Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Jadąc z Grudziądza w stronę Iławy drogą krajową nr 16 przekraczamy przejazd kolejowy przy stacji Grudziądz Owczarki następnie przejeżdżamy przez most nad Osą gdzie kończy się Grudziądz. Po ok. 2, 5 km dojeżdżamy do znaku informacyjnego pokazującego skręt w lewo w stronę Kłódki i przejścia dla pieszych. Skręcamy w lewo i jedziemy w czymś przypominającym wąwóz w górę. Po ok. 250 m. mamy ścieżkę w lewo a za nią znajduje się cmentarz. Jest widoczny z drogi, po lewej stronie względem do kierunku jazdy. Ze wszystkich stron otoczony jest przez las.
Podstawowe informacje
| Data założenia | IV ćw. XIX w. (po 1878) |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Mokre (od 1889), przedtem Grudziądz |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,15 ha |
| Nr działki | niewyodrębniona, na terenie 3265/2 i częściowo 141 |
| Kształt | prawdopodobnie prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | I ćw. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, likwidacja cmentarza |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945?, - |
Roślinność
| Drzewa | buk, klon, … |
| Krzewy | … |
| Inne | paproć, bluszcz, … |
Brak informacji o istnieniu alei lub nie do wyodrębnienia na skutek zatarcia. Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Układ cmentarza czytelny.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | ok. 20 | k. XIX - I poł. XX w. | lastryko, piaskowiec | |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | >4 | I poł. XX w. | piaskowiec, lastryko | przy mogiłach i osobno, w tym 1 podstawa pod krzyż |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
| RAZEM | ok. 20 stanowisk | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Na cmentarzu spoczywają najpewniej właściciele majątku Kłódka Młyn - rodzina Fredenhagen oraz najprawdopodobniej rodziny pracowników młyna i rodziny rozparcelowanego majątku Kłódka Szlachecka.
Inskrypcje - fot. Marek Lewandowski, 2014-2015;
Galeria zdjęć
fot. Marek Lewandowski, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
fot. Marek Lewandowski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
 |
| fot. 13 |
 |
| fot. 14 |
 |
| fot. 15 |
 |
| fot. 16 |
 |
| fot. 17 |
 |
| fot. 18 |
 |
| fot. 19 |
 |
| fot. 20 |
 |
| fot. 21 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Kłódce
Historia
Miejscowość Kłódka po raz pierwszy pojawia się w źródłach pisanych w 1323 r. Co najmniej od 1386 r. są majątkiem szlacheckim. W 1500 r. ówczesny właściciel sprzedaje majątek burmistrzowi Grudziądza. Rozdzielenie dóbr od młyna nastąpiło w 1547 r. Właścicielami Kłódki od połowy XVI w. byli kolejno: Bartuszewscy, Kozłowscy, Bagniewscy, Dąbscy. Hrabia Dąbski z Lubrańca sprzedał majątek już po I rozbiorze Franciszkowi Bolewskiemu, a ten sprzedał go w 1800 r. kapitanowi Driebergowi. W 1807 r. znów zmienia właściciela na majora Meyera. Trudno ustalić kto był właścicielem przez następne blisko 70 lat. W 1872 r. Kłódką włada kupiec Bischoff, w 1880 jest zarządzany przez Marię Bischoff (być może wdowę albo córkę), w 1898 r. w rubryce właściciel figuruje nazwisko Habicht. Natomiast na początku XX w. (1901-1903) posiadaczami Kłódki są Rudolf Dombrowski i Oscar Deuser. W latach 1905-1907 rządzi Emil Retz. W księdze adresowej z 1909 r. znajdziemy informację, że Kłódka Szlachecka znajduje się już w rękach pruskiej komisji kolonizacyjnej. Przejęcie mogło nastąpić w latach 1907-1909. Następnie (lata 1910-1911) majątek został rozparcelowany i zasiedlony przez 28 rodzin. Jak podaje rys historyczny, wszyscy nowi dzierżawcy byli Niemcami pochodzącymi z Rosji. Część z tych rodzin o nazwiskach Binz, Podczaske i Cittlau była obecna do 1945 r.
W skład Kłódki Szlacheckiej wchodziła też kolonia Sarnówko.
Młyn Kłódka istniał już w czasach krzyżackih i jak już zostało wspomniane w 1547 r. stał się samodzielną miejscowością. Właścicielami młyna byli od XVII w. kolejno: Dubski, Bagniewski, Gruziński, Łukaszewski. Od 1777 r był w posiadaniu Barbary Preiss, od 1790 Samuel Schneege, od 1833 r. Jan Schankenburg. Po nim młyn przez pewien czas stał się domeną rządku pruskiego, a w 1878 r. został kupiony przez rodzinę Fredenhagen. Zakupił go urodzony w 1847, w Neustadt w Meklemburgi Ferdynand Fredenhagen. Rys historyczny podaje, iż w latach 1918-1939 młyn był dzierżawiony przez Emila Kleissa, zaś rodzina Fredenhagen była jego właścicielem do 1945 r. Ostatnim właścicielem był Reinhard Ludwig Fredenhagen (1879-1959). Potomkowie rodziny żyją do dziś.
Dawna Kłódka Szlachecka, dziś Kłódka oraz osada młyn Kłódka należały do 1889 r. do parafii ewangelickiej w Grudziądzu, a potem do parafii w Mokrem. Wedle statystyk z 1921 r. 65% mieszkańców Kłódki Szlacheckiej stanowili ewangelicy, w młynie było ich 54%. Ciekawostką jest obecność 44 chrześcijan innego wyznania w Kłódce Szlacheckiej i 6 w Kłódce-Młyn. Spis nie precyzuje o jaką denominację chodzi.
Ludzie
Lista strat z I wojny światowej wymienia następujące nazwiska:Batke, BladtkeBorowski, Cichoratzki, Diarski, Diehl, Drigarski, Ehm, Fredenhagen (Ernst), Kanarski, Kanetzki, Kolender, Krzeminski, Marcziczewski, Pawłowski, Stolp, Wilczewski, Zittlau
Księga adresowa z 1928 zawiera nastepujące nazwiska: młyn: Fredenhagen (właściciel), Kleiss (młyn), Schmidt (rzeźnik), Eggert (karczma), majątek: Cichowski (kowal), Krzyżanowski (rzeźnik), Teichert (szewc), Eggert (karczma)
Księga adresowa z 1941 zawiera następujące nazwiska: Egert (karczma), Tablewski (kowal), Goschka (stelmach)
Bibliografia:
- 2479 Roggenhausen, Meßtischblatt, 1:25 000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1909.
- Adress-Buch der Stadt Graudenz und Feste Courbiere : Nach amtlichen Mitteilungen zusammengestellt, Graudenz, 1901, s. 199.
- Adress-Buch der Stadt und Festung Graudenz : Nach den Zähllisten vom 1. Dezember 1898 zusammengestellt, Graudenz, 1899, s. XXIII.
- F. Calsow, General-Adressbuch der Ritterguts- und Gutsbesitzer in Norddeutschland, T. IV Westpreussen, Berlin, 1872, s. 132, 134.
- Członkowie rodu Fredenhagen, http://www.familylink.com/SingleIndexListView.aspx?ix=mh_tree&qt=l&zln=Fredenhagen [dostęp: 26.02.0215]
- Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 102.
- X. Froelich, Geschichte des Graudenzer Kreises. [Bd. 1], Graudenz, 1868, s. 173-177.
- Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche, Berlin, 1880, s. 20-21.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen. Neidenburg, 1890, s. 479.
- Kilka informacji o Ferdynandzie Fredenhagen, http://www.ahnenforschung-bildet.de/forum/viewtopic.php?f=696&t=7963 [dostęp: 26.02.2015]
- Księga adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów województwa pomorskiego, Toruń ,1929, s. 256-257.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1172.
- Neues Adreßbuch von Graudenz mit Einschluß der Feste Courbiere und der Vororte Kl.Kunterstein und Kl.Tarpen, Graudenz, 1905.
- Neues Adreßbuch von Graudenz mit Einschluß der Feste Courbiere und der Vororte Kl.Kunterstein und Kl.Tarpen, Graudenz, 1909.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 20 i 22.
- Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Bydgoszczy i Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej w mieście Bydgoszczy na 1939 r., Warszawa, 1939, s. 76.
- Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzenego Gminy Rogóźno, Rogóźno, 2010, s. 53-55. [dostęp: 26.02.2015]
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 182-183.
- Westpreussisches Güter-Adressbuch, Stettin, 1903, s. 106-107.