Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Uwaga! W spisie podany jako cmentarz, tj. pojedynczy nagrobek jednak w opisach funkcjonuje także jako kamień upamiętniający. Nie wiemy na 100%, czy został tam ktoś pochowany, czy nie.
Położenie
Głaz stoi na terenie dawnego majątku Kowróz, w południowej części parku, otoczony przez zieleń parkową. Obecnie jest to teren prywatny.
Podstawowe informacje
| Data założenia | ? |
| Wyznanie | - |
| Ówczesna parafia | Chełmża (od 1803) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ? |
| Nr działki | nie wyodrębniona, na terenie 12/38 |
| Kształt | - |
| Najstarszy zachowany nagrobek | - |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | likwidacja |
| Stan zachowania | DOBRY, Typ VI |
| Data zamknięcia, likwidacji | -, - |
Roślinność
| Drzewa | Lipa, Buk, Dąb, … |
| Krzewy | … |
| Inne | trawa, … |
Pomimo starodrzewu brak zarejestrowanych pomników przyrody.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 1 | po 1902 | kamień polny | kamień na cokole złożonym z kamieni i zaprawy |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Jest to kamień upamiętniający śmierć jednego z członków rodu Feldt, właścicieli majątku Kowróz. Najprawdopodobniej chodzi o Edwarda Maksymiliana zmarłego w grudniu 1902 r.
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
Inne
 |
| fot. 1 |
Renowacja
Nie przeprowadzono. Postument nie wymaga działań porządkowo-renowacyjnych.
Osadnictwo w Kowrozie
Historia
Kowróz zaistniał w źródłach pisanych w 1385 jako folwark należący wówczas do komturstwa bierzgłowskiego. W I poł. XV w. Kowróz przeszedł we władanie komturstwa toruńskiego, a w 1454 r. król polski Kazimierz Jagiellończyk oddał go w dzierżawę rycerstwu, potem plebanowi kościoła Św. Jana w Toruniu. W 1519 r. majątek stał się własnością dziedziczną burmistrza toruńskiego Conrada Hitfelta. Od 1570 r. notowano Kowróz jako własność szlachecką. Potem stał się własnością kościelną - jezuitów i był nią aż do kasaty zakonu. Wówczas stał się domeną królewską, a następnie rządu pruskiego. Od momentu zaboru dzierżawcą była rodzina Dziewanowskich, która kupiła folwark. Kolejni właściciele to: Zimmermann, Kleinschmidt (wyodrębnił Kowrózek), Schultz, a od 1833 rodzina Feldt obecna w Kowrozie do 1946 r.
W 1921 r. ewangelikami było 13 spośród 186 mieszkańców. Oznacza to, że do protestantów z pewnością można zaliczyć rodzinę Feldt i najbliższych współpracowników. Katolicka większość uczęszczała do parafii w Świerczynkach, szkoła był w Brąchnowie. Ewangelicy zaś przypisani byli parafii ewangelickiej w Chełmży.
Dwór w Kowrozie został zniszczony przez wojska radzieckie w 1945 r. Na jego miejscu utworzono budynek Stacji Hodowli Roślin obok dawny dom ogrodnika. Obecnie budynki te wraz z parkiem są własnością prywatną.
Ludzie
W nawiasie lata gospodarowania:
Johann Feldt (1833-1849)
Edward Maksymilian Feldt (1849-1902)
Leo Feldt (1902-1944)
Harold Feldt (1944-1946)
Bibliografia:
- 2877 Culmsee, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1909.
- "Gazeta Toruńska" z 11.12.1902 r., nr 286, s. 1.
- H. Maercker, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888, Danzig, 1900, s. 323-326.
- Kowróz na stronie Polskiezabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/9536/Kowroz/ [dostęp: 23.03.2015].
- M. Pawłowski, Gmina Łysomice od pradziejów do współczesności, Toruń: UG Łysomice, 2004, s. 206-223.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 59.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. IV, s. 533.