Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony tuż przy drodze krajowej nr 25, ok. 500 m. na zachód od centrum wsi Niechorz, w kierunku Sępólna. Ceglana brama umieszczona jest na skraju lasu i widoczna od strony szosy. Od północy, wschodu i zachodu cmentarz graniczy z lasem, od południa z szosą.
Podstawowe informacje
| Data założenia | XVIII w. (obecność świątyni rozebranej w 1739 r. uprawdopodabnia, że założony został już w XVIII w.) |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Sępólno (od 1772, od XVII w. był zbór w Sepólnie), w Niechorzu istniał dom modlitwy już w XVIII w., rozebrany w 1739 |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,24 ha |
| Nr działki | 77 |
| Kształt | zbliżony do prostokąta |
| Najstarszy zachowany nagrobek | ? |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945, ? |
Roślinność
| Drzewa | dąb, klon, … |
| Krzewy | lilak |
| Inne | barwinek |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny. Istnieje aleja.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | TAK | 2 | II poł. XIX w. | żeliwo,marmur | tylko podstawa po żeliwnym (fot. 4), i kawałek z marmuru (fot. 10, 11) |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | >3 | k. XIX - I poł. XX w. | lastryko | w tym dziecięce |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | >1 | k. XIX w - I poł. XX w.|piaskowiec | postument prawdopodobnie zakończony krzyżem (fot. 12) | |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | >6 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje - fot. Karolina Falleńczyk, 2015
Galeria zdjęć
fot. Karolina Falleńczyk, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Niechorzu.
Historia
Niechorz wymieniany jest najdawniej w 1496 r. jako wieś i młyn, który funkcjonuje od 1506 r. Podobno nazwa wywodzi się od polskiego słowa "niechać". Od 1739 r. istniał folwark wystawiony za czasów gdy właścicielami Niechorza (do 1821 r.) byli Potuliccy. Nie wiadomo, czy opuszczenie wsi przez gburów w 1739 r. spowodowane było przez rozebranie tutejszej kalwińskiej świątyni ewangelickiej. Stała ona prawdopodobnie przy starszym z cmentarzy ewangelickich. Od tej pory protestanci uczęszczali do zboru w Sępólnie Krajeńskim. Od co najmniej 1754 do co najmniej do 1920 r. działała szkoła ewangelicka. W 1925 r. stanowisko nauczyciela było nieobsadzone. W okresie międzywojennym właścicielem majątku była rodzina Szukalskich.
W latach 80. XIX w. ewangelicy stanowili ok. 95% mieszkańców. W 1921 r. było ich 73%. Z dawnej zabudowy można zobaczyć dwór oraz młyn wodny.
Ludzie
Lista strat z I wojny światowej: Barabas, Becker, Berndt, Bigalke, Bleck, Erdmann, Frase, Grabau, Gutknecht, Iwitzki, Jacobus, Jahr, Janke, Kiesel, Kramer, Kruger, Lenz, Lockstadt, Loeper, Lubrecht, Manthei, Marach, Marquardt, Mirschel, Neubauer, Niemczyk, Pinkowski, Reetz, Schultz, Seehaver, Straßewski, Swinka, Turczynski, Wiedenhöft, Winter, Zühlsdorf
W księdze adresowej z 1928 r. wymieniono nazwiska: Bleck (gospodarz), Heindrich (gospodarz), Lindenburg (gospodarz), Radtke (gospodarz), Rasmus (gospodarz), Szukalski (cegielnia), Winowiecki (młyn)
Bibliografia:
- 2571 Zempelburg, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1874.
- E. Calier, Powiat nakielski w XVI stuleciu. Szkic geograficzno-historyczny, Poznań: W. Simon, 1886, s. 30.
- J. Dorawa, Szkice z dziejów wsi podsępoleńskich, [w:] "Dzieje Sępólna Krajeńskiego" pod red. Z. Biegańskiego, 2010, s. 522-523.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 492-494.
- Informacje o Niechorzu na stronie powiatu sępoleńskiego, http://www.powiat-sepolno.pl/201,niechorz.html [dostęp: 03.02.2015]
- Kalendarz nauczycielski na rok 1925, Tuchola, 1924, s. 50.
- W. Krasiński, Zarys dziejów powstania i upadku reformacji w Polsce, t. II, cz. 2, Warszawa: J. Bursche, 1905, s. 158.
- Księga adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów województwa pomorskiego, Toruń, 1929, s. 460.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1189.
- A. Mietz, Archidiakonat kamieński archidiecezji gnieźnieńskiej. Struktura terytorialna i stan kościołów w czasach staropolskich 1512-1772, Włocławek: Lega, 2005, s. 101.
- Niechorz w Polonia Maior - Fontes, dokument elektroniczny, 2009.
- Plan odnowy miejscowości Niechorz 2008-2015, 2008
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 42.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. VII, s. 45-46.