Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony ok. 250 m. na północ od dworca kolejowego w Otłoczynie. Będąc na stacji przy budynku dworcowym należy przejść na drugą stronę torów, a następnie skręcić w prawo (na północ). Ścieżką idziemy ok. 250 m. wzdłuż krawędzi lasu aż po lewej stronie zobaczymy aleję lipową prowadzącą na cmentarz (prawdopodobnie jedno z drzew leży powalone). Ze wszystkich stron cmentarz graniczy z lasem. Północna krawędź cmentarza jest jednocześnie granicą powiatu aleksandrowskiego.
Podstawowe informacje
| Data założenia | 1862 |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Otłoczyn (od 1897), Podgórz-Otłoczyn (1893-1897), przedtem Toruń (parafia nowomiejska) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,12 ha |
| Nr działki | nie wyodrębniono, na terenie 3298/2 |
| Kształt | czworokąt zbliżony do prostokąta |
| Najstarszy zachowany nagrobek | I poł. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, zniesienie cmentarza |
| Stan zachowania | UPORZĄDKOWANY, Typ VIa |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, - |
Roślinność
| Drzewa | lipa, klon, sosna, ? |
| Krzewy | lilak, grochodrzew |
| Inne | bluszcz, fiołek wonny, trawa, … |
Układ cmentarza zatarty. Istnieje aleja lipowa o długości, ok. 75 m. prowadząca na cmentarz (w 1987 r. naliczono 20 drzew). Jest to starodrzew w wieku 100-150 lat. Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Jedna z lip leży od 2012 r. Na zachodnim skraju rośnie olbrzymie iglaste drzewo.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 9 | I poł. XX w. | lastryko, beton | w tym 4 dziecięce i 1 destrukt |
| Mogiły ziemne | TAK | 2 | ? | - | jedna dziura po nagrobku i jedna mogiła ziemna |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 10 | I poł. XX w. | lastryko, beton | 4 podstawy pod krzyż, 4 destrukty, 2 postumenty przy mogiłach |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | 19 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | artykuł z 1946 mówi o zniszczonym ogrodzeniu |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak informacji na temat grobów o znaczeniu historycznym oraz osób szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje - fot. Karta cmentarza (118) Otłoczyn, cmentarz ewangelicki II, oprac. P. Kokotkiewicz, 1987; fot. Michał P. Wiśniewski, 2015;
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
 |
| fot. 23 |
 |
| fot. 24 |
 |
| fot. 25 |
 |
| fot. 26 |
 |
| fot. 27 |
 |
| fot. 28 |
 |
| fot. 29 |
 |
| fot. 30 |
 |
| fot. 31 |
 |
| fot. 32 |
 |
| fot. 33 |
 |
| fot. 34 |
 |
| fot. 35 |
fot. Karolina Falleńczyk, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
fot. Tymoteusz Słowikowski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
|
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
Renowacja
W lutym 2015 r. członkowie Grupy Turystyczno-Krajoznawczej z Miejskiego Centrum Kultury w Aleksandrowie Kujawskim znaleźli płytę nagrobną Wolfganga Schmude kilkadziesiąt metrów od Tążyny. Znalazcą okazał się być Pan Leszek Rutecki. Płyta ta stanowi sensację epigraficzną gdyż zawiera runy oraz gmerki. Nagrobek został zabrany z lasu i zabezpieczony. Tuż po uporządkowaniu cmentarza płyta zostanie złożona w miejscu gdzie pierwotnie spoczywała.
W marcu 2015 r. przystąpiono do prac porządkowych dzięki wygranej w konkursie "Tu mieszkam, tu zmieniam" organizowanym przez Bank Zachodni WBK. Podmiotami odpowiedzialnymi są Pracownia Orange z Otłoczyna i OSP Wołuszewo. W ramach projektu nazwanego "Otłoczyńscy prekursorzy" wyrwano zarastającą roślinność i przystąpiono do okopywania nagrobków. Prace trwają. Dotychczas udało się odnaleźć fragmenty płyty poziomej z III lub IV ćw. XIX w. oraz fragmenty tablicy zawierającej inskrypcję. Ponadto na jednym z nagrobków widnieją dane osoby zmarłej, które przed jego oczyszczeniem nie były widoczne.
Fotorelacje z poszczególnych etapów prac:
Osadnictwo w Otłoczynie.
Historia
Wieś została objęta osadnictwem olęderskim w 1615 r. Kontrakty przedłużono w 1641 r. i 1682 r. Potem olędrów osadził biskup kujawski Józef Rybiński w 1748 i 1788 r. - miejscowość należała do biskupstwa kujawskiego, a dokładnie do klucza raciążskiego. Na młyn zawarto osobny kontrakt w 1789 r.
Budowa linii kolejowej łączącej ówczesne Prusy z carską Rosją i usytuowanie stacji kolejowej Otłoczyn (1862 r.) jako ostatniej od strony Prus, tuż przed granicą z Rosją wymusiła powstanie infrastruktury granicznej, tj. komorę celną i inne urzędy, np. pocztę, w bezpośrednim sąsiedztwie stacji. Powstały dwa ośrodki funkcjonalne zwane współcześnie Otłoczyn wieś, w miejscu dawnej wsi olęderskiej położonej wzdłuż szlaku bursztynowego oraz Otłoczyn stacja, czyli dworzec i dawna infrastruktura nadgraniczna wybudowana w latach 1862-1908. Niewykluczone, że genezy powstania cmentarza należy szukać właśnie w związku z funkcjonowaniem granicy: osoby tam pracujące miały osobne miejsce pochówku.
Ludzie
Księga adresowa z 1912 r. zawiera następujące nazwiska: Albert (stelmach), Centkowski (gospodarz rolny), Dolatowski (karczma, gospodarz rolny), Dreher (kowal), Fallenczyk (młyn), Gliszyński (drogerzysta, strażnik drogi), Gorsch (gospodarz rolny, karczma), Hammermeister (gospodarz rolny), Hanke (strażnik celny), Kraska (miejscki zarządca majątku?), Kruger (nauczyciel, gospodarz rolny), Lange (osadnik), Mey (gospodarz rolny), Mielke (osadnik), Niederstrasser (żandarm), Ostrowski (strażnik), Pansegrau (gospodarz rolny), Piasecki (gospodarz rolny, gościniec), Schneiderwind (pastor), Szymański (żandarm), Tapper (dozorca łaźni?), Zakrzewski (gospodarz rolny).
Lista strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Adomeit, Brock, Dobslaff, Druszyński (Drużyński), Düster, Fenske, Gliszynski, Hammermeister, Janz, Kaiser, Kaminski, Karpinski, Langowski, Lau, Lisowski, Ostrowski, Risch, Rosenfeld, Rücker, Thimm, Tober, Wruck, Wudarski, Zitz
Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Dolatowska (szynk), Fallenczyk (młyn), Gerhard (szewc), Kruger (gospodarz rolny), Łapiński (szynk), Murawski (szewc), Piotrowski (kowal), hrabia Przeździecki (gospodarz rolny), Ronatowicz (młyn),
Księga adresowa z 1941 r. zawiera następujące nazwiska: Dolatowska (karczma)
Bibliografia:
- 3078 Schillno, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25 000, Königlich-Preussische Landesaufnahme, 1940.
- Adressbuch für Thorn. Stadt und Land 1912, Thorn: Dombrowski, 1912.
- Deutsches Reichs-Adressbuch, Berlin: Buch und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 130
- R. Guldon, Z. Guldon, Osadnictwo województwa inowrocławskiego w latach 1775-1789, "Ziemia Kujawska", 1981, t. VI, s. 99-113.
- Karta cmentarza (118) Otłoczyn, cmentarz ewangelicki II, oprac. P. Kokotkiewicz, 1987.
- T. Krzemiński, Ewangelicy niemieccy na terenie powiatu nieszawskiego w okresie międzywojennym, [w:] "Sześć narodów, pięć kultur, jedno miasto, wspólne losy" pod red. A. Cieśli, Aleksandrów Kujawski: Miejska Biblioteka Publiczna, 2008.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1196.
- H. Maercker, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888. Danzig, 1900, s. 423-424.
- Plan odnowy miejscowości Otłoczyn, 2008, s. 20-21, 26. [dostęp: 16.12.2014]
- Stacja Otłoczyn - tu był cmentarz (23.07.2012), Blog Jerzego, http://jerzy-foto.blogspot.com/2011/02/stacja-otoczyn-by-tu-cmentarz.html [dostęp: 16.12.2014]
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. VII, s. 758.
- Tajemnicze znaki na grobie, "Głos Nieszawski", s. a. (1937 albo 1938).