Cmentarz ewangelicki - Murzynno

Położenie cmentarza - mapy

brak cmentarza na starych mapach

Opis cmentarza

Położenie

Cmentarz położony na wzniesieniu na południe od wsi. Jedziemy drogą wojewódzką nr 246. Za Murzynkiem na pierwszym skrzyżowaniu prosto, następnie mamy drugie skrzyżowanie z kapliczką maryjną gdzie zjeżdżamy z drogi nr 246 nie skręcamy jednak mocno w lewo, lecz zjeżdżamy na lewo w stronę Żyrosławic. Dalej ok. 400 m. do skrętu w lewo i tam skręcamy w lewo jadąc w dół dawną kamienną drogą. Po lewej stronie tej drogi mamy zagajnik na skarpie gdzie jest cmentarz.

Podstawowe informacje

Data założenia	pocz. XX w.
Wyznanie	ewangelicki
Ówczesna parafia	Murzynko (od 1846), przedtem Inowrocław
Status	nieczynny
Powierzchnia	~0,16 ha
Nr działki	nie wyodrębniono, na terenie 170
Kształt	trójkąt
Najstarszy zachowany nagrobek	I poł. XX w.
Istniejąca dokumentacja	?
Zagrożenia	śmieci, likwidacja cmentarza
Stan zachowania	FATALNY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji	1945?,

Roślinność

Drzewa	klon, dąb, …
Krzewy	lilak, grochodrzew, …
Inne	bluszcz, …

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza nieznany.

Nagrobki i inne elementy

Nagrobki
Rodzaj	Istnienie	Ilość	Data powstania	Materiał	Uwagi
Cenotafy	NIE	-	-	-	-
Cippusy	NIE	-	-	-	-
Grobowce	NIE	-	-	-	-
Krzyże	NIE	-	-	-	-
Obeliski	NIE	-	-	-	-
Mogiły obmurowane	TAK	1	I poł XX w.	?	destrukt
Mogiły ziemne	NIE	-	-	-	-
Płyty poziome	NIE	-	-	-	-
Płyty pionowe	NIE	-	-	-	-
Pola grobowe	NIE	-	-	-	-
Postumenty	TAK	>1	I poł. XX w.	beton	postument z inskrypcją i 2 destrukty
Przyścienne	NIE	-	-	-	-
ŁĄCZNIE	>2 stanowiska
Elementy
Rodzaj	Istnienie	Ilość	Data powstania	Materiał	Uwagi
Mur ogrodzeniowy	NIE	-	-	-	-
Brama	NIE	-	-	-	-
Kościół	NIE	-	-	-	-
Kaplica	NIE	-	-	-	-
Inne	NIE	-	-	-	-

Inskrypcje

Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2015

^{fot. 1}

^{fot. 2}

^{fot. 3}

^{fot. 4}

^{fot. 5}

^{fot. 6}

^{fot. 7}

^{fot. 8}

^{fot. 9}

^{fot. 10}

^{fot. 11}

^{fot. 12}

^{fot. 13}

^{fot. 14}

^{fot. 15}

^{fot. 16}

^{fot. 17}

Renowacja

Nie przeprowadzono. Najprawdopodobniej nagrobki zostały w dużej mierze zlikwidowane.

Osadnictwo w Murzynnie

Historia

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z I poł. XIII w. Wówczas była ona częściowo w posiadaniu biskupów kujawskich, a częściowo wsią książęcą. W 1271 r. nastąpiło przekazanie wsi zakonowi krzyżackiemu, który zamierzał utworzyć tu swoją komturię. Nie doszło do tego jednak utworzono prokuratorię i z pewnością rozpoczęto budowę zamku. Przez cały czas wieś i najbliższy teren był areną walk polsko-krzyżackich. Ostatecznie Krzyżaków wyparto w 1422 r i miejscowość stała się polską królewszczyzną. Po niedługim czasie Murzynno było siedzibą starostwa niegrodowym obejmującym 7 miejscowości i dzierżawionym na przestrzeni lat przez rody Służewskich, Grudzińskich, Szczawińskich i Bnińskich. Przy czym tenutą było co najmniej od 1659 r, a przedtem częścią starostwa inowrocławskiego. Tuż po pierwszym zaborze pruskim Murzynno przekształcono w domenę pruską. W 1912 r. dołączono do Murzynna folwark Klepary (zakupione przez komisję kolonizacyjna w 1906). Wcześniej, bo w 1905 r. do Murzynna dołączono Bystronowice (zakupione przez komisję kolonizacyjną w 1903).
W drugiej połowie XVI w. wybudowano tu kościół rzymskokatolicki pw. Św. Mateusza (przed 1597 r.). Wydaje się jednak, że początków kościoła można szukać jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie był filią parafii w Brannie, potem utworzył niezależną parafię obejmującą Murzynno i Nową Wieś (dzisiejsze Żyrosławice). Na ogół były to świątynie drewniane. W 1854 r. wystawiono kościół murowany, który rozebrano w okresie międzywojennym, by utworzyć większy ukończony w 1934 r.
Oprócz kościoła Murzynno posiadało pocztę i dwie szkoły (katolicką i ewangelicką), urząd stanu cywilnego, utwardzone drogi i wiatrak koźlak. Niedaleko przechodziły tory gospodarczej kolejki buraczanej. W okresie pruskim sprowadzano kolonistów niemieckich jednak nigdy nie była to taka kolonizacja jak w pobliskim Murzynku. W latach 80. XIX w. było 20% ewangelików, w 1921 r. 50% jednak ilość ta malała do 1939 r. Rządcą domeny w latach 60. XIX w. był von Pelkowski, od co najpóźniej 1903 do co najmniej 1907 von Kunkel, a od najpóźniej 1913 do co najmniej 1926 dzierżawcą była rodzina Barczak.

Ludzie

W księdze adresowej z 1903 r. wymieniono nazwiska: Artur von Kunkel (zarządca domeny Murzynno), Schwantes (inspektor), Benedykczyński (właściciel gospodarstwa), Drygalski (właściciel gospodarstwa), Freter (właściciel gospodarstwa), Kamiński (gościniec), Kemper (właściciel gospodarstwa), Kłoskowski (sołtys), Kordziński (proboszcz, nauczyciel w stanie spoczynku), Pawlak (właściciel gospodarstwa), Rosołowski (nauczyciel), Saliński (karczma), Sobociński (właściciel gospodarstwa), Weiss (młynarz), Woinke (nauczyciel), Zimmermann (właściciel gospodarstwa)

Lista strat z I wojny światowej: Arndt, Barczak, Bentkowski, Bialka, Borowicz, Buczkowski, Ciesielski, Dąbrowski, Domagalski, Drogowski, Filczyński, Freter, Gliwiński, Guza, HildebrandtJanowczyk, Kiesewetter, Krayniack, Kubicki, Kucharski, Mildebrandt, Muller, Pazderski, Raats, Rohrbach, Rosolowski, Roszak, Sawicki, Sieracki, Sobociński, Szafrański, Tylloch, Urban, Wojciechowski

Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Kamiński (restauracja), Kłosowska (restauracja), Tabaczyński (kowal), Tokarz (szewc)

Księga adresowa z 1941 r. zawiera następujące nazwiska: Kamiński (rzeźnik, sklep), Urbański (rzeźnik, sklep), Zielke (kowal)

Bibliografia:

Adressbuch für die Stadt Inowrazlaw und die Kreise Inowrazlaw und Strelno, Inowrazlaw: Kujawischer Bote, 1903, s. 159.
E. Callier, Kruszwica, Inowrocław: Dziennik Kujawski, s. 152-154.
Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 206.
Die Geschichte, die wirtschaftliche und die kulturelle Entwickelung des Kreises Hohensalza bis zum Jahre 1911, Hohensalza, 1911, s. 84-85, 88-89.
"Gazeta Toruńska" z 13 sierpnia 1912 r., nr 183, s. 2.
Z. Guldon, Rozmieszczenie własności ziemskiej na Kujawach w II połowie XVI w., Toruń, 1964, s. 91.
Gueter-Adressbuch der Provinz Posen, Stettin: Paul Niekammer, 1907, s. 186-187.
Güter-Adressbuch für die Provinz Posen, Leipzig: Reichenbach'sche Verlagsbuchhandlung, 1913, s. 206-207.
Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego, Poznań, 1926, s. 88-89.
Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1367.
Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich, 1659-1665. Część 2: Województwa sieradzkie, łęczyckie, brzesko-kujawskie, inowrocławskie i Ziemia Dobrzyńska, Toruń: TNT, 1996, s. 313.
Murzynno na stronie Polskiezabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/9288/Murzynno/ [dostęp: 03.04.2015]
A. Pawiński, Źródła dziejowe, tom XII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Wielkopolska. Tom I, Warszawa: Gebethner i Wolff, 1883, s. 254.
Plan Odnowy Miejscowości Murzynno, Gniewkowo, 2009, http://gniewkowo.bipgmina.pl/wiadomosci/221/wiadomosc/105647/uchwala_nr_xlv3872009_rady_miejskiej_gniewkowo_z_dnia_30_grudnia [dostęp: 03.04.2015].
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 22.
F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa, 1880-1902, t. VI, s. 813.
Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 102-103.
A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 143.

Lapidaria » powiat inowrocławski » gmina Gniewkowo » Murzynno

cmentarz ewangelicki murzynno

wersja strony: 4, ostatnia edycja: 04 Apr 2015 09:37

Edytuj Oceń (0) Tagi Historia Pliki Drukuj Narzędzia + Opcje

Lapidaria

zapomniane nekropolie woj. kujawsko-pomorskiego