Cmentarz ewangelicki - Lembarg

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

bMts6PzCI4wdwZVu5GzyZzDn_rVXiISc-oKHwgz1Jgwbh_54o7R85xw73Y0NInylOqfzCWfAOPEEHIuUFvE=w320

Opis cmentarza

polny.png chronione.png
Położenie

Cmentarz polny położony naprzeciwko gospodarstwa nr 6. Jedziemy drogą wojewódzką nr 543 z Jabłonowa Pomorskiego w kierunku Brodnicy. W Mileszewach skręcamy w prawo na Lembarg i jedziemy ok. 700 metrów. Po prawej stronie bezpośrednio przy drodze będziemy mieli gospodarstwo nr 6, a naprzeciwko zakrzaczony cmentarz, który rozpoczyna się w odległości 40 metrów od drogi. Sąsiaduje ze wszystkich stron z gruntami ornymi, a od drogi z pasem nieużytków.

Podstawowe informacje
Data założenia IV ćw. XVIII w.*
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Konojady (od 1890 r.), przedtem Brodnica. Pierwotne umiejscowienie nowej parafii to Góral
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,13ha
Nr działki 270
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek k. XIX w.
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia śmieci, odpady budowlane
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945, -

[*] Cmentarz na pewno zaczął funkcjonować w wyniku napływu kolonistów w połowie lat 80. XVIII wieku (kolonizacja fryderycjańska) jednak powstanie szkoły już w 1756 uprawdopodobnia jego założenie właśnie wtedy.

Roślinność
Drzewa lipa, klon
Krzewy grochodrzew, lilak
Inne barwinek

Układ zewnętrzny cmentarza czytelny. Układ wewnętrzny częściowo czytelny. Brak pomników przyrody.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mogiły obmurowane TAK 15 I poł. XX w. beton, lastryko
Mogiły obmurowane z postumentem TAK 7 I poł. XX w. beton, lastryko -
Mogiły ziemne ? - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Postumenty TAK 1 I poł. XX w. lastryko
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
Inne NIE - - - -
RAZEM >23 stanowiska
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama TAK 1 ? cegła kikuty od słupów
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.

Inskrypcje

Galeria zdjęć

fot. Grzegorz Becmer, 2018

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 25

Renowacja

Nie przeprowadzono.

Osadnictwo w Lembargu

Historia

W źródłach pisanych Lembarg wymieniony jest w dokumencie nadania ziemi chełmińskiej biskupowi Chrystianowi z 1222 roku jednak osadnictwo istniało tu już przynajmniej w XI wieku, o czym świadczy tutejsze grodzisko. Za czasów Krzyżaków wieś należała do Zakonu i leżała w granicach komturstwa brodnickiego. Wówczas założono tu parafię rzymskokatolicką (na pocz. XIV wieku). W czasie tzw. wojny głodowej Lembarg poniósł bardzo duże straty, ucierpiała także świątynia, którą odbudowano w 1507. Jeszcze przed potopem istniał tu folwark należący do starostwa brodnickiego jednak na skutek wojny polsko-szwedzkiej został całkowicie zniszczony, a wieś wyludniona. Z 19 gburów naliczonych w wizytacji z 1647 pozostał 1, o czym informuje lustracja z 1664. Folwark odbudowano w 1666, a starostwo wydzierżawiało go na zasadzie emfiteuzy.
Pierwsi osadnicy protestanccy przybyli w 1756 roku. Wówczas powstała także szkoła. Dalsza kolonizacja miała miejsce po parcelacji folwarku w latach 1784-1786 (w 1782 posiadał bądź dzierżawił go Kopystecki herbu Szeliga). Miejscowi ewangelicy podlegali pod parafię ewangelicką w Brodnicy, a od 1890 pod Konojady. W połowie lat 80. XIX wieku w Lembargu mieszkało 49% protestantów. Według pierwszego spisu powszechnego z 1921 było ich 24%. Co ciekawe spośród 908 mieszkańców aż 21 podało narodowość inną niż polska lub niemiecka. Nową szkołę dla ewangelików i katolików założono w 1894.

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej: Alfut, Angowski, Bendlin, Dolecki, Dombrowski, Farchmin, Gahr, Gebert, Goerke, Goertz, Gollnik, Gorski, Grammatowski, Gurkowski, Gorke, Hagenau, Heymann, Hilbert, Hinkelmann, Jabłoński, Jadziński, Jeżewski, Kabbe, Kant, Komorowski, Kubalski, Kurkowski, Kwiatkowski, Leszczynski, Lischinski, Lula, Mahnke, Makowski, Maschke, Neumann, Nitz, Obramski, Olszewski, Paradowski, Puczynski, Pyszora, Raczkowski, Rutschinski, Schachtschneider, Schmidt, Sontowski, Tablewski, Templin, Thom, Thurein, Wilm, Wirschikowski, Wiśniewski, Witkowski, Wojciechowski, Wolff, Zabel, Zielke

Księga adresowa Polski z 1928 r. wymienia następujące nazwiska: Bortowski (handel bydłem, piekarnia, rzeźnik), Ciechanowski (kowal), Dąbrowski (krawiec), Goertz (młyn), Ignacy Gottwald (właściciel ziemski, 140ha), Hagenau (wiatrak), Kamprowska (akuszerka), Kołpacki (zajazd), Laskowski (nabiał), Lula (cieśla, stolarz), Puczyński (szewc), Ronkowski (kowal), Szymański (rybołówstwo), Ziołkowski (stolarz),

Księga adresowa z 1941 r. zawiera następujące nazwiska: Bortowski (rzeźnik), Kretschmann (zajazd, sklep), Goertz (młyn), Ciechanowski (kowal), Dombrowski (krawiec), Klimerk (krawiec), Simanow (szewc), Fiałkowski (stelmach)

Źródła i opracowania:

  1. 2681 Lemberg, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1911. comp.jpg
  2. M. Bar, Westpreussen unter Friedrich dem Grossen, Bd.1, 1909, s. 334. comp.jpg
  3. S. Bilski, Region brodnicki. Historia, zabytki, krajobraz, Toruń: TTK, 1985, s. 18, 20, 71, 86, 104. comp.jpg
  4. Szkice Brodnickie, t. 2, pod. red. K. Grążawskiego, Brodnica: TMZM, 1993, s. 30, 164, 257, 265, 268, . comp.jpg
  5. Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 108. comp.jpg
  6. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 540-541. comp.jpg
  7. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1177-1178. comp.jpg
  8. Księga gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów województwa pomorskiego, Toruń, 1929, s. 78-79. comp.jpg
  9. L. Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, 1855, s. 463. comp.jpg
  10. Lembarg na stronie "Nasze Kujawsko-Pomorskie", http://www.nasze.kujawsko-pomorskie.pl/ciekawostki/miejscowosci/l/415-lembarg-gm-jablonowo-pomorskie-pow-brodnicki.html
  11. Lembarg na stronie Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=1122&q=lembarg&d=0&t=0
  12. A. Mańkowski, J. Paczkowski, Opis królewszczyzn w województwach chełmińskim, pomorskim i malborskim w roku 1664, Toruń: TNT, 1938, s. 61. comp.jpg
  13. H. Plehn, Ortsgeschischte des Kreises Strasburg in Westpreussen, Königsberg, 1900, s. 75. comp.jpg
  14. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 4. comp.jpg
  15. Sulimierski F., Chlebowski B., Walewski W. i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. I., s. 457. comp.jpg
  16. "Ziemia Michałowska", 1993, nr 9 (66), s. 8. comp.jpg
cmentarzewangelickilembarg
wersja strony: 6, ostatnia edycja: 29 Jan 2018 13:13
Edytuj Oceń (0) Tagi Historia Pliki Drukuj Narzędzia + Opcje
O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License