Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony w lesie. Na zachodnim krańcu wsi znajduje się skrzyżowanie dróg. Wybieramy drogę asfaltową na południe w kierunku Lipinek i Jeżewa. Po niecałych 170 metrach mamy po lewej stronie leśną drogę. Wjeżdżamy w nią i po ok. 150 metrach mamy następne skrzyżowanie. Kierujemy się na prawo i po 100 metrach po prawej stronie widzimy cmentarz. Ze wszystkich stron sąsiaduje z lasem.
Podstawowe informacje
| Data założenia | k. XIX/p. XX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Przewodnik (od 1896), Nowe (1774-1896) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,07 ha |
| Nr działki | nie wydzielono, na terenie działki nr 3050 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | p. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja | |
| Zagrożenia | śmieci, dewastacja |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, - |
Porównując wielkość cmentarza na starej mapy ze współczesną można odnieść wrażenie, że pierwotnie był większy.
Roślinność
| Drzewa | sosna, ?, , … |
| Krzewy | lilak, śnieguliczka… |
| Inne | trawa, … |
Układ zewnętrzny częściowo czytelny, układ wewnętrzny częściowo czytelny. Brak pomników przyrody.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mogiły obmurowane | TAK | 3 | k. XIX - I poł. XX w. | beton | |
| Mogiły obmurowane z postumentem | TAK | 7 | k. XIX - I poł. XX w. | beton, piaskowiec | - |
| Mogiły ziemne | ? | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
| RAZEM | >10 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Inskrypcje
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2017
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Przewodniku
Historia
Początku miejscowości Przewodnik należy upatrywać w tworzeniu administracji leśnej na terenie Prus Zachodnich. Przewodnik stał się siedzibą obwodu leśnego Nowe (potem obwód zastąpiono słowem nadleśnictwo). Bez archiwaliów trudno podać rok powstania. Zaznaczono ją na mapie Schroettera z 1802 roku. Z jednej strony wiadomo, że Kamera Domen i Wojny w Kwidzynie już w 1784 roku wydzieliła 17 obwodów leśnych, z drugiej strony nie ma Przewodnika w spisie miejscowości z 1789. Przyjmujemy zatem roboczo, że Przewodnik powstał w ostatniej dekadzie XVIII wieku lub na samym początku XIX w. W 1818 roku prócz nadleśnictwa istniała tu karczma i niewielka kolonia z 2 dymami. W 1868 roku Przewodnik liczył 39 osób, z czego 54% to ewangelicy. Szkoła znajdowała się w Jeżewnicy (woj. pomorskie) zaś parafia ewangelicka w Nowem (ponad 20 km). Parafia ewangelicka w Przewodniku powstała w 1896 roku. Głównym inicjatorem jej powstania było Gustav Adolf Verein, które ochoczo wspierało budowę kościoła. Budynek wzniesiono nie prędzej niż w 1904. Tuż przed I wojną światową mieszkało tu 178 osób, w tym 46% ewangelików. Przypuszcza się, że cmentarz powstał wraz z parafią na przełomie XIX i XX wieku. Pierwszy spis powszechny wykazał duży spadek ludności. W 1921 żyło tu 65 osób, z czego 29% to ewangelicy. Wówczas Przewodnik składał się z wsi, nadleśnictwa, osady i 6 leśnictw.
Ludzie
Lista strat z I wojny światowej wymienia następujące nazwiska: Happe, Kuhnemann, Pestka, Petzhold, Radtke, Zimmermann
Księga adresowa Polski z 1928 r. wymienia następujące nazwiska: Groszkowski (karczma), Koschmider (tartak), Ziółkowski (młyn)
Bibliografia:
- 2376 Osche, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1910.
- E. Jacobson, Topographisch statistisches Handbuch fur den Regierungsbezirk Marienwerder, Danzig, 1869, s. 150-151.
- E. Jakus-Borkowa, Toponimia powiatu świeckiego, 1987, s. 88.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1203.
- H. Maercker, Eine polnische Starostei und ein preußischer Landkreis. Geschichte des Schwetzer Kreises 1473-1873, Band II, "Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins, 1886-1888, H. 17-19", s. 171.
- K. Miesala, Zarys dziejów nadleśnictwa Osie, 2013, s. 15,
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 53.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IX, s. 182.
- "Thorner Presse", 1896, nr 260, s. 1.
- R. Wojnerowicz, Śladami własnej przeszłości, 2016, http://www.osie.torun.lasy.gov.pl/historia/-/asset_publisher/1M8a/content/sladami-wlasnej-przeszlosci