Cmentarz ewangelicki - Przyłubie (Jajtawy)

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

getau.PNG

Opis cmentarza

las.png mennonici.png
Położenie

Cmentarz położony na skraju lasu przy drodze krajowej nr 10. Znajduje się ok. 70 m. na wschód od zatoczki, przy której stoi smażalnia ryb, po przeciwnej stronie w stosunku do niej. Cmentarz od północy sąsiaduje z DK 10, od wschodu i południa z lasem, a od wschodu z leśną ścieżką i lasem.

Podstawowe informacje
Data założenia pocz. XIX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Solec Kujawski (od 1834), przedtem Bydgoszcz. Dom modlitwy znajdował się w Przyłubiu
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,19ha
Nr działki 474
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek k. XIX w.
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia -
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945, -
Roślinność
Drzewa dąb, …
Krzewy lilak
Inne barwinek, bluszcz, …

Brak alei lub niemożliwa do wyodrębnienia. Na cmentarzu 2 dęby szypułkowe będące pomnikami przyrody o średnicach 396 i 343 cm

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK 20 k. XIX - pocz. XX w. piaskowiec, cegła, sztuczny kamień
Mogiły ziemne NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty TAK 1 k. XIX w. piaskowiec
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Brak danych o pochówkach osób znanych i szczególnie zasłużonych.

Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2015


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2015

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22

Renowacja

Nie przeprowadzono. Na nagrobkach stojących przy pomniku przyrody znajdują się znicze co dowodzi pamięci lokalnych mieszkańców.


Osadnictwo w Jajtawach

Historia

Olędrów osadził Krzysztof Koryciński, tenutariusz gniewkowski w 1616. Po Potopie lustracje nie zanotowały wsi. Na mapie Schrottera mamy wieś Getau tworzącą ciągły pas od mniej więcej punktu, w którym mamy pozostałości po leśniczówce Gajtowo do zjazdu do gospodarstw nr 39 i 40. Inne nazwy miejscowości znalezione na mapach i spisach to: Jajkowo, Jautowo, Jaytowy, Gajtawy. Spis z 1818 r. wymienia nawet Kępę Jaytowską na Wiśle. Leśniczówka funkcjonowała już w 1893 r. Przez cały wiek XIX i wcześniej Jajtawy położone były w granicach ówczesnego powiatu inowrocławskiego. Na mapie z 1900 r. następuje istotna zmiana, a mianowicie zachodnia część Getau zostaje wchłonięta przez Przyłubie Niemieckie, a tym samym przyłączona do powiatu bydgoskiego, a leśniczówka zostaje w powiecie inowrocławskim. Formalnie wieś jako osobny byt administracyjny przestaje istnieć. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę mamy leśniczówkę Gajtowo, a potem Jajtawy należącą do nadleśnictwa w Osieku Wielkim natomiast zachodnia część wsi zostaje w Przyłubiu zwanym w okresie międzywojennym Przyłubiem Krajeńskim.
W zasobach Tajnego Archiwum Państwowego Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego dotyczących regencji bydgoskiej znajdują się akta związane z zakupem ziemi przez państwo Lange oraz przez rodziny Kruger i Pansegrau z pierwszej dekady XX w.
Protestanci od 1834 r. podlegali parafii ewangelickiej w Solcu Kujawskim jednak mieli do dyspozycji szkołę w Przyłubiu Niemieckim, w której odprawiano nabożeństwa. Z zapisu w Słowniku Geograficznym… wynika, że były problemy co do wyegzekwowania obowiązku szkolnego (lata 80. XIX w.) jednak wcześniej w 1855 r. Jajtawy mogły pochwalić się dwoma absolwentami (bracia Menz) królewskiego gimnazjum w Chełmnie, którzy studiowali w Berlinie.
Zgodnie ze spisem ludności zawartym w SUIKZP gminy Solec Kujawski leśniczówka zamieszkana była jeszcze w 2006 r.

Ludzie

Księga strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Mode, Noack, Wick

Księga adresowa z 1928 r. zawiera następujące nazwiska: Dyba (karczma)

Inne:
Herman Menz i Ferdynand Menz - abiturienci


Źródła i opracowania:

  1. 226 Thorn, Karte des Deutschen Reiches, 1:100 000, 1893. comp.jpg
  2. 2976 Pensau, Messtischblatt, 1:25 000, 1900. comp.jpg
  3. Baza danych Geheimes Stadtarchiv Preußischer Kulturbesitz comp.jpg
  4. Dane metrykalne rodziny Pittelkau, http://home.comcast.net/~pittelkau/weddings.htm [dostep: 23.12.2014]
  5. Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. 4, Die Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Posen und ihre Bevölkerung : nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. December 1871, Berlin, 1874, s. 190-191. comp.jpg
  6. Gemeindelexikon für die Provinz Posen: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1 Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1888, s. 220-221. comp.jpg
  7. Gemeindelexikon für das Königreich Preussen… H. 5. Provinz Posen, Berlin, 1908, s. 56. comp.jpg
  8. Gemeindelexikon die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln : auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1912, s. 38 (Reg. Bromberg). comp.jpg
  9. G. Meinhardt, Aus Brombergs Vergangenheit. Ein Heimatbuch für den Stadt- und Landkreis,Wilhelmshaven : Bidegast-Vereinigung e. V., 1973 s. 46. - z błędem.
  10. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 24. comp.jpg
  11. Sprawozdanie z Królewskiego katolickiego Gimnazyum w Chełmnie z roku szkólnego 1854-1855, Culm: W. Lohde, 1855, s. 41. comp.jpg
  12. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 374. comp.jpg
  13. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Solec Kujawski. Część druga. Kierunki rozwoju, Solec Kujawski, 2008, s. 26.
  14. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Solec Kujawski. Część druga. Uwarunkowania rozwoju, Solec Kujawski, 2008, s. 17.
  15. Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 88. comp.jpg
  16. Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks : mit einer geographisch-statistischen Übersicht derselben, Bromberg: Gruenauer, 1833, s. 74. comp.jpg
  17. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 78-79. comp.jpg
  18. A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 367. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License