Cmentarz ewangelicki - Przysiersk

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

MCcKp-VFzifJi7vqLxwY8dWUo7iK3JHUM5iTrJFtru7xry_Hr-z7XH8-mKifFoUDcNE1qkN7w7pPQ_Q=w320

Opis cmentarza

polny.png
Położenie

Cmentarz położony w polu na zachód od centrum wsi. Jedziemy drogą wojewódzką nr 240 w kierunku Tucholi i w Przysiersku skręcamy w lewo na skrzyżowaniu tuż za drogowskazem w lewo informującym o skręcie do Bukowca (naprzeciwko przystanku PKS). Potem cały czas jedziemy tak jak prowadzi nas droga aż do rozwidlenia z krzyżem gdzie wybieramy drogę po lewej stronie. Docieramy do punktu, w którym po lewej mamy żółty dom, a po prawej brzozę, a przy niej nieutwardzoną drogę. Stąd widać już charakterystyczny cmentarny zagajnik. Cmentarz sąsiaduje od południa ze ścieżką, a z pozostałych stron z polem uprawnym.

Podstawowe informacje
Data założenia istniał już przynajmniej w 1875
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Bukowiec (od 1855), Świecie (1773-1855); kaplica w Bukowcu istniała od 1788, od 1821 był filią Świecia
Status nieczynny
Powierzchnia ~ 0,15 ha
Nr działki 17
Kształt zbliżony do kwadratu
Najstarszy zachowany nagrobek ?
Istniejąca dokumentacja APE Malbork, ARK, sygn. 1825, [Cmentarz ewangelicki w Heinrichsdorf - Przysiersku, powiat Świecie - sprawy nadzoru administracyjnego i organizacji], 1875-1891; APE malbork, ARK, sygn. Der evangelischen Kirchhof in Heinrichsdorf [früher Przysiersk], 1880-1882
Zagrożenia śmieci, splantowanie
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data zamknięcia, likwidacji 1945?, -
Roślinność
Drzewa kasztanowiec, klon, akacja, …
Krzewy lilak, …
Inne trawa, pokrzywy, konwalia, barwinek, bluszcz…

Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny. Brak danych o alei.

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże NIE - - - -
Obeliski NIE - - - -
Mogiły obmurowane TAK > 10 I poł. XX w. lastryko, beton -
Mogiły ziemne NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Pola grobowe NIE - - - -
Postumenty TAK 3 I poł. XX w. beton, piaskowiec 1 tablica, 1 dąbek i podstawa pod krzyż
Przyścienne NIE - - - -
ŁĄCZNIE >11 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - wg mapy z 1900 posiadał ogrodzenie
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje


Galeria zdjęć

fot. Kornel Pleskot, 2016

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14

Renowacja

Nie przeprowadzono.


Osadnictwo w Przysiersku

Historia

Najstarsze pisemne informacje o Przysiersku pochodzą z 1326 roku. Wiadomo, że w 1351 Zakon Krzyżacki nadał wieś Janowi Klukow i jego spadkobiercom. Skądinąd wiadomo, że historia tutejszej parafii sięga przynajmniej XV wieku. A zatem Przysiersk był wsią o mieszanym charakterze własności: część włók należała do kościoła, część do rycerstwa, a część do gburów. Po II pokoju toruńskim Przysiersk stał się wsią królewską. Ziemia podzielona była na część gburską, sołtysią, kościelną i lemańską. Rozwojowi zaszkodził mocno potop szwedzki gdyż niemal cała wieś została wyludniona. Tuż po zaborze pruskim w 1773 wchodził w skład dóbr generałowej Czapskiej (nie podano czy chodzi o całą wieś, czy o folwark).
Sam kościół jako budynek murowamy został wybudowany w 1821 roku.
Wzmianki o szkole pojawiają się już w 1583 roku. Wraz z zaborem powstał obowiązek posyłania dzieci do szkół. W 1780 nauczał organista wraz z żoną. Nowy budynek powstał w 1865. Szkoła miała charakter bezwyznaniowy i wraz z odzyskaniem niepodległości przez Polskę placówka stała się polską szkołą powszechną.
Miejscowi protestanci podlegali pod parafię ewangelicką w Bukowcu. W 1868 stanowili 34% społeczności. Według akt archiwalnych cmentarz istniał już przynajmniej od 1875 roku. Pierwszy spis powszechny wykazał, że społeczność ewangelików skurczyła się do 10% w 1921 roku. Szkoła dla ewangelików mieściła się w okresie międzywojennym w Plewnie.

Ludzie

Lista strat w I wojnie światowej zawiera następujące nazwiska: Abschinski, Alfutowski, Arczyński, Baumgart, Bielski, Braun, Brandt, Budzbon, Czydłowski, Dejanowski, Depka, Dittmann, Fiałkowski, Gackowski, Goncerzewicz, Gorecki, Gregor, Grzonkowski, Hahn, Jaake, Jagodzinski, Jahnke, Janikowski, Janicki, Janke, Jurkiewicz, Kanogowski, Karger, Kierpkowski, Kierszkowski, Kornowski, Kortas, Krause, Kruszynski, Kuberski, Kuligowski, Kuschkowski, Kuhn, Lietke, Litewski, Marcus, Masłonowski, Meger, Meyer, Mindykoski, Miotk, Mordawski, Nitz, Nowacki, Ochendalski, Pawełkowski, Piontkowski, Puzołowski, Rahn, Ratański, Rejmanczykowski, Rynkowski, Ruszkowski, Samuelewski, Sass, Scharff, Schirm, Szydłowski, Sieracki, Skibicki, Streich, Stremel, Suchomski, Świeżyński, Szulerecki, Szydłowski, Theuss, Tobolski, Wasielewski, Wesołowski, Weyda, Wilczewski, Wróblewski

Kalendarz nauczycielski z 1925 r.: Teofil Grzemski, Jan Żywek, Franciszka Moliusówna

Księga adresowa z 1928 r. wymienia następujące nazwiska: Afeldt (murarz), Dąbrowski (szewc), Bolesław Domachowski (właściciel ziemski, 118 ha), Gącerzewicz (szewc), Jurkiewicz (zajazd), Krakowska (wyszynk), Kierzkowski (sklep bławatny, murarz, rzeźnik, stolarz, szewc), Klarkowski (kowal), Manikowski (pszczelarstwo), Matuszewski (nabiał), Meger (cieśla), Merschel (piekarz), Mitręga (bednarz), Pahl (stolarz), Rynk (wyszynk), Osiński (wiatrak), Pawłowski (koszykarz, szczotkarz), Poznański (kołodziej), Pszczoliński (murarz), Sinoracki (murarz), Straszak (kowal), Wasielewski (krawiec, murarz), Wojda (krawiec, zajazd),


Bibliografia:

  1. 2575 Heinrichsdorf, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1900. comp.jpg
  2. J. F. Goldbeck, Volständige Topographie des Königreichs Preussen, Marienwerder, 1789, s. 175.
  3. A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 532-533. comp.jpg
  4. E. Jacobson, Topographisch-statistisches Handbuch für den Regierungsbezirk Marienwerder, 1868, s. 166-167. comp.jpg
  5. Kalendarz nauczycielski na rok 1925, Tuchola, 1924, s. 55. comp.jpg
  6. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1203. comp.jpg
  7. H. Maercker, Eine polnische Starostei und ein preußischer Landkreis. Geschichte des Schwetzer Kreises 1473-1873, Band II, "Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins, 1886-1888, H. 17-19", s. 211-213. comp.jpg
  8. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 50. comp.jpg
  9. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IX, s. 228. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License