Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
Opis cmentarza



Położenie
Cmentarz położony w polu, na południowy zachód od centrum wsi. Wjeżdżając do Świecia od strony Jajkowa, po zakręcie w lewo skręcamy od razu w prawo, w stronę lasu i Drwęcy. Po ok. 200 m. widzimy zagajnik na polu po prawej stronie. Tam jest cmentarz. Sąsiaduje z lasem i polem uprawnym
Podstawowe informacje
Data założenia | III ćw. XIX w. |
Wyznanie | ewangelicki |
Ówczesna parafia | Brodnica (świątynia wybudowana w 1830, protestantyzm w Brodnicy sięga 1553 roku) |
Status | nieczynny |
Powierzchnia | ~0,05 ha |
Nr działki | 12 |
Kształt | prostokąt |
Najstarszy zachowany nagrobek | ? |
Istniejąca dokumentacja | - |
Zagrożenia | śmieci, dewastacja, likwidacja |
Stan zachowania | BARDZO ZŁY, Typ III |
Data zamknięcia, likwidacji | 1920?, - |
Roślinność
Drzewa | lipa, klon, dąb, … |
Krzewy | lilak, robinia akacjowa, … |
Inne | trawa, barwinek … |
Układ cmentarza częściowo czytelny. Prowadzi do niego częściowo zaorana aleja.
Nagrobki i inne elementy
Nagrobki | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
Cippusy | NIE | - | - | - | - |
Grobowce | TAK | 1 | III ćw. XIX w. | cegła | - |
Krzyże | NIE | - | - | - | - |
Obeliski | NIE | - | - | - | - |
Mogiły obmurowane | TAK | 6 | IV ćw. XIX w. - I poł. XX w. | cegła, beton, kamień polny | - |
Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
Pola grobowe | TAK | 1 | I poł. XX w. | - | - |
Postumenty | TAK | ? | ? | piaskowiec | wrzucone do grobowca i na zewnątrz |
Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
ŁĄCZNIE | 8 stanowisk | ||||
Elementy | |||||
Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
Mur ogrodzeniowy | TAK | - | ? | kamień polny | - |
Brama | NIE | - | - | - | - |
Kościół | NIE | - | - | - | - |
Kaplica | NIE | - | - | - | - |
Inne | TAK | 1 | XX w. | drewno | krzyż drewniany przy drzewie |
Na cmentarzu spoczywają właściciele majątku Świecie, August i Christine Abramowscy. Nie wiadomo, czy nie pochowano tam także ich dzieci, które zmarły w wieku niemowlęcym, bo jeżeli tak, to cmentarz powstałby już w 1846. Niewykluczone, że chowano także zaufanych pracowników folwarku wyższego szczebla z rodzinami.
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Galeria zdjęć
fot. Mariusz Kaniecki, 2015
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Świeciu
Historia
U zarania swoich dziejów Świecie było grodem notowany już w 1230. Został on nadany biskupom płockim. W czasach krzyżackich Świecie jest wsią czynszową Zakonu w granicach komturstwa brodnickiego. Po 1466 Świecie podlega pod starostwo brodnicki. Starosta brodnicki Mikołaj Działyński w 1535 zmienia status wsi z czynszowej na własność szlachecką. Znanymi nam właścicielami byli Jan Dziedzicki, który w 1565 sprzedał swoje łany Stanisławowi z Górzna. W 1570 jako właściciel występuje Jan Kantyłowski, ale nie jest jedynym. Podzielone na cztery części, od przynajmniej 1672, Świecie nabył w 1756 Franz von Urlich, który scala własność. W rękach rodziny Urlich majątek jest jeszcze w 1772. Kolejnymi właścicielami są: Michał Łukowski (1796), Daniel Weikmann (1800), Johann Goddenthow (1803), Kazimierz Krzywkowski (1813), Wilhelmina von Rosenberg-Gruszyńska (1828), Tadeusz Wilczewski (1837), aż w 1843 nabywa go August Carl Abramowski, po którym dziedziczy syn Ernest w 1886. Abramowscy posiadają także sąsiednie Jajkowo i Kantyłę. Według danych w spisach majątkowych między 1903, a 1909 Świecie stało się własnością pruskiego skarbu państwa jednak było dzierżawione przez brata Ernesta, Paula Abramowskiego z Jajkowa. W 1923 była to własność polskiego skarbu państwa. Potem brak danych, być może został rozparcelowany jeszcze przed II wojną światową.
Zdecydowana większość mieszkańców była wyznania katolickiego. Zarówno protestanci jak i katolicy należeli do parafii w Brodnicy. W latach 80. XIX w. Świecie zamieszkiwało 24% ewangelików, jeszcze mniej bo niecałe 5% było w 1921 roku.
Ludzie
Członkowie rodu (odgałęzienie świeckie):
August Carl Abramowski (1818-1886, Świecie)
Christine Agnes Caroline Abramowski z domu Frym (23.12.1819, Warszawa - 14.03.1874, Świecie)
Mieli 9 dzieci:
1) Emil Julius August Abramowski (13.05.1846, Świecie - 27.05.1846, Świecie)
2) Natalie Pauline Abramowski (18.06.1847, Świecie - po 1869) - żona właściciela majątku Buczek
3) Paul Johannes Hermann Abramowski (17.02.1850, Świecie - 19.06.1918) - patrz cmentarz ewangelicki rodowy w Jajkowie
4) Anna Ottilie Abramowski (17.05.1852, Świecie - po 1877) - żona landrata brodnickiego
5) Ottilie Clara Maria Valesca Abramowski (16.09.1854, Świecie - 05.07.1934, Grudziądz) - żona właściciela majątku Tymawa Wielka
6) Ernest August Hermann Abramowski (08.11.1857, Świecie - 02.10.1917, Nadrenia)
7) August Oscar Abramowski (11.09.1859, Świecie - 12. 09.1859, Świecie)
8) Jenny Emilie Elise Abramowski (23.11.1860, Świecie - 17.04.1942, Słoszewy) - druga żona właściciela majątku Słoszewy
9) Elise Emilie Mathilde Agnes Abramowski (02.11.1862, Świecie - 28.03.1885, Opalenica) - pierwsza żona właściciela majątku Słoszewy
ad 6) Ernest August Hermann Abramowski od 1886 stał się właścicielem Świecia.
Alice Poll (24.03.1872, Szczecin - 13.02.1960) - zona Ernesta
brak danych o potomstwie
Spis strat z I wojny światowej zawiera następujące nazwiska: Bendykowski, Buczkowski, Cackowski, Gronemann, Kołecki, Lewandowski, Małecki, Maliszewski, Markowski, Murawski, Neumann, Onasch, Pelzner, Robakiewicz, Schulz, Sobierajski, Szynacha, Trzinski
Bibliografia:
- 2873 Radosk, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1911.
- F. Calsow, General-Adressbuch der Ritterguts- und Gutsbesitzer in Norddeutschland, T. IV Westpreussen, Berlin, 1872, s. 54-55.
- P. Grążawski, Niezwyłe losy niemieckiej rodziny Abramowskich z okolic Brodnicy, 2011, http://www.brodnicatojo.dbv.pl/print.php?type=N&item_id=50
- Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche, Berlin, 1880, s. 100-101.
- A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg, 1890, s. 542.
- Informacje o członkach rodu, http://www.westpreussen.de/einwohner/index.php?m=family&id=I75190
- Świecie w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu, http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?q=svece&d=0&t=0
- Książka adresowa gospodarstw rolnych ponad 50 hektarów wojew. pomorskiego, Toruń, 1923, s. 66-67
- H. Plehn, Ortsgeschischte des Kreises Strasburg in Westpreussen, Königsberg, 1900, s. 105-106.
- Provinz Westpreussen. Im Auftrag der Landwirtschaftskammer unter Mitwirkung der Königlichen Behörden der Provinz, Berlin, 1909, s. 290-291.
- K. Rauer, Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter, 1857, s. 49.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 6.
- Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Brzozie, 2000 , http://www.bip.brzozie.akcessnet.net/index.php?idg=3&id=330&x=86
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XI, s. 664.
- Westpreussisches Güter-Adressbuch, Stettin: P. Niekammer, 1903, s. 164-165.