| Data założenia |
I poł. XIX w. |
| Wyznanie |
ewangelicki |
| Ówczesna parafia |
Golub-Dobrzyń (Golub, od 1781) |
| Status |
nieczynny |
| Powierzchnia |
~0,09ha |
| Nr działki |
24 |
| Kształt |
zbliżony do prostokąta |
| Najstarszy zachowany nagrobek |
pocz. XX w. |
| Istniejąca dokumentacja |
Karta cmentarza, oprac. H. Grecki, 1994; Karta cmentarza, oprac. B. Sądowski, 1987 |
| Zagrożenia |
śmieci, splantowanie |
| Stan zachowania |
ZŁY, Typ III |
| Data zamknięcia, likwidacji |
-, - |
| Drzewa |
lipa, kasztanowiec, dąb, topola, … |
| Krzewy |
lilak, … |
| Inne |
barwinek, … |
| Nagrobki |
| Rodzaj |
Istnienie |
Ilość |
Data powstania |
Materiał |
Uwagi |
| Cenotafy |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Cippusy |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Grobowce |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Krzyże |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Mogiły obmurowane |
TAK |
6 |
I poł. XX w. |
beton, lastryko |
- |
| Obejścia |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Obeliski |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Płyty poziome |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Płyty pionowe |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Postumenty |
TAK |
3 |
I poł. XX w. |
beton |
w tym 1 przy mogile |
| Przyścienne |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| RAZEM |
8 stanowisk |
| Elementy |
| Rodzaj |
Istnienie |
Ilość |
Data powstania |
Materiał |
Uwagi |
| Mur ogrodzeniowy |
TAK |
- |
XIX w? |
kamień |
nie przy wszystkich krawędziach |
| Brama |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Kościół |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Kaplica |
NIE |
- |
- |
- |
- |
| Inne |
NIE |
- |
- |
- |
- |
Nie znaleziono.
Fragmenty granitowej płyty inskrypcyjnej.
Historia
Najstarsza pisemna wzmianka o wsi sięga 1310 roku jednak analiza dokumentu (komtur golubski potwierdza nabycie sołectwa Skomp przez niejakiego Nerelisza od Piotra de Leone) wskazuje, że wieś musiała zostać lokowana już wcześniej. Według badań Powierskiego Skępsk należał od 1276 roku do dóbr biskupstwa włocławskiego, dzierżawionych przez dwóch rycerzy śląskich. Od nich przeszły w ręce Krzyżaków w 1293. Prawdopodobnie Nerelisz był Prusem i stąd wieś początkowo nazywała się Pruskimi Dobrami. Skępsk figuruje na liście miejscowości znisdzczonych podczas wojny głodowej w 1414 roku. Od zakończenia konfliktu z Krzyżakami Skępsk stał się królewszczyzną podlegająca administracyjnie pod starostwo golubskie. Nie obeszło się od zniszczenia podczas potopu szwedzkiego choć historycy uważają, że Skępsk ucierpiał już podczas pierwszej wojny ze Szwedami (1626-1629). Według danych z 1749 roku król August III nadał sołectwo w Skępsku Walentemu Beszteynowi, a druga część sołectwa należała do Tomasza Kociemskiego. Identyczne dane dostarcza kataster kontrybucyjny z 1772 roku. Wówczas Skępsk wraz z innymi ziemiam zagarniętymi podczas pierwszego rozbioru wszedł w skład Królestwa Prus. Prócz 2 sołectw zamieszkałych łącznie przez 20 osób w Skępsku mieszkało także 7 rodzin chłopskich, 7 rodzin chałupniczych i 9 rodzin komorniczych. Ogółem zaludnienie wynosiło 115 osób. W 1790 roku chłopi otrzymali gospodarstwa w dzierżawę. W 1818 roku zbudowano szkołę. Była to szkoła ewangelicka, w której uczyły się także dzieci katolickie. Uwłaszczenie wsi nastąpiło w 1830 roku. W 1868 Skępsk liczył 243 mieszkańców z czego 43% stanowili ewangelicy, których parafia znajdowała się w Golubiu.
Sołectwo od 1820 roku było w jednym ręku. Po kolejnych dołączeniach ziemi przekształciło się w majątek. Pierwszymi właścicielami byli Bulińscy, od których zakupił je Christian Stahnke. W 1833 majątek nabył ówczesny sołtys Jacob Stahnke. Do znacznego powiekszenia doszło za czasów Jana Schilakowskiego (od 1865) ożenionego z córką Jacoba, Julią Stahnke. Od śmieci męża w 1887 majątek pozostawał w rękach wdowy, aż do 1903 roku, gdy dobro przejęli Łukiewscy. Areał liczył wówczas 154 ha. Już po odzyskaniu niepodległości, w 1921 roku, pojawił się nowy właściciel, Stanisław Szuch.
W okresie międzywojennym szkoła liczyła 2 klasy i 2 nauczycieli z 74 uczniami. Wraz z okupacją niemiecką Szucha pozbawiono całego majątku, który przeszedł na własność III Rzeszy. Zarządzał nim najpierw Gociński, a następnie Heinrich Mennig ze Słuchaja. Wedłu relacji pracowało na nim 20 jeńców angielskich. Również 15 polskich gospodarstw zostało przejętych przez władze hitlerowskie. Po wysiedleniu Polaków sprowadzono tam niemieckich kolonistów z Besarabii. Menninh opuścił majątek dopiero z chwilą natarcia żołnierzy Armii Radzieckiej. Cała należąca do jego dóbr ziemia została przejęta przez Skarb Państwa, ok 50 ha rozparcelowano. Dwór został rozebrany na pocz. lat 90. XX w.
Warto pamiętać, że cały obszar gminy wiejskiej Skępsk to nie tylko wieś właściwa, ale także leśniczówka Las Drwęca, młyn Franksztyn, Osady Reiss-Franksztyn, Zafranksztyn, młyn i osada Kałdunek, osada Słuchaj. Do 1888 roku Skępsk leżał w powiecie toruńskim, a następnie w powiecie wąbrzeskim. Pierwszy spis powszechny z 1921 podaje, że zaledwie 7% mieszkańców było ewangelikami - najięcej w osadzie Kałdunek. W 1933 roku żyło tu tylko 2 Niemców.
Ludzie
Lista strat z I wojny światowej: Bartoschinski, Bobrowski, Gonsiorowski, Gorecki, Greger, Gruszewski, Iwański, Kamper, Kleinowski, Klonowski, Mack, Musal, Nurkowski, Usarewicz, Westphal
Księga adresowa z 1928: Domański (właściciel ziemski, 155ha, Franksztyn), Goholin (karczma), Jerzykowski (właściciel ziemski, 600ha), Klimek (właściciel ziemski, 121ha), Koźmiński (młyn), Mennicki (właściciel ziemski, 182ha, Słuchaj), Phull (właściciel ziemski, 152ha, Franksztyn), Pniewski (właściciel ziemski, 91ha), Reiter (młyn wodny), Szuch (właściciel ziemski, 163ha), Templin (właściciel ziemski, 61ha)
