Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na terenie dawnego parku dworskiego w Modliborzycach. Jadąc drogą wojewódzką nr 246 z Gniewkowa do Dąbrowy Biskupiej w miejscowości Ośniszczewko zamiast skręcić w lewo jak nakazuje drogowskaz dla DK 246 skręcamy w prawo na Wonorze. Wieś Wonorze przejeżdżamy prosto. Następne są Modliborzyce. Tu na pierwszym skrzyżowaniu trójkątnym (tuż za OSP) skręcamy w lewo i prosto aż po prawej stronie nie zauważymy małego ceglanego budynku z drewnianymi drzwiami. To dawna remiza strażacka. Tuż za nią skręcamy w prawo. Po niecałych 100 metrach po lewej mamy teren cmentarza. Od północy sąsiaduje z nieużytkami, od wschodu, zachodu i południa z terenami gospodarstw domowych.
Podstawowe informacje
| Data założenia | pocz. XX w. (prawdop. 1901 r.) |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Radojewice (od 1894), Murzynko (od 1846-1894), przedtem Inowrocław |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,25ha |
| Nr działki | 43 |
| Kształt | czworokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | pocz. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | - |
| Stan zachowania | TYP III, stan fatalny |
Roślinność
| Drzewa | dąb, klon, … |
| Krzewy | lilak… |
| Inne | trawa, barwinek, … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak drzew, brak alei.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | ok. 20 | I poł. XX w. | lastryko, beton, piaskowiec | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | > 6 | I poł. XX w. | lastryko, beton, piaskowiec | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | > 20 | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Karolina Falleńczyk, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
Renowacja
Nie przeprowadzono z powodu totalnej dewastacji cmentarza. Niemal wszystkie nagrobki znajdują się przy krawędziach obszaru dawnego cmentarza, jakby zepchnięte spychaczem.
Osadnictwo w Modliborzycach.
Historia
Pierwsze informacje o Modliborzycach notowane są w 1420 r. W dokumencie z tego czasu wyznaczono granicę pomiędzy wsią należącą do niejakiego Modliboga (stąd nazwa wsi), a Parchaniem - wsią biskupstwa włocławskiego. Zatem Modliborzyce to wieś szlachecka, której właścicielami bądź dzierżawcami byli kolejno: Nideccy, Balińscy, Osieccy, Przyłubscy i Zakrzewscy, w których rękach była cała miejscowość do 1826 r. Od 1827 aż do lat 60. XX w. posiadali tylko jej część (reszta została wystawiona na licytację publiczną). W tym czasie od 1836 r. głównymi właścicielami była rodzina Cords, która sprzedała majątek bliżej nieznanej osobie w 1882 r., a ta z kolei sprzedała na rzecz komisji kolonizacyjnej w 1886 r. To przesądziło o jego parcelacji i sprowadzeniu w latach 1899-1901 r. kolonistów niemieckich. Po odzyskaniu niepodległości w 1919 r. resztę majątku przejął Skarb Państwa.
Protestantyzm w Modliborzycach był obecny już w latach 90 XVI w. gdy władał nimi Adam Baliński. Wówczas istniał tu zbór kalwiński. Do czasu objęcia majątku przez rodzinę Cords ewangelicy stanowili nieistotny ułamek społeczności wsi, lecz potem również ich ilość nie przekraczała 12%. Dopiero wykupienie przez komisję kolonizacyjną spowodowało napływ ewangelików. Zostali przypisani do parafii ewangelickiej w Murzynku. Szkoła ewangelicka działała od końca XIX w. do 1938 r. gdy została zlikwidowana przez polski inspektorat szkolny.
Obecnie do sołectwa Modliborzyce należy również Rejna.
Ludzie
Księga adresowa z 1903 r. wymienia następujące nazwiska: Eggebrecht (nauczyciel), Eggert, Ehrke, Forster, Gunther, Jennrich, Penkert (przedsiebiorca budowlany), Peters, Seyring (sołtys), Weiss
Lista strat z I wojny światowej wymienia następujące nazwiska: Bartoczewski, Dombrowski, Forster, Gierke, Grochowiak, Jablonski, Kaminski, Kwiatkowski, Lipigurski, Lipinski, Ludtke, Matuszak, Molenda, Nalywalski, Pliskowski, Rogozinski, Seidel, Sobczak, Sobieralski, Wiesenwski
Księga adresowa z 1928 wymienia następujące nazwiska: Jasiński (kowal), Makowska (piekarz), Namysłowska (karczma), Naulib (kowal), Stabenau (kowal)
Księga adresowa z 1941 wymienia następujące nazwiska: Makowski (piekarz)
Bibliografia:
- 3276 Freitagsheim, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1910.
- Adressbuch für die Stadt Inowrazlaw und die Kreise Inowrazlaw und Strelno, Inowrazlaw: Kujawischer Bote, 1903, s. 167.
- Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 185.
- Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. 4, Die Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Posen und ihre Bevölkerung : nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. December 1871, Berlin, 1874. s. 98-99.
- Die Geschichte, die wirtschaftliche und die kulturelle Entwickelung des Kreises Hohensalza bis zum Jahre 1911, Hohensalza: Lehmann, 1911, s. 82-83, 710.
- "Goniec Wielkopolski" z 27.05.1882, nr 120, s. 4.
- Historia Modliborzyc na stronie UG Dąbrowa Biskupia, http://dabrowabiskupia.pl/content.php?mod=sub&cms_id=17&lang=pl&p=p2&s=s15 [dostep: 29.04.2015]
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1364.
- Modliborzyce na PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1177/Modliborzyce/ [dostęp: 29.04.2014]
- Oeffentlicher Anzeiger zum Amtsblatt No.13. der Königl. Preuss. Regierung zu Bromberg 1827, nr 13, s. 237
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 22.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. VI, s. 567.
- Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks, Bromberg: Gruenauer, 1833, s. 67.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 96-97.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 143-144.