Cmentarz ewangelicki - Rudak

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

rudak.jpg

Opis cmentarza

mennonici.png las.png chronione.png
Położenie

Cmentarz położony na skraju lasu, przy ul. Rudackiej, ok. 100 m. na zachód od Szkoły Podstawowej nr 17 (pod przeciwnej stronie ulicy). Od północy i zachodu graniczy z lasem, od wschodu z drogą nieutwardzoną (tuż za nią znajduje się kapliczka i gospodarstwo domowe), a od południa ze wspomnianą drogą asfaltową - ul. Rudacką.

Podstawowe informacje
Data założenia IV ćw. XVIII w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Rudak-Stawki, do 1904 Toruń (Nowe Miasto)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,22ha (Geoportal Miasta Torunia)
Nr działki 36
Kształt trapez bardzo zbliżony do prostokąta
Najstarszy zachowany nagrobek 1872 r. (INS.19)
Istniejąca dokumentacja ?
Zagrożenia śmieci, odpady budowlane
Stan zachowania PRZECIĘTNY, Typ VIa
Data zamknięcia, likwidacji 1945, -
Roślinność
Drzewa dąb, kasztanowiec
Krzewy -
Inne trawa, pokrzywy, fiołek wonny, konwalia

Rozplanowanie cmentarza czytelne. Brak alei lub niemożliwa do wyodrębnienia. Część drzewostanu tzn. 16 dębów ograniczających teren cmentarza z pewnością pierwotna. Jeden pomnik przyrody - dąb o obwodzie 580 cm

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Krzyże TAK 12 - - pozostały jedynie podstawy, znalezione dwa fragmenty żeliwnych krzyży ażurowych
Mogiły obmurowane TAK ok. 110 II poł XIX w. - lata 30. XX w. lastryko, sztuczny kamień, piaskowiec
Obejścia TAK 1 II poł. XIX w. żeliwo -
Obeliski NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Płyty pionowe NIE - - - -
Postumenty TAK 26 ? piaskowiec, lastryko, sztuczny kamień w tym ok. 20 w kształcie uciętego pnia dębu i 12 różnych cokołów lub postumentów
Przyścienne NIE - - - -
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -

Na cmentarzu pochowana jest córka właściciela cegielni rudackiej dostarczającej budulec fortom toruńskim.

Inskrypcje - fot. Tymoteusz Słowikowski, 2013; fot. Michał P. Wiśniewski, 2012-2013, 2016;


Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2012

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13

fot. Michał P. Wiśniewski, 2013

{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22
{$caption}
fot. 23
{$caption}
fot. 24
{$caption}
fot. 25
{$caption}
fot. 26
{$caption}
fot. 27
{$caption}
fot. 28
{$caption}
fot. 29
{$caption}
fot. 30
{$caption}
fot. 31
{$caption}
fot. 32
{$caption}
fot. 33
{$caption}
fot. 34
{$caption}
fot. 35
{$caption}
fot. 36
{$caption}
fot. 37
{$caption}
fot. 38
{$caption}
fot. 39
{$caption}
fot. 40
{$caption}
fot. 41
{$caption}
fot. 42
{$caption}
fot. 43
{$caption}
fot. 44
{$caption}
fot. 45
{$caption}
fot. 46
{$caption}
fot. 47
{$caption}
fot. 48

fot. Michał P. Wiśniewski, 2013

{$caption}
fot. 49
{$caption}
fot. 50
{$caption}
fot. 51
{$caption}
fot. 52
{$caption}
fot. 53

fot. Michał P. Wiśniewski, 2013

{$caption}
fot. 54
{$caption}
fot. 55
{$caption}
fot. 56
{$caption}
fot. 57

fot. Michał P. Wiśniewski, 2014

{$caption}
fot. 58
{$caption}
fot. 59
{$caption}
fot. 60
{$caption}
fot. 61
{$caption}
fot. 62
{$caption}
fot. 63
{$caption}
fot. 64
{$caption}
fot. 65
{$caption}
fot. 66
{$caption}
fot. 67
{$caption}
fot. 68
{$caption}
fot. 69

fot. Michał P. Wiśniewski, 2016;

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5

Renowacja

Renowacja cmentarza odbyła się w latach 2013-2014 r. Zieleń cmentarna znajduje się pod opieką przedsiębiorstwa Taxlas, dzięki czemu nie trzeba było odkrzaczać cmentarza. Po odkopaniu tkwiących w większości pod ziemią i liśćmi nagrobków przystąpiono do ich sklejenia. Część z nich została umyta środkiem biobójczym. W akcji brali udział przedstawiciele "Tak Trzeba", Warmińsko-Mazurskiego Forum Poszukiwaczy oraz Stowarzyszenia "Nasz Podgórz". Fragmenty tablic i żeliwnych krzyży znajdują się w siedzibie stowarzyszenia "Nasz Podgórz". Niestety rok po zakończeniu prac zanotowano kradzież metalowej otoki jednego z nagrobków.
Po remoncie ulicy Rudackiej, wzdłuż której położona jest południowa krawędź cmentarza Wydział Środowiska i Zieleni w Toruniu zamontował od strony tejże ulicy oraz wschodniej krawędzi cmentarza drewniane ogrodzenie.
Pod koniec kwietnia 2016 zostały poprawione 2 napisy, obkopane 3 nieznane dotychczas nagrobki i znalezione dalsze fragmenty rozbitych tablic.
W 2019 roku zamontowano nowe drewniane ogrodzenie.

Relacje fotograficzne z kolejnych etapów renowacji na blogu "Kamień na Kamieniu":

  1. Stela już stoi 31.05.2016
  2. Prace porządkowe z 30.04.2016
  3. Prace renowacyjne z 26.04.2014
  4. Prace renowacyjne z 15.09.2013
  5. Prace renowacyjne z 21.07.2013
  6. Prace renowacyjne z 13.07.2013
  7. Prace renowacyjne z 15.06.2013
  8. Prace renowacyjne z 11.05.2013
  9. Prace renowacyjne z 04-05.05.2013
  10. Prace renowacyjne z 27-28.04.2013

Przykładowe zestawienia "przed i po":

{$caption}
fot. r01
{$caption}
fot. r02
{$caption}
fot. r03

Osadnictwo w Rudaku

Historia

Historia osadnictwa olęderskiego sięga 1603 r….

Ludzie
  1. Werner Henke - oficer marynarki wojennej
  2. Reinhold Heuer - pastor, historyk sztuki
  3. Friedrich Wiebusch - właściciel cegielni

Bibliografia:

  1. 2977 Thorn, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1940. comp.jpg
  2. Ciesielska Karola, Osadnictwo "olęderskie" w Prusach Królewskich i na Kujawach w świetle kontraktów osadniczych, [w:] Studia i materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza t. IV, Poznań 1958.
  3. Heuer Reinhold, Die Holländerdörfer in der Weichselniederung um Thorn, [w:] Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst, Heft 42, 1934, S. 122-155 comp.jpg
  4. Heuer Reinhold, Drei Jahrhunderte Bauernleben in der Weichselniederung, fünfhundertfünfzig Jahre Bürgerleben in der Stadt Thorn im Spiegel meiner und meiner Frau Vorfahren, Poznań: Lutherverlag, 1935.
  5. Maercker Hans, Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn in seiner früheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888. Danzig, 1900. comp.jpg
  6. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 11, Województwo Pomorskie. Warszawa: GUS, 1926. comp.jpg
  7. Sulimierski Filip, Chlebowski Bronisław, Walewski Władysław i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902. comp.jpg
  8. Steinmann Otto, Der Kreis Thorn. Statistische Beschreibung. Thorn 1866. comp.jpg

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License