Cmentarz ewangelicki - Lipowa

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

4hYMuVSZnx-5Tsv1sAP5j5DO8l8eGKEoOJn7erA0c7BqdisHh3outryBJPDVB9srDtRiydgeZiU47rE=w320

Opis cmentarza

zabudowany.png="teren
Położenie

Cmentarz położony przy szosie w południowej części wsi zaraz za dawną szkołą. Od północy sąsiaduje z terenem gospodarstwa domowego, od południa z leśnym traktem i terenem dawnej szkoły, od zachodu z ulicą, a od wschodu z lasem.

Podstawowe informacje
Data założenia przynajmniej 1865
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Śliwice (od 1887), przedtem Tuchola, na miejscu znajdowała się także mała drewniana kaplica
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,15ha
Nr działki nie wyodrębniono, na terenie 245/4LP
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek k. XIX w.
Istniejąca dokumentacja -
Zagrożenia śmieci, dewastacja
Stan zachowania UPORZĄDKOWANY, Typ VIa
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -

Ostatni pochówek miał odbyć się w 1939, inne opracowanie mówi nawet o 1916, co wydaje się błędną datą.

Roślinność
Drzewa lipa, brzoza, klon…
Krzewy
Inne trawa, …

Układ cmentarza czytelny.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 5 k. XIX w. - I poł. XX w. beton, lastryko, cegła -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty TAK 11 k. XIX w. - I poł. XX w. piaskowiec, beton
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
RAZEM 15 stanowisk (według relacji H. Kolasińskiego z 2004 ma być 40 nagrobków)
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - pozostałości drewnianej kaplicy były widoczne w latach 60. XX w.
Krzyż NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje

Nie znaleziono.


Galeria zdjęć

fot. Marta Bonin, 2017
{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14

Renowacja

Według relacji Henryka Kolasińskiego cmentarz został ogołocony już w latach 50. XX wieku, a ostatniego pochówku dokonano w 1939. Cmentarz został pozbawiony zbytecznej roślinności, uczytelniony poprzez założenie drewnianego ogrodzenia z bramą, a na jego terenie postawiono krzyż. Prace przeprowadzili w 2015 roku uczniowie Technikum Leśnego w Tucholi wspólnie z mieszkańcami i pracownikami Nadleśnictwa Woziwoda, które to jest administratorem terenu.


Osadnictwo w Lipowej

Historia

Najstarsza wzmianka o Lipowej pochodzi z 1781 i dotyczy założonej tu huty szkła działającej ponad 100 lat. W późniejszym czasie założono tu także nadleśnictwo. Jako, że zdecydowana większość zabudowań była drewniana to zmorą miejscowości były częste spalenia. Ostatni raz do poważnych zniszczeń z powodu zaprószenia ognia doszło w 1926. W najbliższej okolicy mamy dwie linie kolejowe. Pierwszą otwarto w 1906 roku, drugą w 1930 (magistrala kolejowa). Na pierwszej linii mamy stację Lipowa Wschodnia, a na drugiej Lipowa Tucholska.
Statystyki z 1868 podają, że 82% mieszkańców było ewangelikami. Szkoła istniała już od przynajmniej 1865. W okresie międzywojennym stała się polską placówką powszechną. Wówczas Lipowa była obszarem dworskim, w skład którego wchodziło łącznie 13 leśnictw i osad leśnych. Spis powszechny z 1921 zanotował zaledwie 7 ewangelików na 420 mieszkańców, a w samej Lipowej 2. Protestanci przypisani byli do parafii ewangelickiej w Śliwicach.

Ludzie

Lista strat w I wojnie światowej zawiera następujące nazwiska: Benz, Born, Fretke, Freymark, Fromming, Gross, Janowski, Kolasiński, Kruger,


Bibliografia:

  1. 2274 Schlachta, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1: 25 000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1874. comp.jpg
  2. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 504. comp.jpg
  3. E. Jacobson, Topographisch-statistisches Handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder, 1868, s. 42-43. comp.jpg
  4. W. Kozłowski, Tucholskie wsie, Tuchola, 2009, s. 236-237.
  5. D. Rząska-Lis, Zapomniany cmentarz w Lipowej, 2015, http://www.woziwoda.torun.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/zapomniany-cmentarz-w-lipowej#.WVoIr-lpy00
  6. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 62. comp.jpg
  7. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. V, s. 292. comp.jpg
  8. A. Wirkus, Lipowa: Uporządkowali ewangelicki cmentarz, "Tygodnik Tucholski", wersja internetowa z 08.04.2015, http://tygodnik.pl/pl/11_wiadomosci/4146_lipowa_uporzadkowali_ewangelicki_cmentarz_zdjecia.html
  9. A. Wirkus, Lipowa: Znów porządkowali cmentarz, "Tygodnik Tucholski", wersja z 15.04.2015, http://tygodnik.pl/pl/11_wiadomosci/4156_lipowa_znow_porzadkowali_cmentarz_zdjecia.html

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License