Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na tyłach pomieszczeń należących do Aeroklubu Nadwiślańskiego. Jadąc DK55 z Grudziądza w stronę Kwidzyna na wysokości wsi Mokre skręcamy w prawo w stronę Lisich Kątów, tak jak podpowiadają drogowskazy. Po 2,8 km jazdy prosto docieramy do dwóch hangarów znajdujących się naprzeciwko lotniska, po prawej stronie. Pomiędzy nimi znajduje się ścieżka prowadząca na cmentarz. Obiekt sąsiaduje od północy ze wspomnianymi hangarami, od wschodu i zachodu z nieużytkami, a od południa z terenem podmokłym.
Podstawowe informacje
| Data założenia | XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Mokre (od 1889), Grudziądz (1660-1889) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,29 ha |
| Nr działki | 242, 243 |
| Kształt | czworokąt zbliżony do prostokąta |
| Najstarszy zachowany nagrobek | ? |
| Istniejąca dokumentacja | - |
| Zagrożenia | śmieci, dewastacja, likwidacja |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, - |
Trudno orzec, w którym roku powstał cmentarz jeśli nie znamy nawet roku powstania osady i podpisania pierwszego kontraktu z olędrami. Przypuszczalnie cm powstał na początku XIX wieku bądź nawet pod koniec XVIII wieku.
Roślinność
| Drzewa | dąb, jesion, robinia akacjowa, … |
| Krzewy | grochodrzew, lilak, … |
| Inne | … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Cmentarz czytelny, układ wewnętrzny zatarty
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | TAK | 1 | I poł. XX w | beton | przy mogile |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 16 | k. XIX - I poł. XX w. | beton, lastryko | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | TAK | 1 | I poł. XX w. | beton | - |
| Postumenty | TAK | 4 | k. XIX - I poł. XX w. | beton, lastryko, piaskowiec | przy mogiłach i osobno, w tym 1 postument od krzyża |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | > 20 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | TAK | 1 | p. XXI w. | metal | tablica informacyjna |
Inskrypcje
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2016
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
Renowacja
Zamontowano tablicę informacyjną. Cmentarz nie był porządkowany.
Osadnictwo w Lisich Kątach
Historia
Wieś w typie rzędówki bagiennej należąca niegdyś do właścicieli majątku Białochowo. Nie wiadomo do końca kiedy powstała na gruntach tego majątku i kiedy nadano pierwszy kontrakt olęderski, ale przypuszcza się, że dopiero w XVIII wieku. W 1776 roku 10 gospodarzy miało podpisanych kontrakt na 12 lat. Wówczas istniał także młyn wodny i karczma. W 1802 major Klinggraf, właściciel Białochowa, podpisał kolejny kontrakt. Ostatecznie dzierżawców uwłaszczono w 1852.
Dopiero od 1889 ewangelicy stanowiący zdecydowaną większość mieszkańców przynależeli do parafii ewangelickiej w sąsiednim Mokrem. Przedtem podlegali pod zbór grudziądzki. W 1921 ewangelicy stanowili 75% Lisich Kątów. Już w okresie międzywojennym utworzono tu lotnisko.
Ludzie
Lista strat w I wojnie światowej: Arendt, Baumann, Floth, Gemske, Groneberg, Kohls, Pommerenke, Puchelt, Schiedzig, Zobel
Księga adresowa z 1928: Kohls (gospodarz), Schloemps (karczma), Szymankowski (gospodarz)
Bibliografia:
- 2479 Roggenhausen, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1900.
- X. Froelich, Geschichte des Graudenzer Kreises, Band I, Graudenz, 1868, s. 477-478.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg, 1890, s. 517-518.
- E. Jacobson, Topographisch-statistisches Handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder, 1868, s. 28-29.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1180.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 20.
- Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, 2013, s.102-103 ,http://www.bip.grudziadz.lo.pl/?app=uchwaly&nid=2170&y=2013
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. V, s. 311.
- H. Wiebe, Das Siedlungswerk niederländischer Mennoniten im Weichseltal zwischen Fordon und Weissenberg bis zum Ausgang des 18. Jahrhunderts, Marburg a. d. Lahn: Johann Gottfried Herder Institut, 1952, s. 31, 32.