Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na skraju lasu przy drodze krajowej nr 10. Znajduje się ok. 70 m. na wschód od zatoczki, przy której stoi smażalnia ryb, po przeciwnej stronie w stosunku do niej. Cmentarz od północy sąsiaduje z DK 10, od wschodu i południa z lasem, a od wschodu z leśną ścieżką i lasem.
Podstawowe informacje
| Data założenia | pocz. XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Solec Kujawski (od 1834), przedtem Bydgoszcz. Dom modlitwy znajdował się w Przyłubiu |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,19ha |
| Nr działki | 474 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | k. XIX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | - |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945, - |
Roślinność
| Drzewa | dąb, … |
| Krzewy | lilak |
| Inne | barwinek, bluszcz, … |
Brak alei lub niemożliwa do wyodrębnienia. Na cmentarzu 2 dęby szypułkowe będące pomnikami przyrody o średnicach 396 i 343 cm
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 20 | k. XIX - pocz. XX w. | piaskowiec, cegła, sztuczny kamień | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 1 | k. XIX w. | piaskowiec | |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Brak danych o pochówkach osób znanych i szczególnie zasłużonych.
Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2015
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
 |
| fot. 22 |
Renowacja
Nie przeprowadzono. Na nagrobkach stojących przy pomniku przyrody znajdują się znicze co dowodzi pamięci lokalnych mieszkańców.
Osadnictwo w Jajtawach
Historia
Olędrów osadził Krzysztof Koryciński, tenutariusz gniewkowski w 1616. Po Potopie lustracje nie zanotowały wsi. Na mapie Schrottera mamy wieś Getau tworzącą ciągły pas od mniej więcej punktu, w którym mamy pozostałości po leśniczówce Gajtowo do zjazdu do gospodarstw nr 39 i 40. Inne nazwy miejscowości znalezione na mapach i spisach to: Jajkowo, Jautowo, Jaytowy, Gajtawy. Spis z 1818 r. wymienia nawet Kępę Jaytowską na Wiśle. Leśniczówka funkcjonowała już w 1893 r. Przez cały wiek XIX i wcześniej Jajtawy położone były w granicach ówczesnego powiatu inowrocławskiego. Na mapie z 1900 r. następuje istotna zmiana, a mianowicie zachodnia część Getau zostaje wchłonięta przez Przyłubie Niemieckie, a tym samym przyłączona do powiatu bydgoskiego, a leśniczówka zostaje w powiecie inowrocławskim. Formalnie wieś jako osobny byt administracyjny przestaje istnieć. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę mamy leśniczówkę Gajtowo, a potem Jajtawy należącą do nadleśnictwa w Osieku Wielkim natomiast zachodnia część wsi zostaje w Przyłubiu zwanym w okresie międzywojennym Przyłubiem Krajeńskim.
W zasobach Tajnego Archiwum Państwowego Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego dotyczących regencji bydgoskiej znajdują się akta związane z zakupem ziemi przez państwo Lange oraz przez rodziny Kruger i Pansegrau z pierwszej dekady XX w.
Protestanci od 1834 r. podlegali parafii ewangelickiej w Solcu Kujawskim jednak mieli do dyspozycji szkołę w Przyłubiu Niemieckim, w której odprawiano nabożeństwa. Z zapisu w Słowniku Geograficznym… wynika, że były problemy co do wyegzekwowania obowiązku szkolnego (lata 80. XIX w.) jednak wcześniej w 1855 r. Jajtawy mogły pochwalić się dwoma absolwentami (bracia Menz) królewskiego gimnazjum w Chełmnie, którzy studiowali w Berlinie.
Zgodnie ze spisem ludności zawartym w SUIKZP gminy Solec Kujawski leśniczówka zamieszkana była jeszcze w 2006 r.
Ludzie
Księga strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Mode, Noack, Wick
Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Dyba (karczma)
Inne:
Herman Menz i Ferdynand Menz - abiturienci
Źródła i opracowania:
- 226 Thorn, Karte des Deutschen Reiches, 1:100 000, 1893.
- 2976 Pensau, Messtischblatt, 1:25 000, 1900.
- Baza danych Geheimes Stadtarchiv Preußischer Kulturbesitz
- Dane metrykalne rodziny Pittelkau, http://home.comcast.net/~pittelkau/weddings.htm [dostep: 23.12.2014]
- Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. 4, Die Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Posen und ihre Bevölkerung : nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. December 1871, Berlin, 1874, s. 190-191.
- Gemeindelexikon für die Provinz Posen: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1 Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1888, s. 220-221.
- Gemeindelexikon für das Königreich Preussen… H. 5. Provinz Posen, Berlin, 1908, s. 56.
- Gemeindelexikon die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln : auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1912, s. 38 (Reg. Bromberg).
- G. Meinhardt, Aus Brombergs Vergangenheit. Ein Heimatbuch für den Stadt- und Landkreis,Wilhelmshaven : Bidegast-Vereinigung e. V., 1973 s. 46. - z błędem.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 24.
- Sprawozdanie z Królewskiego katolickiego Gimnazyum w Chełmnie z roku szkólnego 1854-1855, Culm: W. Lohde, 1855, s. 41.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 374.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Solec Kujawski. Część druga. Kierunki rozwoju, Solec Kujawski, 2008, s. 26.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Solec Kujawski. Część druga. Uwarunkowania rozwoju, Solec Kujawski, 2008, s. 17.
- Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 88.
- Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, Bromberg: Gruenauer, 1833, s. 74.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 78-79.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 367.