Cmentarz ewangelicki - Rumunki Jasieńskie

Są błędy? Niejasności? Brakuje czegoś? A może chcesz użyć poniższych informacji? - pisz: lp.pw|adytnalta.akcilegnawe#lp.pw|adytnalta.akcilegnawe

del.icio.usFacebook


Położenie cmentarza - mapy

Przechwytywanie.jpg?raw=1

Opis cmentarza

las.png mennonici.png
Położenie

Cmentarz położony w lesie na terenie płaskim po wschodniej stronie miejscowości. Z Jasienia kierujemy się w stronę Orłowa. Około 600 m. na zachód od drogi wojewódzkiej, na rozwidleniu przy dawnym cmentarzu cholerycznym (krzyż), obieramy drogę na prawo i po około 750 metrach wjeżdżamy w las w leśną ścieżkę po prawej stronie. Tą ścieżką przemierzamy kolejne 400 metrów. Po dotarciu znajdziemy się na północno-zachodnim skraju cmentarza. Od północy miejsce wiecznego spoczynku sąsiaduje z drogą, którą dojechaliśmy, a z pozostałych stron z lasem lub nieużytkami.

Podstawowe informacje
Data założenia II ćw. XIX w.
Wyznanie ewangelicki
Ówczesna parafia Lipno (od 1799), Białowieżyn (1783-1798)
Status nieczynny
Powierzchnia ~0,37 ha
Nr działki 158
Kształt prostokąt
Najstarszy zachowany nagrobek z inskrypcją 1888
Istniejąca dokumentacja M. Wiśniewski, Rumunki Jasieńskie. Cmentarz ewangelicko-augsburski
Zagrożenia śmieci, dewastacja, splantowanie
Stan zachowania ZŁY, Typ III
Data ostatniego pochówku, zamknięcia, likwidacji ?, -, -
Forma ochrony nieewidencjonowany w WKZ i GKZ
Stan prawny nieustalony, N
Roślinność
Drzewa dąb, brzoza, czeremcha
Krzewy lilak, tarnina, podrost lipy, podrost kasztanowca, jarząb pospolity
Inne mech, konwalia, trawa, paproć, roślinność ruderalna

Układ wewnętrzny cmentarza zatarty. Układ zewnętrzny częściowo czytelny. Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Brak rzadkich i okazowych gatunków roślin. Wschodnia część cmentarza bardziej zakrzaczona, zachodnia część pozbawiona drzew (pniaki po wycince)

Nagrobki i inne elementy
Nagrobki
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mogiły obmurowane TAK 9 I poł. XX w. beton
Mogiły obmurowane z postumentem TAK 6 IV ćw. XIX - I p. XX w. beton, piaskowiec -
Mogiły ziemne ? - - - -
Pola grobowe ? - - - -
Krzyże NIE - - - -
Postumenty TAK 1 I poł. XX w. ? podstawa pod krzyż bądź pod fragment ogrodzenia
Cenotafy NIE - - - -
Cippusy NIE - - - -
Grobowce NIE - - - -
Płyty poziome NIE - - - -
Przyścienne NIE - - - -
Inne NIE - - - -
RAZEM > 16 stanowisk
Elementy
Rodzaj Istnienie Ilość Data powstania Materiał Uwagi
Mur ogrodzeniowy NIE - - - -
Brama NIE - - - -
Kościół NIE - - - -
Kaplica NIE - - - -
Inne NIE - - - -
Inskrypcje

Galeria zdjęć

fot. Michał P. Wiśniewski, 2019

{$caption}
fot. 1
{$caption}
fot. 2
{$caption}
fot. 3
{$caption}
fot. 4
{$caption}
fot. 5
{$caption}
fot. 6
{$caption}
fot. 7
{$caption}
fot. 8
{$caption}
fot. 9
{$caption}
fot. 10
{$caption}
fot. 11
{$caption}
fot. 12
{$caption}
fot. 13
{$caption}
fot. 14
{$caption}
fot. 15
{$caption}
fot. 16
{$caption}
fot. 17
{$caption}
fot. 18
{$caption}
fot. 19
{$caption}
fot. 20
{$caption}
fot. 21
{$caption}
fot. 22

Renowacja

Nie przeprowadzono.

Osadnictwo w Rumunkach Jasieńskich

Historia

Osady Budy Jasienieckie i Budy Sadkowe (leżące na terenie dzisiejszych Rumunków Jasieńskich) istniały już w czwartej ćwierci XVIII wieku, o czym świadczy umieszczenie ich na mapie ziemi dobrzyńskiej autrostwa K. Pertheesa.
Najstarszym potwierdzonym pisemnie dowodem na istnienie społeczności ewangelickiej w Rumunkach Jasieńskich jest akt urodzenia Eufrozyny Kwil z 1821 roku. Ponieważ we wcześniejszych księgach metrykalnych z lat 1808–1820 brak jakichkolwiek urodzeń i zgonów protestatntów pochodzących z Bud Jasieńskich, Bud Sadkowych, Jasienia lub Sadek, to niewykluczone, że pojawili się na samym początku lat 20 XIX wieku. Zatem musieli zostać sprowadzeni przez ówczesnego właściciela majątku Jasień, Józefa Charchowskiego. Kilkanaście lat później, w 1837 roku (wtedy właścicielem majątku Jasień był biskup Plejewski) stanowili społeczność liczącą 137 osób. Jasieńscy protestanci należeli do parafii ewangelickiej w Lipnie. Tutejszy kantorat (w opracowaniach niemieckojęzycznych pod nazwą Jasień-Sadki) posiadał dom modlitwy, który pełnił jednocześnie funkcję szkoły i mieszkania dla nauczyciela. Tuż obok niego stała dzwonnica. W okresie międzywojennym kantorat posiadał własny chór puzonistów. Według danych statystycznych z pierwszego spisu powszechnego z 1921 roku aż 77% mieszkańców Rumunek Jasieńskich było ewangelikami. O wiele mniejszy odsetek protestantów notowano we folwarku (12%) i wsi (18%). Spory odsetek zamieszkiwał sąsiednią Turzę Wilczą (49%). W okresie okupacji hitlerowskiej nazwę zniemczono na Lichten-Raumung. W 1947 roku dom modlitwy wraz ziemią oraz cmentarzem został wydzierżawiony. Obecnie budynek nie istnieje.

Ludzie

Nazwiska rodzin zamieszkujących Rumunki Jasieńskie w okresie okupacji: Bonkowski, Czerwinski, Delau, Dittloff, Fitz, Fröhlke, Heise, Hess, Hoffmann, Klempner, Krzesinski, Munter, Ott, Pankop, Patz, Radun, Ratz, Reinke, Richert, Rossol, Schmidt, Schulz, Sosinski, Splachmann, Steckel, Timm, Tober, Urban, Wiese, Wikner, Witzke.

Nauczyciele: Kessel (do 1912), Gottfried Müller, Edmund Lange, Gottlieb Scherp, Edmund Zabel, Artur Radtke, Hermann Tomm, Behrendt

Członkowie miejscowej orkiestry puzonistów: Johann Czerwinski, Eduard Fech, Wilhelm Heise, Ludwig Hess, Otto Kinder, Gustav Kriemke, Julius Patz, Edmund Radun, Albert Schulz, Hermann Tomm, Edmund Witzler

Bibliografia:

  1. 3282 Tülchau, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, OKH/G StdH, 1940. comp.jpg
  2. AGAD, CWW, sygn. 1197, k. 374 i 389–391.
  3. AP Włocławek, Księgi metrykalne Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Lipnie, sygn. 1821a, nr 7.
  4. E. H. Busch, Beitrage zur Geschichte und Statistik des Kirchen und Schulwesens der Ev.-Augsburg. Gemeinden im Konigreich Polen, Leipzig, 1867, s. 185.
  5. E. Eichelkraut, Deutsche Dorfer im Kreis Lipno, Dobriner Land, Teil II, Wuppertal, 2000, s. 44, 128, 148-150.
  6. E. Eichelkraut, Deutsche Dorfer im Kreis Lipno, Dobriner Land, Teil III, Wuppertal, 2010, s. 63.
  7. P. Gałkowski, Genealogia ziemiaństwa ziemi dobrzyńskiej XIX - XX wieku, Rypin, 1997, s. 202. comp.jpg
  8. W. Gawarecki, Opis topograficzno - historyczny Ziemi Dobrzyńskiéy, Płock, 1827, tabelka na końcu. comp.jpg
  9. K. Kłodawski, Z dziejów parafii ewangelicko-augsburskiego wyznania w Lipnie (od końca XVIII wieku do roku 1914), "Notatki Płockie", 2008, nr 3, s. 6, 8. comp.jpg
  10. E. Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555-1939. Eine Parochialgeschichte in Einzeldarstellungen. Vierkirchen über München : Selbstverlag des Verfassers, 1971, s. 62-63.
  11. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 1, Miasto Stołeczne Warszawa, Województwo Warszawskie. Warszawa: GUS, 1925, s. 67. comp.jpg
  12. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. III, s. 468. comp.jpg
  13. Ł. Szewczyk, Dobrzyńskie nazwy części wsi z członem Rumunek/Rumunki, "Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki humanistyczno-społeczne. Filologia polska", Toruń 1981, z. 18 (118), s. 83.
  14. M. Wiśniewski, Rumunki Jasieńskie. Cmentarz ewangelicko-augsburski, 2019.
  15. Zdjęcia cmentarza w Rumunkach Jasieńskich na Upstreamvistula.org z 2008. comp.jpg
cmentarzewangelickijasien_sadkinieewidencjonowanyrumunki_jasienskie
wersja strony: 3, ostatnia edycja: 19 May 2020 12:48
Edytuj Oceń (0) Tagi Historia Pliki Drukuj Narzędzia + Opcje
O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License