Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
Opis cmentarza



Położenie
Cmentarz położony po wschodniej stronie wsi. Należy w Ślesinie zjechać z DK10 w ul. Długą (kierunek na Samsieczno, na skrzyżowaniu). Po ok. 800 metrach docieramy do rozwidlenia gdzie obieramy kierunek na lewo. Dalej po ok. 2,3 km docieramy do miejsca gdzie po prawej stronie mamy figurkę maryjną, a kawałek dalej drogę polną w lewo. Wjeżdżamy tam i po ok. 150 metrach zatrzymamy się niemal vis-a-vis kaplicy, która się znajduje się ok. 20 metrów wgłąb lasku. Ze wszystkich stron graniczy z laskiem.
Podstawowe informacje
Data założenia | przynajmniej 1803 |
Wyznanie | ewangelicki |
Ówczesna parafia | Mrocza (od 1787) |
Status | nieczynny |
Powierzchnia | ~0,10 ha |
Nr działki | nie wyodrębniono, na terenie 47/5 |
Kształt | prostokąt |
Najstarszy zachowany nagrobek | 1803 |
Istniejąca dokumentacja | ? |
Zagrożenia | śmieci, dewastacja, likwidacja |
Stan zachowania | BARDZO ZŁY, Typ III |
Data zamknięcia, likwidacji | 1919?, - |
Najstarszym znaleziony nagrobek należy do właściciela majątku Johanna Stephana Schliepera, zm. w 1803, lecz według Deutsche Geschlechterbuch troje jego dzieci umarło w wielu kilku lat, a pierwsze w 1776 w Gumnowicach, a zatem jeśli nie zostały pochowane w Mroczy to cmentarz mógł być założony już w 1776.
Roślinność
Drzewa | dąb, klon, kasztanowiec, lipa … |
Krzewy | lilak, … |
Inne | konwalia, … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak informacji co do istnienia alei. Układ cmentarza czytelny.
Nagrobki i inne elementy
Nagrobki | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
Cippusy | NIE | - | - | - | - |
Grobowce | TAK | 1 | XIX w. | cegła, kamień | naziemny, zrujnowany, nie wiadomo czy to było mauzoleum, czy kaplica grobowa |
Krzyże | NIE | - | - | - | - |
Obeliski | NIE | - | - | - | - |
Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
Płyty poziome | TAK | 2 | 1803, 1807 | piaskowiec | - |
Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
Postumenty | TAK | 1 | 1885 | ? | - |
Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
ŁĄCZNIE | 4 stanowiska | ||||
Elementy | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mur ogrodzeniowy | TAK | - | XIX | kamień, cegła | 2 słupki ceglane od strony południowej |
Brama | NIE | - | - | - | - |
Kościół | NIE | - | - | - | - |
Kaplica | NIE | - | - | - | - |
Inne | NIE | - | - | - | - |
Na cmentarzu pochowano członków rodu Schlieper, właścicieli majątku Gumnowice (i Suchary)
Inskrypcje
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2015
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Gumnowicach
Historia
Pierwsze informacje o miejscowości Gumnowice pochodzą z 1386. Wówczas Przybysław z Gumnowic zawarł ugodę z klasztorem byszewskim. Co najmniej od 1432 właściciele majątku byli notowani w księgach grodzkich nakielskich. Drugie nazwisko poznajemy w 1471 gdy żona Stafana Gałczyńskiego, Katarzyna z Wituńskich przekazała mężowi swoje dobra, w tym Gumnowice. A zatem poprzednikami Gałczyńskich byli Wituńscy. Kolejnym rodem władającym majątkiem byli Samostrzelcy. Z danych z 1570 wynika, że Gumnowice były pustkowiem. Następne znane nazwisko odnotowano w roku 1632. Był to Wojciech Kościelski. Kościelscy byli obecni do 1654, gdy wieś została nadana Stanisławowi Ostrowskiemu. Była to zarazem najdawniejsza wzmianka dotycząca protestantyzmu w Gumnowicach gdyż Ostrowski był kalwinem. Dalsi właściciele to: Stanisław Konarski (od 1678), Dadźbóg Chociszewski (od 1694). Nie udało się znaleźć kto władał majątkiem przez większość XVIII wieku. Powstaje pytanie kiedy przybyli najbardziej interesujący nas ze względu na cmentarz rodowy, Schlieperowie. Otóż, według Deutsches Geschlechterbuch jeszcze przed 1784 dzieci Stanisławskiego sprzedały Gumnowice Wojciechowi Dembińskiemu (właścicielowi pobliskich Suchar). To samo źródło podaje iż już w 1783 zmarł w Gumnowicach jeden z synów Johana Stephana, Michael Friedrich. Na czytelne wskazanie na właściciela Gumnowic z rodziny Schlieper natrafiamy w 1789. Ród obecny był aż do roku 1919, gdy kupił go Józef Draheim będący zarazem ostatnim właścicielem.
Jeszcze w 1860 ewangelicy stanowili zdecydowaną większość mieszkańców Gumnowic. Potem, w odróżnieniu od trendu, ilość ewangelików zmniejsza się. Tuż przed I wojną było ich 27%. Natomiast tuż po odzyskaniu niepodległości, pierwszy spis powszechny z 1921 było tylko 4 protestantów na 221 mieszkańców. Ewangelicy podlegali pod parafię ewangelicką w Mroczy.
Ludzie
Znani Schlieperowie:
1. Johann Schlieper v Eva Manske. Dzieci, m. in.:
1a) Johann Stephan Schlieper (10.10.1772, Biegodzin -17.09.1803, Gumnowice)
ad 1a) Johann Stephan Schlieper ożeniony z Christine Remus (05.06.1750, Łukowo - 27.11.1807). Dzieci, m. in.:
1a1) Johann David Schlieper (14.11.1776, Gumnowice - 25.01.1812, Gumnowice) v Johanna Elisabeth Remus (??.04.1776-19.02.1808) vv Dorothea Elisabeth Kruger (po 1776 - ?)
1a2) Michael Friedrich Schlieper (1776, Gumnowice - 1783, Gumnowice)
1a3) Carl Gottlob Schlieper (1777, Gumnowice - 1784, Gumnowice)
1a4) Andreas Moritz Schlieper (02.02.1784, Gumnowice - 03.08.1867, Gumnowice) v Charlotte Frederieke Matthias (11.06.1790 - 31.05.1831)
1a5) Johanna Caroline Schlieper (04.05.1786, Gumnowice - 03.01.1839, Jaromierz) v Andreas Nehring (29.11.1774, Nowa Brda - 14.11.1823, Jaromierz)
1a6) August Wilhelm Schlieper (29.05.1788, Gumnowice - 30.07.1794, Gumnowice)
1a7) Ludwig Eduard Schlieper (28.05.1790, Gumnowice - ?) v Johanne Julianne Wilhelmine Wehr
ad 1a1) dzieci:
1a11) Christopch Wilhelm Carl Schlieper (14.08.1797, Iłowo - 07.06.1859, Milewo) v Justone Wehr (po 1797 - ?)
1a12) Johanna Caroline Amalie Schlieper (??.09.1799 - 01.1804, Iłowo)
1a13) Johann August Schlieper (20.02.1801 - ?)
1a14) Otto Eduard Gustav Schlieper (03.08.1802, Iłowo - 21.08.1871) v Dorothea Elisabeth Albertine Konitzer (09.02.1814 - 31.12.1886)
1a15) Johanna Emilie Schlieper (02.07.1805 - 12.07.1805, Iłowo)
ad 1a5) dzieci:
1a51) August Ludwig Nehring v Friederike Hinz (patrz: cmentarz-ewangelicki-rodowy-samsieczynek)
1a52) Emilie Nehring
1a53)Albertine Nehring
1a54) Carl Ferdinand Nehring
ad1a7) dzieci:
1a71) Moritz Alexander Gustav Schlieper (10.11.1813 - ?)
1a72) Ludwig Julius Ernst Schlieper (17.05.1816 - ?)
1a73) Carl Wilhelm Schlieper (09.12.1816 - ?)
1a74) Johann Albert Schlieper (21.12.1819 - ?)
1a75) Julianne Augusta Schlieper (09.06.1821 - ?)
Lista strat w I wojnie światowej: Doring, Gorzynski, Lammchen, Nowak, Rogowski, Rohn, Skiera, Staliński
Osoby, które w 1920 wyjechały do Niemiec: Jasmet (Auguste, Johann, Paul)
Księga adresowa z 1928: Józef Draheim (właściciel majątku)
Bibliografia:
- 2872 Slesin, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1878.
- Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen dem Areal nach von 500 Morgen, Berlin, 1872, s. 20-21.
- Amtsblatt der Königlichen Preußischen Regierung zu Bromberg z 07.04.1843, nr 14, s. 447.
- J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1846, s. 424.
- E. Callier, Powiat nakielski w XVI stuleciu, 1886, s. 17.
- "Dziennik Bydgoski" z 06.12.1919, nr 282, s. 3.
- Gemeindelexikon für die Provinz Posen: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1 Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1888, s. 206-207.
- Gemeindelexikon die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln : auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher Quellen, Berlin, 1912, s. 6-7. (Reg. Bromberg).
- J. F. Goldbeck, Volständige Topographie des Königreichs Preussen, Marienwerder, 1789, s. 73, 285.
- K. Grysińska, Działalność gospodarcza ziemiaństwa powiatu bydgoskiego w latach 1920-1939, "Kronika Bydgoska", 1999, t. 21, s. 88, 90, 91, 92, 98, 100.
- Gueter-Adressbuch der Provinz Posen, Stettin: Paul Niekammer, 1907, s. 158-159.
- Gumnowice na PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/8975/Gumnowice/
- Güter-Adressbuch für die Provinz Posen, 1913, s. 176-177.
- K. J. Hładykiewicz, Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku, Lwów, 1932 r., s. 243.
- A. Holsche, Geographie und Statistik von West- Süd- und Neu-Ostpreußen, Berlin, 1807, s. 58.
- S. Kozierowski, Badanie nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski. Tom I A-L, Poznań: Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1921, s. 244.
- Krajna i Nakło. Studja i rozprawy wydane z okazji pięćdziesięciolecia gimnazjum imienia Bolesława Krzywoustego w Nakle, Nakło, 1926, s. 66, 98, 99, 174.
- Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego, 1926, s. 6-7.
- Księga Adresowa Obywateli Ziemskich Rzeczypospolitej Polskiej, 1923, s. !.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1312.
- Kurzgefasstes statistisches Handbuch der Provinz Posen, Posen, 1877, s. 135.
- S. Łaniecki, Nadnoteckie pałace, dwory, folwarki Krajny i Pałuk, 2013, s. 276, 326, 331, 333, 338.
- Materiały genealogiczne rodziny Remus, http://remus.shidler.hawaii.edu/genes/WPrussia/rudna/LorenzChristophRemusandMarinneWenskiGeneology.htm
- "Orędownik na Powiat Bydgoski", 1920, nr 26, s. 147.
- A. Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Wielkopolska, t. I, Warszawa, 1883, s. 173.
- Plan odnowy miejscowości Gumnowice, Nakło, 2012.
- K. Rauer, Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter, 1857, s. 295.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 6.
- W. Skowroński, Rody szlacheckie w Wielkopolsce w XVI-XIX w. (litera S), s. a.
- Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Bydgoszczy i Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej w mieście Bydgoszczy na 1939 r., Warszawa, 1939, s. 115.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. II, s. 911.
- Teki Dworzaczka, http://teki.bkpan.poznan.pl/index_regesty.html
- Uebersicht der Bestandtheile und Verzeichniss aller Ortschadten des Bromberger Regierungsbezirks, 1818, s. 20.
- Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks, Bromberg: Gruenauer, 1833, s. 5.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 12-13.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 221-223.