Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony w polu. Na jedynym skrzyżowaniu w Lipienicy kierujemy się w stronę wsi Chełmonie. Po ok. 360 m. wchodzimy w pole i idziemy miedzą ok. 330 m. Cmentarz jest widoczny z daleka. Ze wszystkich stron otoczony przez pola uprawne.
Podstawowe informacje
| Data założenia | 1907 |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Kowalewo Pomorskie (od 1853), przedtem Golub (od 1785) |
| Status | nieistniejący |
| Powierzchnia | ~0,25 ha |
| Nr działki | 114 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | brak |
| Istniejąca dokumentacja | APE Malbork, sygn. 9/59/0/1557, Die Anlegung eines Begräbnisplatz in Heinrichsberg, 1907-1908 |
| Zagrożenia | śmieci, zaoranie terenu |
| Stan zachowania | LIKWIDACJA BEZ ZMIANY FUNKCJI, Typ Ib |
| Data zamknięcia, zlikwidowania | 1945?, ? |
Cmentarz miał charakter komunalny.
Roślinność
| Drzewa | jesion, klon, … |
| Krzewy | lilak, grochodrzew, głóg, … |
| Inne | trawa, pokrzywy, … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza nieznany. Brak informacji o alei.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | - | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje
Nie znaleziono z powodu braku nagrobków.
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
Renowacja
Nie przeprowadzono z powodu zlikwidowania nagrobków. Oględziny z 2011 i 2015 nie wykazały ich istnienia jednak zostały przeprowadzone latem, co utrudnia ich zauważenie. Cmentarz służy jako ostoja dla dzikiej zwierzyny. Ulokowanie cmentarza pośrodku pola sugeruje, że być może istniał on wcześniej jako poepidemiczny.
Osadnictwo w Lipienicy.
Historia
Lipienica to jedna z najmłodszych miejscowości gminy Kowalewo Pomorskie. Wg spisu z 1777 r. jeszcze nie istniała. Pierwotnie wybudowanie, a z czasem folwark należący do właścicieli Chełmonia. Pierwsze przekazy o Lipienicy pochodzą z 1813 r. Wtedy to Bartłomiej Lipiński przekazał swojemu szwagrowi Franciszkowi Paliszewskiemu majątek Chełmonie zatrzymując jednocześnie wybudowanie Lipienica. Prawdopodobnie to on był jego założycielem. Następna informacja pojawia się w 1839 r. gdy nowi właściciele Chełmonia: Gering i Rumker przejmują również folwark Lipienica. Po podziale majątku w 1844 r. Lipienica przypadła Geringowi. Z kolei w księdze wieczystej z 1855 r. Lipienica figuruje już jako majatek rycerski. W 1867 r. zakupił go Julius von Puttkammer i sprzedał w 1871 Arthurowi Wolffowi z Gronowa. W 1897 r.zmieniono nazwę wsi na Heinrichsberg. Ostatnim właścicielem był Gustaw Studte, który sprzedał majątek komisji kolonizacyjnej w 1903 r. Ta wybudowała szkołę w 1905 r., a w 1907 r. dokonała parcelacji ziemi i sprowadziła niemieckich osadników m. in. z okolic Płocka i Warszawy. Począwszy od 1908 r. Lipienica z obszaru dworskiego stała się gminą wiejską.
Jeszcze w latach 80. XIX w. ewangelicy stanowili jedynie niecałe 15% wszystkich mieszkańców. Na skutek akcji kolonizacyjnej zdominowali wieś. Pierwszy spis powszechny wykazał, że w 1921 r. było ich 93%. Zanim wybudowano szkołę w 1905 r. dzieci uczęszczały do szkoły ewangelickiej w Bielsku. Po 1920 r. szkoła stała się państwową placówką publiczną, do której chodziły dzieci ewangelickie i katolickie. Oprócz ewangelików unijnych innym reprezentowanym odłamem protestanckim byli hernnhuci (bracia morawscy). Posiadali w Lipienicy filiał swojego zboru mieszczącego się w Wielkim Rychnowie.
Po 1945 r. Lipienicę zasiedlili Polacy z kielecczyzny.
Ludzie
W księgach strat z I wojny światowej figurują nazwiska: Chłodowski, Greger, Jasinski, Kowalski, Makowski, Marchlewski, Mikolajczyk, Mischalowski, Seiter
Inne: Hembruch, Seuter, Tauber, Wolfram
Fritz - pierwszy nauczyciel
Bibliografia:
- 2879 Schönsee, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1911.
- Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin, 1928, s. 289.
- Gazeta Toruńska z 12 listopada 1903 r., nr 261, s. 2.
- Gminny program opieki nad zabytkami dla Gminy Kowalewo Pomorskie na lata 2013-2017, Kowalewo Pomorskie, 2014, s. 50-51. [dostęp: 24.09.2014]
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 552.
- B. Heym, Geschichte des Kreises Briesen und seiner Ortschaften, Briesen am Wpr: Otto Weise, 1902, s. 276-277.
- J. Kłaczkow, Wspólnota herrnhucka w Wielkim Rychnowie na Pomorzu w latach 1920-1939 - tło sporu z władzami polskimi o dzierżawę majątku, [w:] "W kraju i na wychodźstwie…", Toruń, 2001, s. 957.
- H. Maercker, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888. Danzig, 1900, s. 292-293.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 64
- O. Steinmann, Der Kreis Thorn. Statistische Beschreibung. Thorn 1866, s. 283.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. V, s. 272.
- Westpreussisches Güter-Adressbuch, Stettin: P. Niekammer, 1903, s. 74-75.