Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony na południowym skraju parku dworskiego. Najłatwiej udać się drogą w stronę Gąsek, ok. 270 m za bramą wjazdową do dworu aż ściana parku skończy się i skrajem dojść do cmentarza, ok. 180 m. Cmentarz od północy, wschodu i zachodu graniczy z terenem parku dworskiego, w istocie laskiem, a od południa z polem uprawnym.
Podstawowe informacje
| Data założenia | k. XIX w./ pocz. XX w. |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Murzynko (od 1846), przedtem Inowrocław |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,10 ha ? |
| Nr działki | niewyodrębniona, na terenie 27/3 |
| Kształt | nieokreślony |
| Najstarszy zachowany nagrobek | XIX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | - |
| Stan zachowania | LIKWIDACJA CZĘŚCIOWA, Typ II |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945, |
Roślinność
| Drzewa | … |
| Krzewy | … |
| Inne | bluszcz, … |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Istnieje aleja. Układ cmentarza nieznany z powodu znacznej dewastacji nagrobków.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | TAK | 1 | XX w. | ziemia | do mogiły dostawiono postument z inskrypcją (INS. 1) |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obejścia | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | ? | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | w przeszłości istniała kaplica grobowa, której szczątki możemy zauważyć na cmentarzu |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
W kaplicy chowani byli członkowie rodu von Schlichting, a także Anna Viktoria von Harnier.
Inskrypcje - fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2014
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
Renowacja
Nie przeprowadzono.
Osadnictwo w Wierzbiczanach.
Historia
Najstarsza wzmianka o Wierzbiczanach pochodzi z 1343 r., w związku ze spotkaniem króla Kazimierza Wielkiego z wielkim mistrzem Ludolfem König von Wattzau na wierzbiczańskich łąkach, podczas którego ratyfikowano tzw. pokój kaliski. Wierzbiczany były wsią szlachecką, której pierwszymi właścicielami byli Krotoscy. Przez wieki kolejnymi właścicielami były rody: Leszczyńscy, Ruszinowscy, Szczawińscy, Garczyńscy. Już w czasie zaborów, w 1776 r. majątek nabył dowódca regimentu huzarów Garnizonu Inowrocław von Szekely. Po nim również miał go wojskowy, kapitan von Schöning. Następnym właścicielem był Lawrenz, za którego wyszła wdowa po Schöningu. Niestety dobra wierzbiczańskie popadły w długi co spowodowało subhastę, czyli przymusową licytację majątku, który nabyli w 1840 r. pochodzący ze Szwajcarii bracia von Roy. To Ryszard von Roy zlecił w latach 1845-1846 wybudowanie pałacu pod kierunkiem architekta berlińskiego Friedricha Stülera. Po nich mieszkała tu rodzina von Schlichting, która postawiła kaplicę grobową dla członków swojego rodu. Schlichtingowie byli także kolatorami kościoła katolickiego w Ostrowie. Ostatni właściciele, skoligaceni z nimi von Harnier byli tu do 1945 r.
Po wojnie z folwarku zrobiono PGR, a w pałacu mieścił się tzw. uniwersytet ludowy i szkoła rolnicza, potem przedszkole. Kaplica grobowa, w której pochowano również Annę von Harnier została doszczętnie zniszczona. Kres przedszkola rozpoczął okres dewastacji zakończonej w 2006 r. gdy pałac znów przeszedł w ręce prywatne. Docelowo ma się tu mieścić hotel. We wsi do dziś stoi dawny domek myśliwski, śrutownik, kuźnia i szkoła podstawowa.
We wsi ilość protestantów była bardzo mała. Ograniczała się niemal tylko do członków rodziny właścicieli majątku oraz wyższych urzędników folwarku. W spisie z 1921 r. zanotowano ich 5%. Co ciekawe 5 mieszkańców wsi było innego wyznania chrześcijańskiego (niekatolicy i nieewangelicy)
Ludzie
W księdze adresowej z 1903 r. wymieniono nazwiska: Schlichting (właściciel majątku), Marold (inspektor), Ruhmen (kowal).
Lista strat z I wojny światowej: Banczak, Cieślinski, Duch, Gotowalski, Janiszewski, Joswiak, Kowalski, Krause, Kwiciński, Lipigorski, Lorenz, Oserowski, Ratajski, Sopolinski, Solarski, Waczak, Zeliszak
Księga adresowa z 1931 r. zawiera następujące nazwiska: Schlichting
Bibliografia:
- 3176 Argenau, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Reichsamt für Landesaufnahme, 1940.
- Adressbuch für die Stadt Inowrazlaw und die Kreise Inowrazlaw und Strelno, Inowrazlaw: Kujawischer Bote, 1903, s. 160-161.
- Dzieje parafii rzymskokatolickiej pw Matki Boskiej Szkaplerznej, http://gniewkowo.eu/index.php?idm=27&idm2=39 [dostęp: 25.11.2014]
- Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego, Poznań, 1926, s. 96.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1379.
- Pałac powraca do dawnej świetności, "Gazeta Pomorska", wydanie internetowe z 12.11.2008 r., http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20081112/INOWROCLAW01/513311780 [dostep: 30.12.2014]
- Plan Odnowy Miejscowości Wierzbiczany, Wierzbiczany, 2008, s. 24-27.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 25
- L. Stochmal, U. Szarpatowska, Wierzbiczany. Rys historyczny, http://www.gniewkowo.eu/index.php?idm=840 [dostęp: 01.12.2014]
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIII, s. 396.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 143.
- Wierzbiczany na stronie PolskieZabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1412/Wierzbiczany/ [dostęp: 28.11.2014]