Cmentarz ewangelicki - Kwieciszewo

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

qi4DYVMUqdgiddka-MDVks9KVDOSnH8xto8aDP_aSZHTcyAfk-Tri4mefgytzAjQd5cbdTogWioZWhe6t54=w320

Opis cmentarza

polny.png chronione.png
Położenie

Cmentarz położony po zachodniej stronie miejscowości. Jedziemy przez wieś DK nr 15. Około 200 metrów za kościołem ewangelickim (kierunek Gniezno), przy szkole, mamy drogę w prawo, w którą skręcamy. Jedziemy nią ok. 250 metrów aż dojedziemy do końca asfaltu. Po praweej widzimy odsłonięte nagrobki rodziny pastora Spude. Cmentarz od północy i zachodu graniczy z polami uprawnymi, od wschodu z polem i terenem użytkowanym jako plac zabaw, a o d południa z drogą gruntową, a po części asfaltową, którą dojechaliśmy.

Podstawowe informacje
Data założenia IV ćw. XVIII w. (prawdopodobnie w 1789 już był)
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Kwieciszewo (od 1856), Strzelno-Kwieciszewo (1788-1856)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,55 ha
Nr działki 71
Kształt sześciokąt nieforemny
Najstarszy zachowany nagrobek 1879?
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia śmieci, dewastacja
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -
Roślinność
Drzewa dąb, klon, lipa, kasztanowiec, …
Krzewy lilak, grochodrzew, …
Inne bluszcz, …

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ wewnętrzny cmentarza częściowo czytelny.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce TAK 1 IV ćw. XIX w./ p. XX w. cegła, beton mauzoleum?
Krzyże TAK 2 IV ćw. XIX w./ p. XX w. metal -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK ? k. XIX - I poł. XX w. lastryko, beton -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe TAK >10 k. XIX - p. XX w. żeliwo sporo niekompletnych
Postumenty TAK ? IV ćw. XIX w. - I poł. XX w. lastryko, piaskowiec, granit
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE ???
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje


Na cmentarzu pochowano jednego z pastorów parafii ewangelickiej Georga Carla Ernsta Spude, urodzonego w dzisiejszym powiecie międzychodzkim oraz właściciela dóbr Czerniak, Ciężkowo i Rucewko, Juliusa Knopfa.


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2017

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 25
{$caption}
fot. 26
{$caption}
fot. 27
{$caption}
fot. 28
{$caption}
fot. 29
{$caption}
fot. 30
{$caption}
fot. 31
{$caption}
fot. 32
{$caption}
fot. 33
{$caption}
fot. 34
{$caption}
fot. 35
{$caption}
fot. 36
{$caption}
fot. 37
{$caption}
fot. 38
{$caption}
fot. 39
{$caption}
fot. 40
{$caption}
fot. 41
{$caption}
fot. 42
{$caption}
fot. 43
{$caption}
fot. 44
{$caption}
fot. 45
{$caption}
fot. 46
{$caption}
fot. 47
{$caption}
fot. 48
{$caption}
fot. 49
{$caption}
fot. 50

Renowacja

Nie przeprowadzono pełnej renowacji cmentarza. Zadbano jedynie, by nagrobki związane z rodzina pastora Spude nie tkwiły w krzakach.


Ewangelicy w Kwieciszewie

Historia

Pierwsi osadnicy niemieccy (teoretycznie wiary ewangelickiej) przybyli do Kwieciszewa w czasie kolonizacji fryderycjańskiej, w 1783 roku. Zgodnie z danymi statystycznymi wynika, że jedna rodzina przybyła z Warszawy, druga z Wielkopolski, a trzecia z dzisiejszego Pomorza Gdańskiego. Głowy rodzin były przedstawicielami zawodów rzemieślniczych (szewc, kowal) i do tego jeen rolnik. W tym samym czasie w okolicznych wsiach osiedlano rolników ze Szwabii. Domyślamy się, że z nich i ich potomków wzięli się późniejsi protestanci w Kwieciszewie. Wówczas (od 1788) najbliższą parafią ewangelicką była ta w Strzelnie, która połączona była z gminą ewangelicką w Kwieciszewie. Szkoła funkcjonująca jako dom modlitwy istniała już w 1789. Na skutek zawalenia się budynku w 1833 przystapiono do budowy nowego, o wiele trwalszego i większego. Cel zrealizowano w 1838. Powstał wówczas stojący do dziś kościół ewangelicki jednak pozbawiony był wieży z dzwonnicą, którą dobudowano dopiero w 1910. Samodzielną parafią Kwieciszewo stało się o wiele szybciej bo w 1856.
Choć siedzibą parafii było Kwieciszewo, do 1874 miasto, to społeczność ewangelicka nigdy nie była tu w większości. Z niepełnych danych wynika, że najwięcej było ich u progu lat 60. XIX wieku 1860- 34%). Ich ilość malała, by w trakcie pierwszego spisu powszechnego osiągnąć ilość 14%. O wiele więcej ewangelików mieszkało we wsiach zasiedlonych niemieckimi kolonistami podczas kolonizacji fryderycjańskiej oraz poprzez późniejsze działania pruskiej komisji kolonizacyjnej.
Do chwili odbudowy miejscowego kościoła katolickiego (parafia pw. Św. Marii Magdaleny) świątynia ewangelicka służyła katolikom. Potem zrobiono z niej magazyn rolniczy. Po roku 1989 kolejne rady sołeckie usilnie próbowały zdobyć pieniądze na remont i zabezpieczenie świątyni. W 1998 udało się pozyskać środki na remont dachu. W 2008 po konsultacjach z samorządem na wszystkich szczeblach udało się przeforsować, by remont kościoła był zapisany w Planie Odnowy Miejscowości Kwieciszewo. Docelowo miałoby tam powstać centrum spotkań polsko-niemieckich wraz z muzeum Szlaku Piastowskiego. Takie instytucje nie powstały. Również sprawa przeprowadzenia prac remontowych stanęła w miejscu. Udało się w 2009 wpisać obiekt do rejestru zabytków.

Ludzie

Pierwsi niemieccy osadnicy w Kwieciszewie: Johann Schulz (1783, szewc), Johann Schultz (1783, rolnik), Michael Winkel (1783, kowal)

Księga adresowa z 1906: Boguslawski (stolarz), Drews (sklep), Gajewski (piekarz), Gayewicz (rzeźnik), Hirsch (zajazd, sklep), Itzig (rzeźnik), Jakobiński (sklep), Jankinski (krawiec), Kaliski (krawiec), Kmicik (stolarz), Kottke (szewc), Olszewski (fabryka butów), Radoński (mleczarnia), Rakowski (rzeźnik), Sadlowski (cukiernia), Schwarz (sklep), Stenzel (siodlarz), Sternalski (szewc), Zawiecuch (krawiec)

Lista strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Adamski, Barczak, Bobrowski, Bosacki, Dereecki, Gaj, Gajewicz, Gajewski, Glander, Głowacki, Grześkowiak, Gunther, Hagner, Jakobiński, Jałoszyński, Jankowski, Jonas, Kaczynski, Kaminski, Kapiewitz, Kaschinski, Kawa, Knieć, Koerth, Kopiewicz, Kozłowski, Kottke, Kowalski, Krzewina, Kwiatkowski, Lewandowski, Łukowski, Majchrowicz, Majewski, Marciniak, Markowski, Mazurkiewicz, Meisner, Meissner, Mielitz, Mieltzarek, Nebok, Niestatek, Olszewski, Plewinski, Polus, Pommerenke, Prus, Radomski, Rejnowski, Sadłowski, Schweigert, Sliwka, Sobing, Stenzel, Sucharzewski, Szymanski, Tupalski, Wabiczewski, Walkowski, Waszak, Werner, Wyrzykowski, Wojciechowski, Wysocki, Zawierucha, Zurawski

Księga adresowa Polski z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Badyna (murarz), Bogusławski (krawiec), Boliński (cieśla), Borowski (gospodarz, 52h), Czajczyński (szewc), Doczekalski (wiatrak), Drews (naczynia kuchenne), Dutkiewicz (siodlarz), Gajewicz (rzeźnik), Gałęzowski (krawiec), Glanz (szewc), Haydrich (murarz), Hirsch (artykuły kolonialne), Jakobiński (restauracja), Jankowski (handel bydłem, restauracja), Joszcz (cieśla), Konieczka (handel nierogacizną), Kopiewicz (murarz), Kotek (cieśla), Kotlarski (kołodziej), Kozłowski (cieśla, murarz), Leiser (rzeźnik), Lewandowski (cieśla), Marosz (piekarz), Mądry (gospodarz, 54h), Narożniak (handel bydłem), Olszewski (cieśla), Pasała (piekarz), Radomski (artykuły kolonialne), Rakowski (rzeźnik), Słomiński (sól), Stefański (kowal), Sternalski (szewc), Śledzikowski (stolarz), Warda (kowal), Weidemann (artykuły budowlane), Weiss (gospodarz, 78h), Wiśniewski (szewc), Zawierucha (krawiec)

Księga adresowa Polski z 1941 r. zawiera następujące nazwiska: Andrzejewski (kowal), Bobrowski (szewc), Drews (zajazd, sklep), Dutkiewicz (siodlarz), Eichhorst (rzeźnik), Glanc (szewc), Gosciniak (piekarz), Gunther (wyroby żelazne, sklep), Jankowski (szewc), Jędrzejewski (siodlarz), Kotarski (stelmach), Kottke (materiały budowlane), Kwiatkowski (stelmach), Lewandowski (szewc), Pasderski (piekarz), Rafiński (szewc), Schulz (kowal), Szachta (stelmach), Walczak (krawiec), Wiśniewski (szewc), Wozug (piekarz)


Bibliografia:

  1. 3374 Blutenau, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1911. comp.jpg
  2. Charakterystyka miejscowości Kwieciszewo, http://docplayer.pl/5210127-1-charakterystyka-miejscowosci-kwieciszewo.html
  3. Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 176. comp.jpg
  4. Gmina ewangelicka w Kwieciszewie, 2014, http://www.mogilno.in/5791/gmina-ewangelicka-w-kwieciszewie
  5. J. F. Goldbeck, Volständige Topographie des Königreichs Preussen, Marienwerder, 1789, s. 94. comp.jpg
  6. Historia jednego kościoła, http://www.kwieciszewo.com/ewangelicki/historia_kosciola.htm
  7. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1345. comp.jpg
  8. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 49. comp.jpg
  9. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. V, s. 31. comp.jpg
  10. J. Świetniecka, 41 osób poparło plan odnowy, "Pałuki i Ziemia Mogileńska", 2008, nr 36, wersja internetowa: http://palukitv.pl/teksty/przestrzen-lokalna/inne/5668-41-osob-poparlo-plan-odnowy.html
  11. Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks, Bromberg: Gruenauer, 1833, s. 86. comp.jpg
  12. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 112-113. comp.jpg
  13. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 173-174. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License