogi mającą ok. 50 m. Od północy sąsiaduje z aleją, od wschodu z gospodarstwem domowym, od południa i zachodu z polami i nieużytkami.

Podstawowe informacje
Data założenia II poł. XIX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Kawki (od 1867), przedtem Brodnica (świątynia wybudowana w 1830, protestantyzm w Brodnicy sięga 1553 roku)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,31 ha
Nr działki 298
Kształt zbliżony do kwadratu
Najstarszy zachowany nagrobek ?
Istniejąca dokumentacja -
Zagrożenia śmieci, dewastacja
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -
Roślinność
Drzewa dąb, klon, …
Krzewy lilak, dzika róża, …
Inne trawa, …

Układ cmentarza częściowo czytelny. Na cmentarz prowadzi aleja. Występuje pomniki przyrody w postaci 3 dębów szypułkowych o obwodach: 260, 290, 295 cm, uznane w 2012 roku.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK >10 I poł. XX w. lastryko, beton
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe TAK 1 I poł. XX w. cegła fundamenty pola grobowego
Postumenty TAK > 5 I poł. XX w. lastryko, beton cokoły przy mogiłach
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE > 10 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Brak danych o osobach znanych i zasłużonych pochowanych na cmentarzu.

Inskrypcje

Nie znaleziono.


Galeria zdjęć

fot. Mariusz Kaniecki, 2015

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13

Renowacja

Nie przeprowadzono.


Osadnictwo w Kruszynach

Historia

Kruszyny musiały istnieć już w pierwszej połowie lat 20. XIV wieku. Pod panowaniem krzyżackim były wsią czynszową należącą do Zakonu i administracyjnie podlegającą komturstwu brodnickiemu. Nalezy pamiętać, że jest to siedziba parafii rzymskokatolickiej powstałej już w I poł. XIV wieku. W okresie I Rzeczpospolitej stanowiły królewszczyznę starostwa brodnickiego. Już przed potopem istniał tu folwark - według przekazów najlepiej wyposażony, najbardziej dochodowy i słynący ze stadniny koni. Po pierwszym zaborze do wsi zaczęli napływac pierwsi koloniści niemieccy, a majątek stał się królewską domeną. W 1852 przeszedł na własność Otto Weissermerla. Rodzina ta uprzednio dzierżawiła folwark. W 1897 przejął go syn Ernst Weissermerl. Byli obecni aż do 1945.
W latach 80. XIX wieku wieś liczyła 60% ewangelików zaś na majątku protestanci byli o wiele mniej obecni - 26%. Po odzyskaniu niepodległości prawdopodobnie jedynymi ewangelikami w majątku zostali jego właściciele, we wsi zostało ich 26%. Podlegali pod parafię w Kawkach. Pierwszą szkołę miano założyć już w 1790, lecz nie wiadomo czy była to wówczas katolicka czy ewangelicka. Sto lat potem w Kruszynach na pewno była szkoła ewangelicka.

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej: Badalewski, Berczewski, Bojanowski, Broskiewicz, Brzozowski, Czajkowski, Dahm, Dittmer, Dombrowski, Dulka, Felske, Fischer, Gebert, Goerke, Gottlass, Kaminski, Kerschke, Koloditzki, Krajczewski, Kwiatkowski, Kopke, Lange, Laskowski, Lengowski, Lula, Lulkowski, Macikowski, Marquardt, Martin, Monschkowski, Nosdrzikowski, Ostrowski, Radtke, Reich, Rinkowski, Rosenau, Rutchinski, Sakierski, Sakowski, Saworski, Siekierski, Świdecki, Stanisławski, Templin, Thoms, Wardzinski, Weissermel, Wisniewski, Wolff, Wrotzlawski, Zadruzinski, Zollmann

Kalendarz Nauczycielski na rok 1925 - Marian Walczyk, Wacław Mrożyński

Księga adresowa z 1928: Balcerowicz (młyn), Bortowski (rzeźnik), Cienkusz (młyn), Figurski (szewc), Fijałkowski (stolarz), Gołebiowski (zajazd), Jankowski (stolarz), Łęgowski (zajazd), Korbański (kołodziej), Makowski (krawiec), Malanowski (wiatrak), Ochocki (kowal), Piotrowski (murarz), Reszke (wiatrak), Stawska (artykuły kolonialne), Stawski (zajazd), Stemski (szewc), Weissermerl (właściciel ziemski, cegielnia), Żuchowski (mąka)


Bibliografia:

  1. 2781 Wrotzk, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1911. comp.jpg
  2. Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche, Berlin, 1880, s. 98-99. comp.jpg
  3. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg, 1890, s. 542. comp.jpg
  4. Kalendarz nauczycielski na rok 1925, Tuchola, 1924, s. 26. comp.jpg
  5. Kruszyny w Internetowym Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=1065&q=kruszyny&d=0&t=0
  6. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1176. comp.jpg
  7. H. Plehn, Ortsgeschischte des Kreises Strasburg in Westpreussen, Königsberg, 1900, s. 68-69. comp.jpg
  8. Provinz Westpreussen. Im Auftrag der Landwirtschaftskammer unter Mitwirkung der Königlichen Behörden der Provinz, Berlin, 1909, s. 286-287. comp.jpg
  9. K. Rauer, Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter, 1857, s. 49. comp.jpg
  10. Rejestr pomników przyrody w gminie Bobrowo, http://www.bobrowo.org.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=43&subsub=46&menu=676&strona=1
  11. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 4, 6. comp.jpg
  12. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Bobrowo. Część A. Uwarunkowania i diagnoza stanu zagospodarowania przestrzennego, Bobrowo 2010, s. 37, http://www.bobrowo.bip.net.pl/?a=1399 [dostęp: 05.10.2015]
  13. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 741. comp.jpg
  14. Westpreussisches Güter-Adressbuch, Stettin: P. Niekammer, 1903, s. 160-161. comp.jpg
  15. J. Wultański, Historia ewangelicyzmu brodnickiego, Brodnica 1998.
  16. L. Zera, Kruszyny. Historia mojej miejscowości, 2013.

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License