Cmentarz ewangelicki - Liciszewy

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

liciszewy.PNG

Opis cmentarza

polny.png chronione.png mennonici.png renowacja.png
Położenie

Cmentarz położony przy Jeziorze Liciszewskim. Patrząc na mapę satelitarną leży niedaleko północno-wschodniego brzegu akwenu. Jadąc przez Liciszewy od strony Kijaszkowa główna droga biegnąca przez wieś skręca w lewo, a na cmentarz należy skręcić w prawo tak jak nad jezioro. Następnie w lewo. Cmentarz jest widoczny przy drodze, po prawej stronie w odległości ok. 450 m. Od północy sąsiaduje z drogą i polami oraz mokradłem, od wschodu i zachodu z polem, a od południa z polem i jeziorem.

Podstawowe informacje
Data założenia 1775-1781
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Makowiska (od 1928), Osówka (1838-1928), przedtem Lipno (1793-1838)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,38 ha
Nr działki 133
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek 1919
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia śmieci, odpady budowlane, dewastacja
Stan zachowania UPORZĄDKOWANY, Typ VI
Roślinność
Drzewa lipa, kasztanowiec, …
Krzewy lilak
Inne trawa, pokrzywy, barwinek, …

Podział na 2 kwatery, aleja zatarta. Układ cmentarza czytelny. Brak pomnika przyrody.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce TAK 1 - cegła destrukt
Krzyże NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 50 I poł XX w. lastryko, beton bez postumentów, w tym 8 dziecięcych
Mogiły ziemne TAK 2 ? - otoczone kamieniami polnymi
Pola grobowe NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Postumenty TAK 31 I poł. XX w. lastryko, beton, piaskowiec z mogiłami obmurowanymi 28, w tym 3 dziecięce, a 3 bez mogił
Przyścienne NIE - - - -
Inne NIE - - - -
RAZEM 84 stanowiska
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy - - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2014; fot. Anna Zglińska, 2009;


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2014

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 25
{$caption}
fot. 26
{$caption}
fot. 27

fot. Anna Zglińska, 2009

{$caption}
fot. 1

Renowacja

Prace porządkowo-renowacyjne przeprowadzone z inicjatywy czernikowskiego stowarzyszenia "CzyżNie", Urzędu Gminy Czernikowo, Szkoły Podstawowej w Mazowszu, studentów i doktorantów oraz lokalnych mieszkańców w ramach projektu "Tak Trzeba", który potem stał się dał nazwę nieformalnej grupy porządkującej zapomniane cmentarze. W ramach prac wycięto zbędną roślinność, okopano nagrobki oraz sklejono je i ustawiono zgodnie z pierwotnym miejscem i wyglądem. Dokonano także ich konserwacji. Zwieńczeniem było nabożeństwo ekumeniczne, które odbyło się w Dniu Reformacji, 30 listopada 2009 r. Wówczas nastąpiła także uroczystość oddania pod opiekę cmentarza Szkole Podstawowej z Mazowsza.
W 2012 r. uporządkowano i wywieziono wycięte gałęzie.
Zastanawiający jest fakt nieujęcia cmentarza w ewidencji zabytków oraz w studium zagospodarowania przestrzennego gminy Czernikowo, choć w tym samym studium wzmiankowano jego renowację.

Relacje z prac:

  1. Prace porządkowe z 22.04.2012
  2. Uroczystość oddania cmentarza w Liciszewach z 30.10.2009
  3. Prace na cmentarzu z 10.2009
  4. Prace na cmentarzu z 10.2009
  5. Prace na cmentarzu z 10.2009
  6. Stan cmentarza z 08.2009
  7. Stan cmentarza z 03.2008

Osadnictwo w Liciszewach

Historia

Olęderska osada Liciszewy powstała najprawdopodobniej ok. roku 1775, jak wynika z wizytacji biskupa płockiego. Zostali sprowadzeni na tereny sąsiadujące z Jeziorem Liciszewskim przez ówczesnych właścicieli tych obszarów - Łukowskich, posiadających majątki Działyń i Kijaszkowo. Pomiędzy 1775, a 1781 utworzono cmentarz oraz szkołę-dom modlitwy będącą późniejszym kantoratem parafii Osówka. Do dziś przetrwała dzwonnica bez dzwonu. Zanim powstała parafia ewangelicka w Osówce, chrzty i śluby zawierano w kościele katolickim w Mazowszu.
Spis powszechny z 1921 r. podaje, że we wsi żyło blisko 85% ewangelików. W drugiej połowie lat 30. XX w. swoja siedzibę w Liciszewach miała zorientowana prohitlerowsko Jungdeutsche Partei.

Ludzie

Nazwiska przedwojennych gospodarzy: Barz, Bendlin, Blaschke, Boncher, Bonkowski, Bottker, Budzim, Delau, Derke, Drung, Fink, Flader, Flar, Freimut, Gertz, Hammermeister, Hoffmann, Jabs, Jager, Jakubik, Kannenberg, Klatt, Kliner (nauczyciel), Kopp, Kreusel, Liedtke, Maas, Mantey, Molzahn, Neske, Noske, Neumann, Peters, Reinholz, Roger, Rotzahl, Ruge, Schulz, Stanke, Steinke, Stojke, Utke, Wegner, Westfal, Wiese, Witzke, Wojke, Ziel

W Liciszewach urodził się Otto Somschor (1879-1931), syn tutejszego nauczyciela, przedsiębiorca i poseł na sejm II RP I kadencji (1922-1927) reprezentujący Blok Mniejszości Narodowych.


Bibliografia:

  1. 3080 Massau, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, OKH/G StdH, 1944. comp.jpg
  2. Biogram Otto Somschora w Internetowym Polskim Słowniku Biograficznym, http://ipsb.nina.gov.pl/index.php/a/otto-somschor [dostęp: 17.10.2015]
  3. Cmentarz w Liciszewach na stronie AktywnaWieś, http://www.aktywnawies.pl/cmentarz-ewangelicko-augsburski-w-liciszewach,at110,l1.html [dostęp: 23.01.2015]
  4. Cmentarz w Liciszewach na stronie UpstramVistula, zdjęcia: Anna Zglińska, 2007. comp.jpg [dostęp: 23.01.2015]
  5. E. Eichelkraut, Deutsche Dörfer im Kreis Lipno, Dobriner Land (Polen). Band II, Wuppertal, 2000, s. 58-62.
  6. E. Eichelkraut, Deutsche Dörfer im Kreis Lipno, Dobriner Land (Polen). Band III, Wuppertal, 2010, s. 31-34.
  7. W. Gawarecki, Opis topograficzno - historyczny Ziemi Dobrzyńskiéy, Płock, 1825, tabelka na końcu. comp.jpg
  8. M. Grzybowski, Katolickie kaplice dworskie oraz miesjca kultu innowierców na Mazowszu w drugiej połowie XVIII w. Materiały źródłowe z wizytacji kościelnych, "Studia Płockie", 1985, t. 13, 275-276. comp.jpg
  9. E. Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555-1939. Eine Parochialgeschichte in Einzeldarstellungen. Vierkirchen über München : Selbstverlag des Verfassers, 1971, s. 63.
  10. M. Krajewski, W cieniu wojny i okupacji, Ziemia Dobrzyńska w latach 1939-1945, Rypin: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 1995, s. 25. comp.jpg
  11. P. Marwitz, Stowarzyszenie "CzyżNie" poszukuje wolontariuszy, "Gazeta Pomorska", wyd. internetowe z 07.09.2009 r., http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090907/TORUN01/259071444 [dostep: 23.01.2015]
  12. A. Mietz, J. Pakulski, Z. Waszkiewicz, Z dziejów mniejszości wyznaniowych w gminie Czernikowo, Toruń: 1998, s. 257-282.
  13. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 1, Miasto Stołeczne Warszawa, Województwo Warszawskie. Warszawa: GUS, 1925, s. 62. comp.jpg
  14. S. Spandowski, Światło pamięci już tu nigdy nie zgaśnie, "Nowości", wyd. internetowe z 02.11.2009 r., http://nowosci.com.pl/153477,Swiatlo-pamieci-juz-tu-nigdy-nie-zgasnie.html [dostęp: 23.01.2015]
  15. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa, 1880-1902, t. V, s. 212. comp.jpg
  16. Wykaz zabytków nieruchomych ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków, http://www.powiattorunski.pl/plik,23957,wykaz-1-2-1-pdf.pdf [dostęp: 23.01.2015]
  17. A. Zglińska, Sprawozdanie z etapu II akcji renowacji cmentarzy ewangelickich w gminie Czernikowo "Tak Trzeba", [w:] Pamiętać czy zapomnieć… Miejsca pamięci we współczesnym dyskursie naukowym pod red. A. Zglińskiej i P. Pranke, Kraków-Toruń-Warszawa, 2011, s. 179-183.
  18. Zmiana studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego Gminy Czernikowo, Czernikowo, 2013, s. 64. comp.jpg [dostep: 24.01.2015]

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License