Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
| brak zaznaczonego cmentarza na starych mapach |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz, a właściwie grobowiec zlokalizowany w południowej części parku dworskiego za starym boiskiem, położony na wysokości południowo-zachodniej ściany pałacu. Do Wybcza od strony Torunia podróżujemy drogą wojewódzką nr 553 w kierunku Unisławia. Jakieś 350 m. przed skrzyżowaniem z drogą wojewódzką nr 551 mamy drogowskaz kierujący w prawo do pałacu. Skręcamy i po ok. 400 m. jesteśmy przy pałacu. Grobowiec otoczony jest drzewostanem parkowym
Podstawowe informacje
| Data założenia | 1842 lub 1815 |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Chełmża (od 1803), przedtem Chełmno |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ? |
| Nr działki | nie wyodrębniona, na terenie 161 |
| Kształt | ? |
| Najstarszy zachowany nagrobek | - |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | - |
| Stan zachowania | FATALNY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | ?, ? |
Roślinność
| Drzewa | dąb, … |
| Krzewy | … |
| Inne | … |
Występuje wielogatunkowy starodrzew.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | TAK | 1 | - | cegła, … | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły ziemne | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | NIE | - | - | - | - |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| Inne | TAK | ? | ? | kamień polny, … | dużo kamieni polnych wśród których można dostrzec elementy mogące ewentualnie pasować do hipotetycznego nagrobka |
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Grobowiec rodu von Prapart, właścicieli majątku Wybcz.
Inskrypcje
Nie znaleziono z powodu braku naziemnych części grobowca.
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
fot. Kornel Pleskot, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
fot. Kornel Pleskot, 2013
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
Renowacja
Nie przeprowadzono. Naziemna część grobowca wygląda na usuniętą, a grobowiec zasypany.
Osadnictwo w Wybczu
Historia
Po raz pierwszy Wybcz został wymieniony w 1364 r. Administracyjnie leżał na terenie komturii bierzgłowskiej i był majątkiem rycerskim. Jego właścicielami byli bracia von Sost. Po nich miał kilku właścicieli aż znów wrócił w ręce zakonu, który uczynił z Wybcza wieś czynszową. W czasach I Rzeczpospolitej Wybcz stał się królewszczyzną, którą administrował wojewoda chełmiński. Potem przeszedł na własność miasta Torunia. Stało się to w 1520 r. Wieś uległa wyludnieniu i zniszczeniu wskutek potopu. Następnie z ziemi chłopskiej utworzono folwark, który był wydzierżawiany przez miasto. Wśród administratorów byli: Giering, von Denhoff, Gross, von Buttner, Abramson, Jackowski, Zasowski, Ciborski, Zdrojewski. W 1765 r. majątek został sprzedany Albrechtowi Dóbrskiemu. Kolejnym właścicielem był od 1806 r. Morawski. Ostatnim nabywcą został w 1810 r. Andreas Karl Parpart, który otrzymał tytuł szlachecki w 1834. Rodzina Parpart pochodziła z Pinczyna koło Starogardu Gdańskiego. To on polecił zaprojektować nowy pałac, który ukończono w 1861, 9 lat po jego śmierci. Po Karlu od 1852 roku Wybczem rządził jego najmłodszy syn Julius Friedrich (1815-1876) , a po nim trzej synowie: Benno Karl (1846- przed 1903), Edwin Eduard (1851-1927) i Bruno Julius (1853-1908). Od 1888 jako właściciele wymieniani są Bruno i Edwin. Potem do co najmniej 1912 rządzi sam Edwin jednak jako administratora wymieniono Georga Fiedlera. Już w 1918 r. część ziemi należącej do majątku zaczęła należeć do Skarbu Państwa. W imieniu właściciela w 1919 r. zarządzał Georg Fiedler. Z dokumentów wynika, że od 1921 r. właścicielami parku i ziemi byli Borczyńscy natomiast dwór wciąż był własnością Parpartów. Po śmierci ostatniego z członków rodu w 1925 r. majątek odziedziczył 9-letni chłopiec Horst Christian von Parpart (1918-1944) daleko spokrewniony z dawnymi właścicielami (praprawnuk Andreasa Karla, z syna Ludwiga Emila; Andreas Karl posiadał łącznie 8 dzieci). Pochodził z powiatu sępoleńskiego (Zamarte). Tenże pojawił się w Wybczu tylko raz, bodajże w 1939 r. W czasie II wojny światowej zginął na Śląsku w 1944 r. śmiercią lotnika. Podczas jego nieobecności pałacem zajmował się lokaj, a całym majątkiem znany nam wcześniej administrator Georg Fiedler. Tuż przed wojną w 1939 dokonano parcelacji i osadzono górali z Rabki. Pałac był po wojnie opuszczony do 1948 gdy adoptowano go na cele edukacyjne i utworzono szkołę.
Można przyjąć, że protestancka ludność Wybcza sprowadzała się do członków rodu Parpart i oficjalistów.
Ludzie
Członkowie rodu, którzy zmarli w Wybczu i najprawdopodobniej zostali pochowani w grobowcu:
- Andreas Karl von Parpart (27.11.1774-10.03.1852)
- Benno von Parpart (1814-1815) - syn Andreasa Karla
- Julius Friedrich Wilhelm von Parpart (02.06.1815 - 17.09.1876) - syn Andreasa Karla, szambelan
- Benno Valerius von Parpart (27.05.1816 - 17.09.1842) - syn Andreasa Karla, podporucznik
- Infant von Parpart (15.06.1821 - 15.06.1821) - syn Andreasa Karla
- Benno Karl von Parpart (03.09.1846 - przed 1903) - syn Juliusa Friedricha, major w stanie spoczynku
- Bertha Wilhelmine von Parpart geb. Nehring (15.02.1825-23.02.1888) - żona Juliusa Friedricha
Bibliografia:
- Drzewo genealogiczne rodu von Prapart, http://www.parpart.de/global/ancest/christiano/d1.html [dostęp: 07.10.2015]
- Gothaisches genealogisches Taschenbuch der briefadeligen Häuser, Gotha: Julius Perthes, 1913, s. 618-620.
- R. Kowalski, Gmina Łubianka. Historia i współczesność, 2004, s. 109-119.
- H. Maercker, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888, Danzig, 1900, s. 571-575.
- Wybcz na stronie Polskiezabytki.pl, http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1442/Wybcz/ [dostęp: 07.10.2015].
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 60.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. XIV, s. 101.