Cmentarz ewangelicki - Niechorz II

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

niechorz.PNG

Opis cmentarza

las.png chronione.png
Położenie

Cmentarz położony tuż przy drodze krajowej nr 25, ok. 500 m. na zachód od centrum wsi Niechorz, w kierunku Sępólna. Ceglana brama umieszczona jest na skraju lasu i widoczna od strony szosy. Od północy, wschodu i zachodu cmentarz graniczy z lasem, od południa z szosą.

Podstawowe informacje
Data założenia k. XIX w. / p. XX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Sępólno (od 1772, od XVII w. był zbór w Sepólnie), w Niechorzu istniał dom modlitwy już w XVIII w., rozebrany w 1739
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,29 ha
Nr działki 17
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek ?
Istniejąca dokumentacja Karta cmentarza, oprac. C. Ostas, 1988
Zagrożenia śmieci
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1965, ?

Cmentarz urzędowo zamknięty 26.06.1965 (UZC III - /149/ 65)

Roślinność
Drzewa dąb, świerk, …
Krzewy
Inne barwinek, paproć, bluszcz

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny. Istnieje aleja. Od północy ograniczony szpalerem świerków.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK ok. 40 I poł. XX w. lastryko co najmniej 10 dziecięcych
Mogiły ziemne TAK 2 ? - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - w 1988 istniały 2 ogrodzenia żeliwne
Postumenty TAK >3 I poł. XX w. piaskowiec, lastryko -
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE >40 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - w 1988 istniały słupki od ogrodzenia
Brama TAK 1 XX w. cegła -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje


Galeria zdjęć

fot. Karolina Falleńczyk, 2017

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14

fot. Karolina Falleńczyk, 2014

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18

fot. Karta cmentarza, oprac. C. Ostas, 1988

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13

Renowacja

Nie przeprowadzono. Dwa nagrobki są zadbane, co dowodzi pamięci choć niekoniecznie lokalnych mieszkańców. W planie odnowy miejscowości Niechorz na lata 2008-2015 nie zostały ujęte działania związane z cmentarzem. W 2017 sierpniowa nawałnica doprowadziła do połamania znacznej ilości drzew na cmentarzu wskutek czego uszkodzone zostały nagrobki. Na dzień 27.12.2017 nie zostało to sprzątnięte.


Osadnictwo w Niechorzu

Historia

Niechorz wymieniany jest najdawniej w 1496 r. jako wieś i młyn, który funkcjonuje od 1506 r. Podobno nazwa wywodzi się od polskiego słowa "niechać". Od 1739 r. istniał folwark wystawiony za czasów gdy właścicielami Niechorza (do 1821 r.) byli Potuliccy. Nie wiadomo, czy opuszczenie wsi przez gburów w 1739 r. spowodowane było przez rozebranie tutejszej kalwińskiej świątyni ewangelickiej. Stała ona prawdopodobnie przy starszym z cmentarzy ewangelickich. Od tej pory protestanci uczęszczali do zboru w Sępólnie Krajeńskim. Od co najmniej 1754 do co najmniej do 1920 r. działała szkoła ewangelicka. W 1925 r. stanowisko nauczyciela było nieobsadzone. W okresie międzywojennym właścicielem majątku była rodzina Szukalskich.
W latach 80. XIX w. ewangelicy stanowili ok. 95% mieszkańców. W 1921 r. było ich 73% Z dawnej zabudowy można zobaczyć dwór oraz młyn wodny.

Ludzie

Lista strat z I wojny światowej: Barabas, Becker, Berndt, Bigalke, Bleck, Erdmann, Frase, Grabau, Gutknecht, Iwitzki, Jacobus, Jahr, Janke, Kiesel, Kramer, Kruger, Lenz, Lockstadt, Loeper, Lubrecht, Manthei, Marach, Marquardt, Mirschel, Neubauer, Niemczyk, Pinkowski, Reetz, Schultz, Seehaver, Straßewski, Swinka, Turczynski, Wiedenhöft, Winter, Zühlsdorf

W księdze adresowej z 1928 r. wymieniono nazwiska: Bleck (gospodarz), Heindrich (gospodarz), Lindenburg (gospodarz), Radtke (gospodarz), Rasmus (gospodarz), Szukalski (cegielnia), Winowiecki (młyn)


Bibliografia:

  1. 2571 Zempelburg, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1874. comp.jpg
  2. E. Calier, Powiat nakielski w XVI stuleciu. Szkic geograficzno-historyczny, Poznań: W. Simon, 1886, s. 30. comp.jpg
  3. J. Dorawa, Szkice z dziejów wsi podsępoleńskich, [w:] "Dzieje Sępólna Krajeńskiego" pod red. Z. Biegańskiego, 2010, s. 522-523.
  4. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 492-494. comp.jpg
  5. Informacje o Niechorzu na stronie powiatu sępoleńskiego, http://www.powiat-sepolno.pl/201,niechorz.html [dostęp: 03.02.2015]
  6. Kalendarz nauczycielski na rok 1925, Tuchola, 1924, s. 50. comp.jpg
  7. Karta cmentarza, oprac. C. Ostas, 1988
  8. W. Krasiński, Zarys dziejów powstania i upadku reformacji w Polsce, t. II, cz. 2, Warszawa: J. Bursche, 1905, s. 158. comp.jpg
  9. Księga adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów województwa pomorskiego, Toruń, 1929, s. 460. comp.jpg
  10. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1189. comp.jpg
  11. A. Mietz, Archidiakonat kamieński archidiecezji gnieźnieńskiej. Struktura terytorialna i stan kościołów w czasach staropolskich 1512-1772, Włocławek: Lega, 2005, s. 101.
  12. Niechorz w Polonia Maior - Fontes, dokument elektroniczny, 2009. comp.jpg
  13. Plan odnowy miejscowości Niechorz 2008-2015, 2008 comp.jpg
  14. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 42. comp.jpg
  15. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. VII, s. 45-46. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License