Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Do Kitnowa najłatwiej dojedziemy kierując się drogą wojewódzką nr 538 z Radzynia w stronę Mełna. Tuz przed wjazdem do centrum wsi Zakrzewo mamy drogowskaz w prawo na Szumiłowo. Skręcamy tam i po ok. 750 m widzimy drogowskaz kierujący w lewo na Kitnowo. Po ok. 700 m. docieramy do dawnej bramy i parku dworskiego. Musimy poszukać w północno-wschodniej stronie parku. Cmentarz ze wszystkich stron otoczony przez park.
Podstawowe informacje
| Data założenia | k. XIX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Radzyń Chełmiński (od 1795) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~ ? ha |
| Nr działki | niewyodrębniona, na terenie 28/8 |
| Kształt | prawdopodobnie prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | ? |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, likwidacja cmentarza |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, - |
Roślinność
| Drzewa | … |
| Krzewy | … |
| Inne | … |
Brak informacji o istnieniu alei lub nie do wyodrębnienia na skutek zatarcia. Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 1 | ? | piaskowiec | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | TAK | 1 | ? | piaskowiec | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 3 | ? | piaskowiec, granit | |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
| RAZEM | 3 stanowiska | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Na cmentarzu spoczywają właściciele majątku Kitnowo - Hugo Muller i najprawdopodobniej jego małżonka Eliza.
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Marek Lewandowski, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
Renowacja
Nie przeprowadzono. SUiKZP Gminy Gruta podaje rok 1920 jako datę utworzenia cmentarza. Wydaje się, że utworzono go jednak szybciej. Do dziś na cmentarz przyjeżdżają potomkowie dawnych właścicieli.
Osadnictwo w Kitnowie
Historia
Miejscowość założona w XIV w. Od zawsze była majątkiem rycerskim, potem szlacheckim. Nazwa pochodzi od Kitnowskich - jednych z założycieli Związku Jaszczurczego. W XVIII w. właściciele Kitnowa byli często właścicielami pobliskiego Zakrzewa: Zalewscy. Na początku XIX w. majątek jest we władaniu rodu Buddenbrock. Od końca lat 40. XIX do 1862 r. Kitnowem rządzi ród von Bogen. Pierwszy dwór wzmiankowany w 1777 r. spłonął podczas pożaru w 1909 r. Nowy budynek zbudowano w 1911.
Co najmniej od 1872 (jeżeli nie od 1862) do 1885 r. właścicielem Kitnowa był Heinrich Rasow. Najwyraźniej popadł w długi gdyż w 1885 r. majątek został kupiony w trybie przymusowej licytacji przez niejakiego pana Herbsta z Wrzeszcza. Herbst najprawdopodobniej sprzedał Kitnowo porucznikowi w stanie spoczynku Hugo Mullerowi. Stało się to najpóźniej w 1889. Hugo Muller zmarł w 1920 r. w wieku 56 lat. Po jego śmierci posesorką została jego żonę Eliza. Nie wiadomo, czy rodzina Muller gospodarzyła aż do 1945 r. Księga telefoniczna z 1939 r. podaje Dietricha Mullera za właściciela, tak samo księga adresowa III Rzeszy z 1941 r.
Protestanci z Kitnowa podlegali parafii w Radzyniu Chełmińskim. W latach 80. XIX w. było ich 35%, w 1921 ok. 30%
Ludzie
Hugo Muller (1864-1920) - właściciel majątku Kitnowo w latach 1889-1920, porucznik w stanie spoczynku, poseł do sejmiku powiatowego
Eliza Muller
Dietrich Muller
Lista strat z I wojny światowej wymienia następujące nazwiska: Cybulski, Fischer, Kupfeschmidt, Muller, Runkowski, Schmidt, Sikorski, Sliwowski, Smigielski, Wisniewski
Księga adresowa z 1928 zawiera następujące nazwiska: Elise Muller (właściciel)
Księga adresowa z 1941 zawiera następujące nazwiska: Dietrich Muller (nasiennictwo)
Bibliografia:
- 2479 Roggenhausen, Meßtischblatt, 1:25 000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1909.
- Adress-Buch der Stadt und Festung Graudenz : Nach den Zähllisten vom 1. Dezember 1898 zusammengestellt, Graudenz, 1899, s. XXIII.
- Adress-Buch der Stadt und Festung Graudenz : Nach amtlichen Mittheilungen zusammengestellt, Graudenz, 1889, s. XVI.
- F. Calsow, General-Adressbuch der Ritterguts- und Gutsbesitzer in Norddeutschland, T. IV Westpreussen, Berlin, 1872, s. 132.
- Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 100.
- X. Froelich, Geschichte des Graudenzer Kreises. [Bd. 1], Graudenz, 1868, s. 172.
- Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche, Berlin, 1880, s. 20-21.
- Handbuch des preußischen Adels, t. 2, Berlin, 1893, s. 87.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 484-485.
- J. Krzepela, Rody ziem pruskich, cz. I, Kraków, 1927, s. 38.
- Księga adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów województwa pomorskiego, Toruń, 1923, s. 174-175.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1171.
- Mapa Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzenego Gminy Gruta, Grudziądz-Gruta, 2013. [dostęp: 11.02.2015]
- Przyjaciel z 18.06.1885 r., nr 25, s. 3.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 22.
- Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Bydgoszczy i Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej w mieście Bydgoszczy na 1939 r., Warszawa, 1939, s. 12.
- Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzenego Gminy Gruta, Grudziądz-Gruta, 2013, s. 42, 45. [dostęp: 08.02.2015]
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 116.
- Westpreussisches Güter-Adressbuch, Stettin, 1903, s. 104-105.
