Położenie | Opis | Zdjęcia | Renowacja | Osadnictwo | Bibliografia
Położenie cmentarza - mapy
 |
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz polny położony ok. 120 m. na południe od głównej drogi przechodzącej przez wieś - drogi wojewódzkiej nr 252. Jadąc od strony Inowrocławia mijamy skrzyżowanie z drogą wojewódzką nr 246. Stąd od cmentarza dzieli nas ok. 1,7 km. Pomiędzy gospodarstwami pod adresami Długa 17, a Długa 15 znajduje się polna ścieżka prowadząca na cmentarz. Ze wszystkich stron sąsiaduje z terenami uprawnymi. Przez przekątną przechodzi ścieżka.
Podstawowe informacje
| Data założenia | II poł. XIX w. (w 1893 już był) |
| Wyznanie | ewangelicki |
| Ówczesna parafia | Kruszwica (od 1845) |
| Status | nieczynny |
| Powierzchnia | ~0,26 ha |
| Nr działki | 65 |
| Kształt | prostokąt |
| Najstarszy zachowany nagrobek | I poł. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja | ? |
| Zagrożenia | śmieci, zniesienie cmentarza, składowanie odpadów |
| Stan zachowania | ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji | 1945, - |
Roślinność
| Drzewa | klon, … |
| Krzewy | lilak, grochodrzew, … |
| Inne | bluszcz, trawa |
Brak zarejestrowanych pomników przyrody. Starodrzew w większości niezachowany. Brak informacji co do istnienia alei. Układ cmentarza częściowo czytelny.
Nagrobki i inne elementy
| Nagrobki | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Cenotafy | NIE | - | - | - | - |
| Cippusy | NIE | - | - | - | - |
| Grobowce | NIE | - | - | - | - |
| Krzyże | NIE | - | - | - | - |
| Obeliski | NIE | - | - | - | - |
| Mogiły obmurowane | TAK | 2 | I poł. XX w. | lastryko | |
| Mogiły ziemne | TAK | 1 | 1939-1945 | - | mogiła Niemca wyznania katolickiego pochodzenia estońskiego z dołączonym lastrykowym krzyżem |
| Płyty poziome | NIE | - | - | - | - |
| Płyty pionowe | NIE | - | - | - | - |
| Pola grobowe | NIE | - | - | - | - |
| Postumenty | TAK | 1 | I poł. XX w. | lastryko | |
| Przyścienne | NIE | - | - | - | - |
| ŁĄCZNIE | 4 stanowiska | ||||
| Elementy | |||||
| Rodzaj | Istnienie | Ilość | Data powstania | Materiał | Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy | NIE | - | - | - | - |
| Brama | NIE | - | - | - | - |
| Kościół | NIE | - | - | - | - |
| Kaplica | NIE | - | - | - | - |
| Inne | NIE | - | - | - | - |
Nagrobków jest co najmniej o 10 więcej. Zostały przysypane ziemią.
Inskrypcje
Nie znaleziono.
Brak informacji o pochówkach osób znanych i zasłużonych. Według przekazów mieszkańców mogiła ziemna z lastrykowym krzyżem upamiętnia Niemca pochodzenia estońskiego, który umarł w czasie II wojny światowej. Był katolikiem. Do dziś rodzina odwiedza grób.
Galeria zdjęć
fot. Michał P. Wiśniewski, 2015
 |
| fot. 1 |
 |
| fot. 2 |
 |
| fot. 3 |
 |
| fot. 4 |
 |
| fot. 5 |
 |
| fot. 6 |
 |
| fot. 7 |
 |
| fot. 8 |
 |
| fot. 9 |
 |
| fot. 10 |
 |
| fot. 11 |
 |
| fot. 12 |
Renowacja
Uporządkowaniem terenu cmentarza zajęli się członkowie Nadgoplańskiego Towarzystwa Historycznego, którzy pod koniec listopada 2014 roku wycięli część krzaków, zebrali śmieci i uczytelnili dwie mogiły. Ich praca została zniweczona przez ludzi, którzy notorycznie składują tam odpady. Pod koniec wakacji 2015 r. wraz z kilkom mieszkańcami wsi członkowie NTH ponownie posprzątali cmentarz. Niestety tym razem doszło do profanacji cmentarza. Obiekt został wstępnie uporządkowany po profanacji. Latem 2016 ponownie porządkowano cmentarz.
Osadnictwo w Rusinowie
Historia
Najstarsza wzmianka o Rusinowie pochodzi z 1371 roku. Ziemia należała do rodziny Rusinowskich. Nie wiadomo kto wybudował folwark. W 1860 r. władał nim Johann Kunkel, a od co najmniej 1872 rodzina Brennicke. Z księgi adresowej z 1907 r. wiadomo, że właściciel Arnold Brennecke przebywał w Berlinie, a dzierżawcą majątku był Ernst Kohnert. W 1909 r. Rusinowo zostało nabyte przez pruską komisję kolonizacyjną, która w latach 1910-1913 przystąpiła do parcelacji majątku i osiedlania nowych osadników. Nazwę na Ruschingen zmieniono w 1910 r. W związku ze sprzedażą tego majątku doszło do nieporozumienia. Mianowice ówczesna prasa ogłosiła, że nabywcą z rąk Arnolda Brennecke został Polak Wojciech Miech z Brześcia. Kilka dni później sprostowano, że Rusinowo zostało sprzedane Niemcowi Panu Hotho aczkolwiek zapis hipoteczny głosił iż jeśli dojdzie do ponownej sprzedaży wtedy pierwszeństwo ma komisja kolonizacyjna. Z późniejszych doniesień prasowych dowiadujemy się o niesnaskach wokół sprzedaży na terenie Rusinowa dość dużej parceli właścicielowi majątku Lachmirowice i czynieniu zarzutów o sprowadzanie polskich kolonistów.
Protestanci w Rusinowie jeszcze w latach 80. XIX w. stanowili jedynie 13% populacji. Zdecydowaną zmianę proporcji przyniosła akcja kolonizacyjna. Już po odzyskaniu niepodległości było ich 51% jednak niemal wszyscy wyjechali do 1939 r.
Ludzie
W księdze adresowej z 1903 r. wymieniono nazwiska: Kohnert (właściciel majątku), Schneider (inspektor)
Lista strat z I wojny światowej zawiera nazwiska: Jendrzejewski, Jeziorski, Oszmina, Pietrczak, Przybysz, Quandt, Tyczyński, Winkowski
1919: Adolf Funk (sołtys)
W księdze adresowej Polski z 1928 r. wymieniono nazwiska: Spychała (kowal)
II połowa lat 30. XX w.: Ruciński
W księdze adresowej z 1941 r. wymieniono następujące nazwiska: Spychala (kowal)
Bibliografia:
- 3376 Chelmce, Topographische Karte (Meßtischblatt) 1:25000, Preuss. Landesaufnahme, 1940.
- Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen dem Areal nach von 500 Morgen, Berlin, 1872, s. 60-61.
- Adressbuch für die Stadt Inowrazlaw und die Kreise Inowrazlaw und Strelno, Inowrazlaw: Kujawischer Bote, 1903, s. 204.
- Cmentarz ewangelicki po kolejnych pracach stowarzyszenia historycznego, MojaKruszwica.pl, 29.08.2015 r., http://mojakruszwica.pl/index.php/historia/970-cmentarz-ewangelicki-po-kolejnych-pracach-stowarzyszenia-historycznego [dostęp: 02.10.2015]
- Deutsches Reichs Adressbuch. Die Ostgebiete, Berlin: Buch- und Tiefdruck Gesellschaft, 1941, s. 329.
- "Gazeta Toruńska" z 25.11.1909 r., nr 270, s. 2.
- "Gazeta Toruńska" z 22.06.1911 r., nr 140, s. 3.
- Gueter-Adressbuch der Provinz Posen, Stettin: Paul Niekammer, 1907, s. 226-227.
- S. Kozierowski, Badanie nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski. Tom II M-Z, Poznań: Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1922, s. 261.
- Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, 1928, s. 1445.
- Kurzgefasstes statistisches Handbuch der Provinz Posen, Posen, 1877, s. 155.
- NTH alarmuje: Znów śmieci na ewangelickim cmentarzu, MojaKruszwica.pl, 30.03.2015 r., http://mojakruszwica.pl/index.php/spoleczenstwo/447-nth-alarmuje-znow-smieci-na-ewangelickim-cmentarzu [dostęp: 02.10.2015]
- "Orędownik" z 06.04.1909 nr 78, s. 2.
- "Orędownik" z 09.04.1909 nr 81, s. 1.
- "Orędownik" z 11.09.1912 nr 207, s. 1.
- "Postęp" z 18.03.1910, nr 63, s. 3.
- "Postęp" z 08.07.1919, nr 154, s. 4.
- Przybita na gwoździe flaga i sprofanowane godło na cmentarzu ewangelickim w Rusinowie, MojaKruszwica.pl, 29.08.2015 r., http://mojakruszwica.pl/index.php/spoleczenstwo/972-przybita-na-gwozdzie-flaga-i-sprofanowane-godlo-na-cmentarzu-ewangelickim-w-rusinowie [dostęp: 02.10.2015]
- Rusinowo na forum Okolice Kruszwicy, http://okolicekruszwicy.mixxt.pl/networks/forum/thread.323022 [dostęp: 01.10.2015]
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie. Warszawa: GUS, 1926, s. 83.
- F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski i in., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa, 1880-1902, t. X, s. 26.
- Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg, Bromberg: M. Aronsohn, 1860, s. 92-93.
- A. Werner, Geschichte der evangelischen Parochieen in der Provinz Posen. Posen: W. Decker, 1898, s. 171-173.
- Wracają prace na ewangelickim cmentarzu, MojaKruszwica.pl, 18.08.2015, http://mojakruszwica.pl/index.php/historia/947-wracaja-prace-na-ewangelickim-cmentarzu [dostęp: 02.10.2015]