Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
Opis cmentarza


Położenie
Cmentarz położony ok. 250 m. na wschód od dawnej kaplicy staroluterańskiej (kościół Matki Boskiej Częstochowskiej) przy głównej drodze biegnącej przez wieś. Będąc przy kościele kierujemy się w stronę Nakła nad Notecią, po 250 m. po prawej mijamy dom z czerwonej cegły, od razu za nim też po prawej jest cmentarz.
Podstawowe informacje
Data założenia | XIX w. |
Wyznanie | ewangelicki |
Ówczesna parafia | Nakło nad Notecią (od 1797), w Rozwarzynie dom modlitwy w latach (1775-1914) |
Status | nieczynny |
Powierzchnia | ~0,21 ha |
Nr działki | na terenie 312 |
Kształt | zbliżony do prostokąta |
Najstarszy zachowany nagrobek | I poł. XX w. |
Istniejąca dokumentacja | ? |
Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
Data zamknięcia, likwidacji | 1945, - |
Roślinność
Drzewa | klon, dąb, … |
Krzewy | lilak, grochodrzew, … |
Inne | trawa, … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak informacji co do istnienia alei. Układ cmentarza czytelny.
Nagrobki i inne elementy
Nagrobki | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
Cippusy | NIE | - | - | - | - |
Grobowce | NIE | - | - | - | - |
Krzyże | NIE | - | - | - | - |
Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
Obeliski | NIE | - | - | - | - |
Mogiły obmurowane | TAK | ? | I poł. XX w. | lastryko, beton | |
Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
Postumenty | TAK | ? | I poł. XX w | lastryko, beton | przy mogiłach i osobno |
Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
ŁĄCZNIE | >15 | ||||
Elementy | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | widać fundamenty ogrodzenia od strony ulicy |
Brama | NIE | - | - | - | - |
Kościół | NIE | - | - | - | - |
Kaplica | NIE | - | - | - | - |
Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak danych o pochowanych tutaj osobach znanych lub szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje
Nie znaleziono. Istnieją 2 postumenty z napisami.
Galeria zdjęć
fot. Sławomir Sikorski, 2015
Renowacja
Nie przeprowadzono. Być może służył okolicznym staroluteranom.
Osadnictwo w Polichnie.
Historia
Wieś wymieniana w dokumentach już w 1394 r. choć osadnictwo w tym rejonie notowane jest o wiele wcześniej. Mimo, że leży na południe od Noteci to jako królewszczyzna przynależna starostwu nakielskiemu zaliczana była do Krajny, a nie Pałuk. W wyniku zmian administracyjnych po I zaborze pruskim oraz osadnictwu olęderskiemu w tym rejonie, wieś została podzielona na sołectwo Polichno Wilhelmsdorf, domenę Kirchberg (potem samodzielny Rozwarzyn) oraz Polichno Holendry (Polichno Hauland, Wilhelmshauland) zwane w okresie międzywojennym Polichnowem. Zmiany nazwy na niemieckie nastąpiła w 1873 r. Na najstarszych mapach tego rejonu powstałych z okazji powstawania Kanału Bydgoskiego z 1776 r. Polichno wieś zaznaczona jest jako olędry zaś późniejsze Polichnowo powstało gdzieś między 1776, a 1793.
Zanim powstała parafia ewangelicka w Nakle, w Polichnie (dokładniej w części dworskiej, dziś Rozwarzyn) urządzono w 1775 r. fachwerkową kaplicę protestancką, do której uczęszczali protestanci z całej okolicy. Dom modlitwy stał aż do czasu sprzedania majątku komisji osadniczej w 1914 r. Od 1797 r. ewangelicy polichnowscy należeli do parafii ewangelickiej w Nakle, szkoła była na miejscu naprzeciw opisywanego cmentarza - istniejący do dziś budynek pochodzi z 1912 r. Przez wiele lat za szkołę służył dom prywatny aż wybudowano osobny obiekt. Również w Polichnowie powstała szkoła, w 1850 r. Obie były dwuklasowe. Od czasu do czasu w tych szkołach urządzane były nabożeństwa pod przewodnictwem pastora z Nakła. W Polichnowie swoją kaplicę posiadali również staroluteranie. Najpierw podlegali staroluterańskiej parafii w Bydgoszczy, a od 1894 r. nakielskiej. Dziś kaplica jest kościołem filialnym pw. Matki Boskiej Częstochowskiej parafii rzymskokatolickiej pw Matki Boskiej Bolesnej w Paterku.
W latach 80. XIX w. we wsi mieszkało ok. 96% ewangelików, a pierwszy spis powszechny z 1921 r. notuje ich 87% (dla Polichnowa).
Ludzie
Spis strat z I wojny światowej: Beltz, Biegalke, Dittmann, Ewald, Fechner, Haase, Hackbarth, Hartmann, Hinz, Hochtritt, Huhnke, Jagodzinski, Janikowski, Juhr, Jutrowski, Kreklau, Kriening, Kuhn, Lange, Lorenz, Lubitz, Manthey, Mischnick, Monch, Pisarski, Rabsilber, Rönnspieß, Schlegel, Stein, Weiß, Wiese.
Księga adresowa z 1928 r.:Werke (kowal), Schmidt (młyn), Furst (nabiał)
Księga adresowa z 1941 r.: Wahl (kowal)
Zginęli w II wojnie światowej: Oskar Beiersdorf, Herbert Kriening, Friedrich Wiese, Erich Roepke i Werner Roepke pod Stalingradem, Hugo Zempel, Otto Loeper, Paul Krienke
Nazwiska mieszkańców w 1945 r. (Polichno-wieś i Polichno olędry): Beyersdorf, Bosche, Bolke, Brach, Dracht, Eiermann, Ewald (sklep kolonialny), Gehrke (mistrz murarski), Glasmann (pracownik kolei), Godel. Grumm, Halke, Hinz (nauczyciel), Hippel, Huhnke, Jeschke, Kowall, Kriening, Kybulski (karczma), Lange, Lubnitz, Loper, Manthey, Mielke, Monch, Molzan, Petzold, Peschke, Preuss, Pulina, Reek, Riege, Ronspiess, Ropke, Rosenau, Schattschneider, Schwanke, Schwarzrock (nauczycielka), Spletter, Steinke, Teske, Tessmer, Wahl (kowal), Wendland, Werk, Wiese, Wirth, Zempel, Zilch
Inne:
Stelle - nazwisko nauczyciela
Bibliografia:
- 2871 Nakel a. d. Netze, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940.
- Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 160.
- "Gazeta Toruńska" z 04.06.1873 r., nr 126, s. 3.
- K. J. Hładykiewicz, Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku, Lwów, 1932 r., s. 130.
- Krajna i Nakło. Studja i rozprawy wydane z okazji pięćdziesięciolecia gimnazjum imienia Bolesława Krzywoustego w Nakle, Nakło, 1926, s. 4, 104, 191.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1391.
- H. Papstein, Kreis Wirsitz, ein westpreußisches Heimatbuch, Bad Zwischenahn : Heimatkreis Wirsitz/Westpreussen, 1982, s. 61, 67, 77, 328-331.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 122.
- Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Nakło nad Notecią. Uwarunkowania rozwoju, Warszawa, 2010.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. VIII, s. 590.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 224-227.