Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
Opis cmentarza


Położenie
Cmentarz położony na skraju lasu przy drodze krajowej nr 10. Znajduje się ok. 70 m. na wschód od zatoczki, przy której stoi smażalnia ryb, po przeciwnej stronie w stosunku do niej. Cmentarz od północy sąsiaduje z DK 10, od wschodu i południa z lasem, a od wschodu z leśną ścieżką i lasem.
Podstawowe informacje
Data założenia | pocz. XIX w. |
Wyznanie | ewangelicki |
Ówczesna parafia | Solec Kujawski (od 1834), przedtem Bydgoszcz. Dom modlitwy znajdował się w Przyłubiu |
Status | nieczynny |
Powierzchnia | ~0,19ha |
Nr działki | 474 |
Kształt | prostokąt |
Najstarszy zachowany nagrobek | k. XIX w. |
Istniejąca dokumentacja | ? |
Zagrożenia | - |
Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
Data zamknięcia, likwidacji | 1945, - |
Roślinność
Drzewa | dąb, … |
Krzewy | lilak |
Inne | barwinek, bluszcz, … |
Brak alei lub niemożliwa do wyodrębnienia. Na cmentarzu 2 dęby szypułkowe będące pomnikami przyrody o średnicach 396 i 343 cm
Nagrobki i inne elementy
Nagrobki | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
Cippusy | NIE | - | - | - | - |
Grobowce | NIE | - | - | - | - |
Krzyże | NIE | - | - | - | - |
Mogiły obmurowane | TAK | 20 | k. XIX - pocz. XX w. | piaskowiec, cegła, sztuczny kamień | |
Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
Obeliski | NIE | - | - | - | - |
Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
Postumenty | TAK | 1 | k. XIX w. | piaskowiec | |
Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
Elementy | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
Brama | NIE | - | - | - | - |
Kościół | NIE | - | - | - | - |
Kaplica | NIE | - | - | - | - |
Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak danych o pochówkach osób znanych i szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2015
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2015
Renowacja
Nie przeprowadzono. Na nagrobkach stojących przy pomniku przyrody znajdują się znicze co dowodzi pamięci lokalnych mieszkańców.
Osadnictwo w Jajtawach
Historia
Olędrów osadził Krzysztof Koryciński, tenutariusz gniewkowski w 1616. Po Potopie lustracje nie zanotowały wsi. Na mapie Schrottera mamy wieś Getau tworzącą ciągły pas od mniej więcej punktu, w którym mamy pozostałości po leśniczówce Gajtowo do zjazdu do gospodarstw nr 39 i 40. Inne nazwy miejscowości znalezione na mapach i spisach to: Jajkowo, Jautowo, Jaytowy, Gajtawy. Spis z 1818 r. wymienia nawet Kępę Jaytowską na Wiśle. Leśniczówka funkcjonowała już w 1893 r. Przez cały wiek XIX i wcześniej Jajtawy położone były w granicach ówczesnego powiatu inowrocławskiego. Na mapie z 1900 r. następuje istotna zmiana, a mianowicie zachodnia część Getau zostaje wchłonięta przez Przyłubie Niemieckie, a tym samym przyłączona do powiatu bydgoskiego, a leśniczówka zostaje w powiecie inowrocławskim. Formalnie wieś jako osobny byt administracyjny przestaje istnieć. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę mamy leśniczówkę Gajtowo, a potem Jajtawy należącą do nadleśnictwa w Osieku Wielkim natomiast zachodnia część wsi zostaje w Przyłubiu zwanym w okresie międzywojennym Przyłubiem Krajeńskim.
W zasobach Tajnego Archiwum Państwowego Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego dotyczących regencji bydgoskiej znajdują się akta związane z zakupem ziemi przez państwo Lange oraz przez rodziny Kruger i Pansegrau z pierwszej dekady XX w.
Protestanci od 1834 r. podlegali parafii ewangelickiej w Solcu Kujawskim jednak mieli do dyspozycji szkołę w Przyłubiu Niemieckim, w której odprawiano nabożeństwa. Z zapisu w Słowniku Geograficznym… wynika, że były problemy co do wyegzekwowania obowiązku szkolnego (lata 80. XIX w.) jednak wcześniej w 1855 r. Jajtawy mogły pochwalić się dwoma absolwentami (bracia Menz) królewskiego gimnazjum w Chełmnie, którzy studiowali w Berlinie.
Zgodnie ze spisem ludności zawartym w SUIKZP gminy Solec Kujawski leśniczówka zamieszkana była jeszcze w 2006 r.
Ludzie
Księga strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Mode, Noack, Wick
Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Dyba (karczma)
Inne:
Herman Menz i Ferdynand Menz - abiturienci
Źródła i opracowania:
- 226 Thorn, Karte des Deutschen Reiches, 1:100 000, 1893.
- 2976 Pensau, Messtischblatt, 1:25 000, 1900.
- Baza danych Geheimes Stadtarchiv Preußischer Kulturbesitz
- Dane metrykalne rodziny Pittelkau, http://home.comcast.net/~pittelkau/weddings.htm [dostep: 23.12.2014]
- Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. 4, Die Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Posen und ihre Bevölkerung : nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. December 1871, Berlin, 1874, s. 190-191.
- Gemeindelexikon für die Provinz Posen: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1 Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1888, s. 220-221.
- Gemeindelexikon für das Königreich Preussen… H. 5. Provinz Posen, Berlin, 1908, s. 56.
- Gemeindelexikon die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln : auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1912, s. 38 (Reg. Bromberg).
- G. Meinhardt, Aus Brombergs Vergangenheit. Ein Heimatbuch für den Stadt- und Landkreis,Wilhelmshaven : Bidegast-Vereinigung e. V., 1973 s. 46. - z błędem.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 24.
- Sprawozdanie z Królewskiego katolickiego Gimnazyum w Chełmnie z roku szkólnego 1854-1855, Culm: W. Lohde, 1855, s. 41.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 374.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Solec Kujawski. Część druga. Kierunki rozwoju, Solec Kujawski, 2008, s. 26.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Solec Kujawski. Część druga. Uwarunkowania rozwoju, Solec Kujawski, 2008, s. 17.
- Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 88.
- Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, Bromberg: Gruenauer, 1833, s. 74.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 78-79.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 367.