| Data założenia |
III ćw. XIX w. |
| Wyznanie |
ewangelicki |
| Ówczesna parafia |
Grębocin-Lubicz-Rogowo (Grębocin) |
| Status |
nieistniejący |
| Powierzchnia |
~0,12 ha |
| Nr działki |
nie wyodrębniono, na terenie działki nr 80 |
| Kształt |
zbliżony do prostokąta |
| Najstarszy zachowany nagrobek |
brak |
| Istniejąca dokumentacja |
? |
| Zagrożenia |
- |
| Stan zachowania |
NIE ISTNIEJE, Typ I |
| Data zamknięcia, likwidacji |
1945 (po 1920?), ? |
| Drzewa |
dąb, klon, … |
| Krzewy |
lilak, grochodrzew, … |
| Inne |
trawa, konwalia, paproć, … |
Nie przeprowadzono ze względu na brak nagrobków. Z relacji świadków w latach 90. XX w. jeszcze istniały.
Historia
Wieś wymieniona została po raz pierwszy w dokumencie z 1265 r. Od 1421 r. była własnością benedyktynek toruńskich, które odstępują w 1609 r. kapitule chełmińskiej plac nad Drwęcą, na który kapituła zwoziła drzewo ze swoich dóbr, by dalej spławić je do Wisły. Podobno od 1611 r. istniała kaplica wystawiona przez ojców Jezuitów. Młyniec jako dobro kościelne staje się po I zaborze domeną pruską i podlega urzędowi domenalnemu w Złotorii, a potem w Brzezinku.
Według Maerckera pierwsi ewangelicy pojawili się we wsi na przełomie lat 70 i 80. XVIII w., czyli tuz po I rozbiorze. Najwięcej było ich w latach 80. XIX w. - 22%. Odsetek ewangelików w Młyńcu Pierwszym według spisu powszechnego z 1921 r. sięgał ok. 10%. Już na samym początku okresu międzywojennego, w 1923 r. wieś całkowicie spolonizowała się. Można przypuszczać, że miejscowy cmentarz ewangelicki nie był już wtedy używany i popadł w zapomnienie. We Młyńcu istniała (od co najmniej 1866 r.) szkoła katolicka. Na początku XX w. zapewne stała się symultanna, w 1912 rozbudowano ją.
Młyniec najbardziej znany jest ze złóż kruszywa i piachów skąd je transportowano kolejką gospodarczą (od 1908 r.) do Turzna, a dalej materiał wysyłany był m. in. na budowę pruskiej kolei wschodniej. Złoża kruszywa są eksploatowane do dziś. Przed laty działały jeszcze dwa istniejące we wsi młyny wodne: Pachur i Bierzgiel oraz przytułek dla biednych.
Ludzie
W księdze adresowej z 1912 r. figurują nazwiska: Aronsohn (właściciel domu), Broese, Buchholz, Czarnecki, Dombrowski, Eigner (nauczyciel), Elgert, Harbarth, Heise (młyn), Katarzyński (rzeźnik), von Kliński, Koźlikowski (młyn), Levy (sklep), Lewandowski, Marquardt (nauczyciel), Nass (karczma), Rundt, Schober, Schwersenz (szynkarz), Śmiejkowski (maszynista), Szydłowski, Telke, Teschke, Weiss, Wiliński, Wołowski, Ziółkowski.
Na liście strat z I wojny światowej figurują nazwiska: Bartkiewicz, Białkowski, Cohn, Czarnecki, Debczyński, Domaszewski, Dombrowski, Dorau, Dronschkowski, Fischer, Heise, Huse, Jarzembkowski, Katarzyński, Kelsch, Kulaschinski, Lanzuzki, Lesser, Lewandowski, Lewke, Machtilski, Marulewski, Milarski, Nalenz, Nitzler, Raabe, Rogowski, Romanowski, Schallkowski, Tomaschewski, Trykowski, Turalski.
W księdze adresowej z 1928 r. figurują nazwiska: Bruzkiewicz (gorzelnia), Ciszewski (cieśla), Czarnowski, Górny (szewc), Guraczyński (szewc), Heise (młyn), Jarzemski (koszykarz), Józefczyk, Kędziorski (sklep), Kępski (rzeźnik, sklep), Koźlikowski F. (młyn), Koźlikowski S. (zajazd), Milarski J. (koszykarz), Milarski R. (koszykarz), Radać (koszykarz), Sobolski (art. tytoniowe), Szydłowski (koszykarz), Weinschenck, Wilangowski (kowal), Wiśniewski (murarz), Wolff.
W księdze adresowej z 1941 r. figurują nazwiska: Górny (szewc), Heise (młyn), Katarzyński (stelmach), Kempski (rzeźnik), Koźlikowski J. (sklep), Koźlikowski F. (tartak, młyn), Tenhke (kowal).
